Paleosaurus

Autor:

Michał Siedlecki

---

Paleosaurus (paleozaur)
Długość	5,8 m
Wysokość	1,35 m (w biodrach)
Masa	500 kg
Dieta	roślinożerny?/rybożerny?
Miejsce	Wielka Brytania, USA, Niemcy szczegóły w opisie.
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 późny trias (?wczesny karnik - ?późny retyk; w zależności od gatunku)
Systematyka	Archosauria Avemetatarsalia?/Pseudosuchia? Dinosauria/Phytosauria? Sauropodomorpha??
Holotypowe zęby Paleosaurus/Palaeosaurus cylindrodon. Autorzy: Samuel Stutchbury i Henry Riley. [1]

Wstęp

Paleosaurus (używana jest również nazwa Palaeosaurus) to bardzo słabo poznany rodzaj archozaura (najprawdopodobniej fitozaura), który początkowo uznawany był za rodzaj zauropodomorfa blisko spokrewnionego z tekodontozaurem. Nazwami tymi oznaczano późnotriasowe skamieniałości z Wielkiej Brytanii i USA. Rodzaj ten ma skomplikowaną historię taksonomiczną i znany jest wyłącznie z zębów. Najprawdopodobniej nie wszystkie gatunki zaklasyfikowane do tego rodzaju naprawdę do niego należą.

Historia taksonu i jego ważność

Pierwsze szczątki tego gada (zęby oznaczone jako BRSMG *Ca7448/3 i BRSMG *Ca7449/4) zostały opisane w 1836 roku przez angielskiego chirurga i paleontologa Henry'ego Rileya oraz kustosza Instytutu Bristolskiego Samuela Stutchbury'ego pod nazwą Palaeosaurus platyodon (BRSMG *Ca7448/3) i P. cylindrodon (BRSMG *Ca7449/4) (gatunek typowy). Znalezione zostały w pobliżu Bristolu, w pokładach formacji Magnesian Conglomerate lub Avon Fissure Fill (o ile nie jest to jedna i ta sama formacja). Autorzy opisu nie wiedzieli jednak, że trzy lata wcześniej francuski paleontolog i przyrodnik Geofroy Saint-Hilaire opisał pod tą nazwą szczątki jurajskiego krokodylomorfa Palaeosaurus priscus (obecnie znanego pod nazwą Aleodon priscus). Dlatego też po 4 latach brytyjscy przyrodnicy oficjalnie zmienili nazwę rodzajową zwierzęcia na "Paleosaurus". W tym samym roku niemiecki paleontolog Leopold Joseph Fitzinger opisuje szczątki gada pod nazwą Palaeosaurus sternbergii z późnopermskich pokładów formacji Buntsandstein (w 1847 roku inny niemiecki paleontolog Hermann von Meyer przeniósł te szczątki do odrębnego rodzaju Sphenosaurus, obecnie uznawanego za słabo poznanego gada z grupy prokolofonów). W 1842 roku, słynny brytyjski paleontolog i anatom, sir Richard Owen tworzy nazwę Dinosauria dla grupy obejmującej mezozoiczne gady lądowe, ale nie włącza do nich Paleosaurus ani Thecodontosaurus (opisanego przez tych samych badaczy i tego samego roku co paleozaur). Ponadto, nie zważając na zmianę nazwy rodzajowej, nadal odnosił się do tych szczątków pod nazwą Palaeosaurus. Owen przypisał do rodzaju Palaeosaurus kompletniejsze szczątki, które później okazały się należeć do tekodontozaura. W 1870 roku inny słynny brytyjski naukowiec, biolog i paleontolog Thomas Huxley (zwolennik ewolucjonizmu, w przeciwieństwie do Owena negującego to zjawisko) dokonał ponownego opisu obu rodzajów, od razu zaliczając je do dinozaurów. Ponadto zsynonimizował P.platyodon z T. antiquus, na podstawie wspomnianej wcześniej decyzji Owena, który stwierdził, że gatunek typowy P. cylindrodon był całkowicie innym dinozaurem z grupy teropodów. W Stanach Zjednoczonych Ameryki natomiast, kolejny słynny paleontolog Edward Cope opisał z noryckich osadów formacji New Oxford z Pensylwanii gadzi ząb (AMNH 1861) nazwany przez niego Palaeosaurus fraserianus i zaklasyfikował go jako prozauropoda (obecnie uznawany jest najczęściej za wątpliwy gatunek fitozaura, Michael Mortimer ostrożnie przypisuje go do rodzaju Clepsysaurus (Mortimer, online)). Natomiast pięć lat później, Davis opisał czwarty gatunek Palaeosaurus stricklandi - też znany tylko z zębów i również obecnie uznawany za przedstawiciela fitozaurów.

W 1902, słynny niemiecki paleontolog Friedrich von Huene na podstawie kości ramieniowej oraz dwóch kręgów ogonowych znalezionych w tej samej lokalizacji, gdzie ponad 55 lat wcześniej opisano szczątki paleozaura i tekodontozaura oraz nadał im nazwę rodzajową Rileya. Trzy lata później pod nazwą "Zanclodon" subcylindrodon opisuje izolowany ząb (SMNS 52456) z karnickich pokładów formacji Schilfsandstein. Niemiecki uczony w 1908 roku stwierdził, że P. platyodon jest tym samym zwierzęciem co Rileya i przeniósł ząb tego gatunku do nowo utworzonego rodzaju, tworząc nazwę Rileya platyodon oraz przenosi karnickiego gada do rodzaju Thecodontosaurus subcylindrodon. W tymże roku, von Huene opisuje nowy gatunek prymitywnego zauropodomorfa Teratosaurus minor (obecnie uznawanego za chimerę złożoną z kości efraazji oraz zębów mięsożernego archozaura (możliwe, że rauizucha)). Odkrycie to, podobnie jak przypisanie zębu paleozaura do szczątków tekodontozaura przez Owena, stworzyło przekonanie, iż wczesne zauropodomorfy były w większości mięsożerne (co ciekawe, ta koncepcja miała w sobie ziarno prawdy, gdyż jeden z najbardziej bazalnych zauropodomorofów buriolest był dinozaurem mięsożernym). W 1932 roku, von Huene opisał kolejny gatunek paleozaura - Palaeosaurus diagnosticus z noryckiej formacji Löwenstein, obecnie uznawany jest za młodszy synonim efraazji (więcej w artykule poświęconym temu rodzajowi zauropodomorfa) oraz przeniósł do tego rodzaju Thecodontosaurus subcylindrodon (pod nazwą Palaeosaurus subcylidrodon). Podczas II wojny światowej, w wyniku niemieckiego bombardowania (1940) zniszczony został holotyp P. platyodon. Następnie, 19 lat później, Oskar Kuhn, niemiecki paleontolog, zauważywszy, że pierwsze użycie nazwy Palaeosaurus zostało użyte przez Saint-Hilaire'a w 1833 roku zmienia nazwy wszystich opisanych do tej pory gatunków paleozaura na Palaeosauriscus, a 2 lata potem przemianowuje Rileya na Rileyasuchus. W 1964 roku, Edwin Colbert bazując na Owenie i von Huene rozdziela prozauropody na dwie grupy: mięsożerne Palaeosauria, obejmujące paleozaura i teratozaura oraz roślinożerne Plateosauria, do których należały tekodontozaur i plateozaur.

W 2000 roku grupa badawcza pod kierownictwem Michaela Bentona dokonała rewizji szczątków tekodontozaura i przyłączyła do niego większość materiału przypisywanego dotąd P. cylindrodon oraz Rileyasuchus platyodon, które zostały uznane za nomen dubium, wraz z innymi szczątkami przypisywanymi do rodzaju Palaeosaurus, czy Palaeosauriscus (Benton i in., 2000). Natomiast Peter Galton w 2007 roku podczas przeglądu znalezisk z okolic Bristolu z 1834 roku, stwierdził, iż P. cylindrodon (użył nazwy Palaosauriscus) jest potencjalnie ważny gatunkiem nieokreślonego archozaura, bazując na przekroju jego zębów, natomiast Rileyasuchus platyodon uznał za wątpliwego fitozaura (Galton, 2007).

Podsumowanie

Obecnie żaden z gatunków przypisywanych do rodzaju Paleosaurus nie jest powszechnie uważany za ważny takson. Większość jest uznawana za wątpliwe archozaury (najczęściej fitozaury), a część została przeniesiona do nowych rodzajów, z których 2 (Sphenosaurus oraz Efraasia) są uznawane za ważne.

Spis gatunków

Paleosaurus	Riley i Stutchbury, 1840	nomen dubium (??ważny)
= Palaeosaurus	Riley i Stutchbury, 1836	nomen occupatum
= Palaeosauriscus	Kuhn, 1959
= "Rileya"	Huene, 1908	nomen occupatum
P. cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1836) Riley i Stutchbury, 1840	nomen dubium (??ważny)
= Palaeosaurus cylindrodon	Riley i Stutchbury, 1837
= Palaeosaurus cylindricum	Riley i Stutchbury, 1836
= "Paleosaurus cylindrodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= Thecodontosaurus cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1908
= Thecodontosaurus "cylindricum"	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene}}, 1914
= Paleosauriscus cylindrodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Kuhn}}, 1959
P. platyodon	(Riley i Stutchbury, 1836) Riley i Stutchbury}}, 1840	nomen dubium =Rileyasuchus platyodon (fitozaur, chimera)
= "Palaeosaurus platyodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= "Paleosaurus platyodon"	Riley i Stutchbury, 1837
= Thecodontosaurus platyodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Huene, 1908
= Rileya platyodon	Riley i Stutchbury, 1840) Huene}}, 1908
= Palaeosauriscus platyodon	(Riley i Stutchbury, 1840) Kuhn, 1959
P. fraserianus	(Cope, 1878) Olshevsky, 2000	nomen dubium - ?fitozaur
= Palaeosaurus fraserianus	Cope, 1878
= Thecodontosaurus fraserianus'	(Cope, 1878) Hay}}, 1902
= Paleosauriscus fraserianus	(Cope, 1878) Kuhn}}, 1959
= ?Clepsysaurus fraserianus	(Cope, 1878) Mortimer (online)}}
P. (Palaeosaurus) stricklandi	Davis, 1881	nomen dubium - fitozaur
= Palaeosauriscus stricklandi	Davis, 1881) Kuhn, 1959
P. subcylindrodon	(Huene, 1908) Huene, 1932	nomen dubium - nieokreślony archozaur
= Zanclodon "subcylindrodon"	Huene, 1905	nomen nudum
= Thecodontosaurus subcylindrodon	Huene, 1908
= Palaeosauriscus subcylindrodon	(Huene 1905) Kuhn, 1959
?P. diagnosticus	Huene, 1932	= Efraasia minor

Bibliografia

Benton, M.J., Juul, L., Storrs, G.W. & Galton, P.M. (2000). "Anatomy and systematics of the prosauropod dinosaur Thecodontosaurus antiquus from the upper Triassic of southwest England". Journal of Vertebrate Paleontology 20(1): 77-108.

Galton, P.M. (2007). “Notes on the remains of archosaurian reptiles, mostly basal sauropodomorph dinosaurs, from the 1834 fissure fill (Rhaetian, Upper Triassic) at Clifton in Bristol, southwest England.” Revue de Paléobiologie 26:505–591.

Riley, H.; S. Stutchbury (1836). "A description of various fossil remains of three distinct saurian animals discovered in the autumn of 1834, in the Magnesian Conglomerate on Durdham Down, near Bristol". Proceedings of the Geological Society of London. 2: 397–399.

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosauruscylindrodon

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosaurusfraserianus

https://theropoddatabase.com/Non-theropods.htm#Paleosauruscylindrodon