Dyskusja użytkownika:Dino
BRUDNOPIS
Lista ootaksonów dinozaurów
- Ageroolithus
- Apheloolithus
- Boletuoolithus
- Cairanoolithus
- Continuoolithus
- Dendroolithus
- Dictyoolithus
- Dispersituberoolithus
- Dughioolithus
- Ellipsoolithus
- Elongatoolithus
- Faveoolithus
- Heishanoolithus
- Laevisoolithus
- Macroolithus
- Macroelongatoolithus
- Megaloolithus
- Nanshiungoolithus
- Oblongoolithus
- Ovaloolithus
- Paraspheroolithus
- Phaceloolithus
- Placoolithus
- Porituberoolithus
- Preprismatoolithus
- Prismatoolithus
- Protoceratopsidovum
- Pseudogeckoolithus
- Shixingoolithus
- Sphaerovum
- Spheroolithus
- Spheruprismatoolithus
- Spongioolithus
- Stromatoolithus
- Subtiliolithus
- Tacumarembovum
- Trachoolithus
- Tristraguloolithus
- Youngoolithus
Saurolophus beta
To jest wstępna wersja artykułu.
Autor: |
Łukasz Czepiński |
Saurolophus (zaurolof) | |
---|---|
Długość: | do 12 m |
Masa: | 3 t |
Miejsce występowania: | Kanada
(formacja Horseshoe Canyon; Alberta) |
Czas występowania | 83,5-65,5 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe S. osborni (A) i S. angustirostris (B), | |
Mapa znalezisk: | |
Wczytywanie mapy…
Mapa 1. Występowanie Saurolophus osborni.Wczytywanie mapy…
Mapa 2. Występowanie Saurolophus angustirostris i S. kryschtofovici.Wczytywanie mapy… Mapa 3. Występowanie Saurolophus sp.
|
Wstęp
Saurolophus osborni
Historia odkrycia
1911 - Amerykańskie Muzeum historii naturalnej z Horseshoe Canyon Formation, wówczas znane jako formacja Edmonton. 1912 - Barnum Brown opisuje holotyp i czasszkę; szkielet zostaje wypreparowany i wystawiony w amerykańskim muzeum historii naturalnej 1913 - Barnum Brown opisuje Saurolophus osborni. [1]
Materiał kopalny
Saurolophus osborni was named by Brown (1912). Its type specimen is AMNH 5220, a skeleton, and it is a 3D fossil preserving soft parts. Its type locality is Tolman Ferry, Red Deer River (AMNH), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in Canada.[2]
Holotyp: AMNH 5220, niemal kompletny szkielet z odcisiem skóry.
Paratyp: AMNH 5221 - nieartykułowana czaszka.
Plezjotyp: AMNH 5225 - kompletna k. kulszowa.
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
S. osborni (Brown 1912b) czaszka z długim, tylnim kostnym grzebieniem tworzonym przez wydlużenie kosci czołowej i nosowej; k. lzowa bardzo długa, wyższy wyroste k. przedszczękowej wznosi się do tylnej granicy nozdrzy promieniowa i barkowa podobnej długości 8 kręgów krzyżowych kulszowa kończy się wznosząca "stopa" łonowa z któtkim wznoszącym się przednio ostrzem biodrowa silnie łukowata, przedni wyrostek zakrzywiony w dół, cienki płat czwarty krętarz k. udowej poniżej połowy trzony palce II i IV krótie [3]
Pierścień sklerotyczny z holotypowej czaszki wykazuje, że oko było znacznie mniejsze niż oczodół. Ruszeel 1940a wykazal, że płyty pierścienia sklerotycznego nie są szeregowe w jednym kierunku, ale raczej mają jeden lub więcej segmentów w których płytki nachodzą na siebie w odwrotnym kierunu niż w innym segmencie/segmentach[4].
Rekonstrukcja zwierzęcia
Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony [1]
Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.[3][5].
Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej[6].
Pokrewieństwo
w 1914 roku Brown utworzył podrodzinę Saurolophinae, zawierającą hadrozaurydy noszące szczątkowy grzebień[7].
Brett-Surman zauważył, że wszystkie hadrozaurydy mogą byc przyporządkowane do jednej z dwóch podrodzin - Hadrosaurinae lub Lambeosaurinae, gdzie Saurolophinae zawierajacym się w Hadrozaurynach[8].
Etymologia
Nazwa rodzajowa Saurolophus oznacza "grzebieniasty jaszczur" (z greckiego sauros - jaszczur i lophus - grzebień)[3]. Epitet gatunkowy - osborni - honoruje zasłużonego amerykańskiego paleontologa - Henry'ego Fairfielda Osborna.
S. angustirostris
Historia odkryć
W Ałtan Uła w części Efremov znaleziono siedem dużych szkieletów hadrozaurów, zachowanych w bliskim sąsiedztwie w twardym czerwonym piaskowcu. Miejsce zostało nazwane "Grobowcem Smoka" ("Dragons' Tomb"). Mongolski gatunek został nazwany Saurolophus angustirostris. Z tego miejsca znane są również odciski skóry tych zwierząt. Sfosylizowane płaty skóry były odlewami zrobionymi przez odwórocny obraz wciśniętej w podłoże przez ciężkie zwierzę. Oprócz tych szkieletów, rosyjscy naukowcy odnaleźli również trzy szkielety tarbozaura. [Dinosaurs of Falming Cliffs, p. 131-132].
Duży okaz z Mongolii został wydobyty z formacji nemegt podczas Polsko-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych. Przez Ryszarda Gradińskiego, Józefa Kazmierczaka i Jerzego Lefelda. Mierzył 12 metrów długości. S. angus to najbardziej obfity azjatycki hadrozaur, znany zarówno z Ałtan Uła jak i Tsagan hushu, i wydaje się być dominującym roślinożercą w formacji Nemegt. (K-J, polowanie na dinozaury; rpzygody w skamienialym swiecie; PP).
W 1948 roku w osadach górnej kredy na południu pustyni Nemegt rosyjscy badacze z Sowiecko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych odnaleźli kompletny szkielet hadrozaura, należącego do rodzaju Saurolophus. Okaz, któremu nadano numer PIN 551/8. przechowywany był w Muzeum Akademii Nauk ZSRR. Było to ważne odkrycie, gdyż odstarczyło nowych informacji na temat historii mezozoicznych gadów z Azji.
Ivan A. Efremov wraz z Anatole K. Rozhdestvensky dowodził wyprawą.
Materiał kopalny
Saurolophus angustirostris was named by Rozhdestvensky (1952). Its type specimen is PIN 551-8, a skeleton, and it is a 3D body fossil. Its type locality is Nemegtu Mountain (SMPE), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in the Nemegt Formation of Mongolia.[9]
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
-węzsza czaszka i dłuższy grzebień (Rozhdestevensky 1957) Maryańska & Osmólska 1981a: -krósze nozdrza -krótsza i głębsza k. łzowa -przednia część żuchwy wydłużona w długi wyrostek, wchodzący klinem między k. szczękową i łzową [10]
Bazując na badaniach czaszi młodego osobnik s.angu m&o 1979 stwierdziły, że jak u innych ptasiomiednicsznych - dwie kości ponadoczodołwe są inkorporowane w górną granicę oczodołu czaszki. M&o 1979 zasugerowały rówmnjież, że utrata ponadoczodołowych jest obecna zarówno u prymitywncyh lambeozaurynow jak i hadrozaurynów, podczas gdy u bardziej zaawansowanych lambezoaurynów ponadoczodołwe mogły być początkowo częścią obręczy oczodołowej, ulegając fuzji z przedczołową i zaoczodołową w czasie ontogenezy.
Wykazały również 1981, że wysotek k. nosowej jest prawdopodobnie wydrążony, a lity jedynie w szczytowym końcu. Zasugerowały, że grzebien służył do zwiększenia powierzchni oddechowej otworu nosowego, mając tym samym funkcję regulacji termicznej. Również do pewnego stopnia utrata u hadrozaurynów stawów pomiędzy częściami czaszki, zwłaszcza pomiędzy dolną gałęzią . przedszczękwoej i szczekową, służyła jako coś w rodzaju amortyzator wstrząsów, chroniacy delikatną struktruę nozdrzy przed uszkodzeniem w trakcie żucia.(Maryanska, Osmolska, 79, 81)
Porównanie z S. osborni
Tropy
w 1999 Ishigaki doniósł o odryciu ponad 600 dużych (25-155 cm długości), trójpalczastych tropów z późnej kredy w Bugeen Tsav i Gurilin Tsav w zachodniej części postyni Gobi. Zostały odryte w latach 1995-1998 przez Hayshsibara Museum of Natural Science-Mongolian Paleontological Center Joint Paleoncological Expedicion Team, zostały przypisane do zaurolofa, bazując na obfitości kościu należących do tego rodzaju na tym samym terenie w tym samym czasie. Jak twierdzi Ishigakio, ponad 15 000 tropów dinozaurów z 11 różnych lokacji na Gobi zopstały znalezionych podczas tej ekspedycji - również ankylozaurydów i teropodów. [11]
Etymologia
Jak podaje Anatoly Konstantinovich Rozhdestvensky w oryginalnej, rosyjskiej publikacji z 1952 roku, S. angustirostris oznacza "зауролоф узкомордый", czyli "zaurolof o wąskim pysku"[10].
S. morrisi
Historia odkrycia
Materiał kopalny
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Etymologia
S. morrisi honoruje paleontologa Williama J. Morrisa, który wsławił się badaniami nad morfologią funkcjonalną i historią ewolucyjną hadrozaurydów z wybrzeża Pacyfiku i Środkowego Zachodu Ameryki Północnej[12].
S. kryschtofovici
W 1930 roku rosyjski paleontolog, Anatoly Nikolaevich Riabinin opisał fragment lewej kości kulszowej (dokładnie jej bliższy koniec; ryc. XX) jako nowy gatunek zaurolofa - S. kryschtofovici (najprawdopodobniej na cześć kogoś o nazwisku Kryschtofovic). Skamieniałość została znaleziona w Beilyie Kruchi, na północy Heilungchiang w Chinach[13]. Obecnie gatunek ten jest uznawany za nomen dubium i zazwyczaj jest łączony z S. angustitornis, m.in. ze względu na bliskość ich występowania (patrz: Mapa 2)[1].
Spis gatunków
Saurolophus | Brown, 1912 | ||
---|---|---|---|
S. osborni | Brown, 1912 | ||
S. angustirostris | Rozhdestvensky, 1952 | ||
S. morrisi | Prieto-Márquez i Wagner, 2012 | ||
S. kryschtofovici | Riabinin, 1930 | nomen dubium | ?= S. angustirostris |
Bibliografia
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Glut, D.F. 1997. Saurolophus. (w:) "Dinosaurs: The Encyclopedia". McFarland & Co. pp. 788–789.
- ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus osborni. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53386
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Brown, B. 1912. A crested dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 31 (14): 131–136.
- ↑ Russell, L.S., 1940. "The sclerotic ring in the Hadrosauridae". Royal Ontario Museum, Toronto, Canada. 11 pp.
- ↑ Brown, B. 1913. The skeleton of Saurolophus, a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 32(19):387-393.
- ↑ Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. Systematic Zoology 24: 37-54.
- ↑ Brown, B. 1914. Corythosaurus casuarius, a new crested dinosaur from the Belly River Cretaceous, with provisional classification of the family Trachodontidae. Bulletin of the American Museum of Natural History 33(35):559-564
- ↑ Brett-Surman, M.K. 1979. Phylogeny and paleobiogeography of hadrosaurian dinosaurs. Nature 277(5697): 560-562.
- ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus angustirostris. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=64295
- ↑ 10,0 10,1 Рождественский, A.K. 1952. Новый представитель утконосых динозавров из Верхнемеловых отложений монголии. Доклады Академии Наук СССР 86: 405-408.
[Rozhdestvensky, A.K. 1952. A new representative of the duck-billed dinosaurs from the Upper Cretaceous deposits of Mongolia. Doklady Akademii Nauk S.S.S.R. 86: 405–408.] - ↑ Ishigaki,S., 1999. Abundant Dinosaur Footprints from Upper Cretaceous of Gobi Desert, Mongolia. Journal of Vertebrate Paleontology 19, Supplement to Number 3, 54A.
- ↑ Prieto-Márquez, A., Wagner, J.R. 2012. Saurolophus morrisi, a new species of hadrosaurid dinosaur from the Late Cretaceous of the Pacific coast of North America. Acta Palaeontologica Polonica (w druku)
- ↑ Riabinin, A.N. 1930. On the age and fauna of the dinosaur beds on the Amur River. Mémoir, Société Mineral Russia 59: 41–51.
Eskpedycje
Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne | |
---|---|
Kierownictwo: | Zofia Kielan-Jaworowska |
Czas trwania: | 1963-1965, 1967-1971 |
Miejsce: | Bayn Dzak, kotlina Nemegt, Tugrig, Chermin Caw |
Ważne odkrycia: |
|
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne | |
---|---|
Kierownictwo: | Iwan Jefriemow Anatol Rozdhestvensky |
Czas trwania: | 1946, 1948, 1949 |
Miejsce: | Bayn Dzak, kotlina Nemegt |
Ważne odkrycia: |
W 1892 roku rosyjski odkrywca i geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, zebranych w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин).
W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem sowieckim, przez co Amerykkańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne).
w 1941 Mongolska republika ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Sowieck-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Jednak, wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały zostać przesunięte w czasie. Rozmowy zostały wznowione po zakończeniu wojny i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Sowiecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Zespół był dowodzony przez Iwana Jefriemowa (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego, konsultantem był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć dodatkowych osób.
W przeciwieństwie do wcześniejszych ekspedycji, Sowieci podróżowali w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Dzięki temu nie musieli pokładać nadziei w wielbłądzich karawanach, które dostarczały niezbędnych ładunków załodze. W ciągu dwóch miesięcy zespół sowieckich naukowców skupił się głównie na dwóch lokacjach: Jedna w połduniowowschodniej części Gobi, gdzie duże skupiska dinozaurów zostały odkryte w kotlinie Nemegt.
Większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, Jefriemowowi udało się zbadać głębiej położone tereny niż Amerykanom.
Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego ankylozauryda - Talarurus plicatospineous i fragmenatryczny materiał drugiego gatunku - Talarurus disparoserratus (obecnie zaliczanego do rodzaju Maleevus, który jest nomen dubium).
Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć w latach dwudziestych. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety Protoceratops i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda Syrmosaurus vimicaudus (obecnie uznawany za młodszy synonim Pinacosaurus grangeri).
Gdy radziecki zespół przenioósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafili na szerokie zagłębienie otoczoną przez pustynię. Kotlina Nemegt rozszerzała się 180 km z zachodu na wschód i ponad 70 km z północy na południe. Niebawem okazało się, że kotlina stanowi prawdziwą kopalnię dinozaurów. Osady zawierały hadrozaury, karnozaury, zaurodpoy, ankylozaury i ornitomimidy. Wzdłuż niegościnnego wąwozu czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów Tarbosaurus bataar.
W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzcczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku Saurolophus angustirostris.
Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez swoiecko-mongolskie ekspedycje był Therizinosaurus cheloniformis, którego pazury sięgające od 30 do 60 centymettrów długości początkowo zostały uznane za żebra żółwia.
W 1949 kolejna ekspedycja podążała szlakami obranymi rok wcześniej, a również badała daleki zachód do granicy z Chinami. W Altan Teli odkryto szczątki pliocenskich ssaków. Połtorametrowej grubości warstwa zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które mogły utonąć w niej podczas niespodziewanej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.
Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki temu kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok Red Deer River w Albercie (Kanada) czy Hell Creek w Montanie (USA).
Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można odlądać w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.