Piatnitzkysaurus
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Piatnitzkysaurus (piatnickizaur) | |
|---|---|
| Długość: | >4,2-6 m |
| Masa: | 275-750 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Chubut |
| Czas występowania | ok. 170-163,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Piatnitzkysaurus. Autor: Nobu Tamura. [4]. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Piatnitzkysaurus to rodzaj środkowo-jurajskiego teropoda średniej wielkości z terenów obecnej Argentyny. Znany jest z dwóch fragmentarycznych okazów. Dawniej zaliczano go do różnych grup teropodów, w tym allozaurydów i abelizaurydów, obecnie większość analiz wskazuje na jego przynależność do rodziny Piatnitzkysauridae w ramach Megalosauroidea.
Etymologia
Nazwa Piatnitzkysaurus pochodzi od nazwiska argentyńskiego geologa rosyjskiego pochodzenia Alejandro Mateievicha Piatnickyego, zasłużonego badaniem skamieniałości w prowincji Chubut, oraz greckiego słowa sauros, czyli „jaszczur”.
Materiał kopalny
Holotyp (PVL 4073) to niekompletny szkielet nie w pełni wyrośniętego osobnika, obejmujący region potyliczny czaszki, puszkę mózgową, lewe kości szczękową i czołową, przednią część żuchwy, trzynaście kręgów przedkrzyżowych (w większości niekompletnych), niekompletną kość krzyżową, dwa przednie kręgi ogonowe, dalszy koniec żebra, obie łopatki i kości krucze, prawą kość ramienną, lewą kość łokciową, fragment kości biodrowej, większość kości łonowej i kulszowej, kości udowe, piszczelowe i strzałkowe (Bonaparte, 1986). Mortimer (2013 online) wymienia jeszcze III kość śródstopia.
Materiał przypisany to osobnik MACN CH 895, obejmujący niekompletną kość szczękową, dwa kręgi grzbietowe, dwa trzony kręgów grzbietowych, prawą kość ramienną, dalsze części kości łonowych, kość kulszową, lewą kość piszczelową, lewe kości śródstopia II-IV i niekompletną kość krzyżową (Bonaparte, 1986). Wg Mortimera (2013 online) okaz ten obejmuje tylko materiał pozaczaszkowy.
Filogeneza
Wg większości nowszych analiz Piatnitzkysaurus należał do rodziny bazalnych megalozauroidów Piatnitzkysauridae, wraz z Condorraptor, Marshosaurus i być może Xuanhanosaurus. Niekiedy bywał jednak klasyfikowany jako tetanur bardziej bazalny od Megalosauroidea, zaawansowany megalozauroid lub allozauroid. Dokładna pozycja filogenetyczna tego teropoda pozostaje więc niepewna. Zob. też Tetanurae#Kladogramy.
Budowa
Piatnitzkysaurus był teropodem średniej wielkości Holotyp należał prawdopodobnie do nie w pełni wyrośniętego (ang. subadult) osobnika (Rauhut, 2004), choć Bonaparte (1986) podaje, że był on dorosły. Kość szczękowa miała lekko falistą dolną krawędź. Znajdowało się w niej 18 smukłych, spłaszczonych bocznie zębów (Bonaparte, 1986). Swoją budową przypominała ona kość szczękową Marshosaurus (Carrano i in, 2012). Puszka mózgowa zawierała liczne dodatkowe wgłębienia pneumatyczne, były one jednak płytkie, a kości otaczające mózg –masywne i nie miały wewnętrznych komór pneumatycznych, obecnych u bardziej zaawansowanych przedstawicieli Tetanurae (Rauhut, 2004). Axis (kręg obrotowy) był smukły, z wąskim, spłaszczonym bocznie trzonem. Kość ramienna była smuklejsza niż u allozaura, ale masywniejsza niż u dilofozaura. Kość udowa był dłuższa od kości piszczelowej, co wskazuje, że Piatnitzkysaurus nie był szczególnie przystosowany do szybkiego biegu. Innego zdania są jednak Mazzetta i in. (1998), którzy uznali piatnickizaura za szybkiego teropoda. Kości kulszowe i łonowe wykazywały cechy typowe dla bazalnych tetanurów. Ogólnie Piatnitzkysaurus przypominał budową swojego krewniaka Condorraptor, jednak różnił się od niego kilkoma cechami kręgów krzyżowych (Carrano i in., 2012).
Paleoekologia
Piatnitzkysaurus koegzystował z dwoma innymi średniej wielkości teropodami: swoim krewniakiem Condorraptor i prawdopodobnym ceratozaurem Eoabelisaurus. Potencjalną zdobycz tych mięsożerców mogły stanowić zauropody Patagosaurus i Volkheimeria, a także mały, prymitywny dinozaur ptasiomiedniczny Manidens. Oprócz dinozaurów żyły tam pterozaury, ssaki, żółwie i płazy.
Spis gatunków
| Piatnitzkysaurus | Bonaparte, 1979 |
| P. floresi | Bonaparte, 1979 |
Bibliografia
Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853.
Bonaparte, J. (1986) “The Middle Jurassic dinosaurs (carnosaurs, allosaurids, sauropods, cetiosaurids) from Cerro Cóndor (Chubut, Argentina)”. Annales de Paléontologie. Paris, France. 72, 247-289. [5]
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927.
Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) https://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf
Mazzetta, G.V., Fariiia, R.A., Vizcaino, S.F. (1998). “On the palaeobiology of the South American homed theropod Carnotaurus sastrei Bonaparte”. W: B. Perez-Moreno, T.R. Holtz Jr., J.L. Sanz, & J.J. Moratalla (eds.), Aspects of Theropod Paleobiology, Special Volume - Gaia 15, 185-192. Lisbon
Mortimer, M. (2012). “The theropod database” http://theropoddatabase.com/Megalosauroidea.htm#Piatnitzkysaurusfloresi
Paul., G., S. (2013 online) http://www.gspauldino.com/data.html
Rauhut, O. (2004). “ Braincase structure of the Middle Jurassic theropod dinosaur Piatnitzkysaurus.” Canadian Journal of Earth Science. 41(9), 1109-1122. DOI: 10.1139/E04-053
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piatnitzkysaurus-front.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piatnitzkysaurus_mount.jpg){kind=link}
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piatnitzkysaurus_floresi_skeletal_reconstruction.jpg){kind=link}