Chiayusaurus
| Autor: | Michał Siedlecki |
| Chiayusaurus (cziajuzaur) | |
|---|---|
| Długość | 11 - 15 m |
| Wysokość | 3 - 4 m (mierzona w barkach) |
| Masa | 5 - 9 t |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Chiny - Gansu , Korea Południowa - prowincja północny Gyeongsang, ?Mongolia, ? Rosja |
| Czas |
ok. 126-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Chiayusaurus to wątpliwy rodzaj zauropoda żyjącego na terenie dzisiejszych Chin i Korei Południowej w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza jaszczura z Jiayuguan od nazwy miasta, w okolicy którego odnaleziono pierwsze szczątki tego zauropoda. Epitet gatunkowy lacustris oznacza jeziorny, w związku z przypuszczanym pzez autora środowiska życia tego gatunku, natomiast asianenis odnosi się do kontynentu, na którym znaleziono szczątki drugiego gatunku.
Materiał kopalny
Holotyp C. lacustris (IVPP ?) to pojedyncza korona zęba o łyżkowatym kształcie i długości 27 mm.
Holotyp C. asianensis ((KPE 8001) to inny ząb, którego korona mierzy 46 mm długości. Od zęba gatunku typowego odróżnia się innym umiejscowieniem powierzchni ścierania oraz odmiennym umiejscowieniem rowków.
Ponadto, Bohlin przypisał jeszcze inny, większy ząb oznaczony jako gatunek A (aff. Chiayüsaurus) (obecnie oznaczony jako Eusauropoda sp; Barret i in., 2002), lecz mogło być to zwierzę identyczne z koreańskim gatunkiem (Lee i in., 1997). Do tego rodzaju ( jako Chiayusaurus sp.) przypisywane są również inne zęby z Chin (Dong, 1977) Korei Południowej (Lee i in., 1997), Mongolii (nieskatalogowany; Molina-Pérez i Larramendi, 2020 - wspomnienie) oraz wschodniej Rosji ( ZIN PH 4/13, Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Jednakże, opierając się wyłącznie na zębach można powątpiewać w przynależność do tego rodzaju właściwie prawie wszystkich przypisanych do niego szczątków (komentarz własny).
Historia i ważność taksonu
Szczątki cziajuzaura zostały opisane przez szwedzkiego paleontologa Birgera Bohlina początkowo pod nazwą Chiayüsaurus. Nazwa ta nie jest ważna z naukowego punktu widzenia, gdyż zawiera literę ze znakami specjalnymi, dlatego też została przemianowana na Chiayusaurus (mimo to, w starszych publikacjach dalej występuje nazwa Chiayüsaurus lub Chiayuesaurus). Bohlin uważał, że korona zębowa cziajuzaura różni się od zęba innego azjatyckiego zauropoda, azjatozaura, jednak późniejsze badania wykazały, że materiał kopalny cziajuzaura jest prawie nieodróżnialny od innych zauropodów, takich jak wspomniany azjatozaur (Calvo, 1996), mamenchizaur (Russel i in., 1993), czy euhelop (Barret i in., 2002). W 1997 roku zespół koreańskich paleontologów opisał drugi gatunek cziajuzaura. Oba gatunki zostały poddane rewizji przez Paula Barreta i współpracowników, w wyniku której stwierdzono, że ich szczątki nie wykazują specjalnych wspólnych cech, przez co najprawdopodobniej są to dwa odmienne rodzaje (Barret i in., 2002). Obecnie, oba gatunki tego dinozaura, ze względu na fragmentaryczność ich szczątków, są uznawane za taksony wątpliwe.
Budowa i systematyka
Cziajuzaur najprawdopodobniej był dużym, czworonożnym dinozaurem o długiej szyi, podobnym do spokrewnionych z nim dinozaurów, takich jak euhelop, czy Qiaowanlong. Możliwe, że C. asianenis był przedstawicielem Titanosauriformes (Barret i in., 2002).
Spis gatunków
| Chiayusaurus | Bohlin, 1953 | nomen dubium | ? = Asiatosaurus |
| = Chiayüsaurus | Bohlin, 1953 | ||
| = Chiayuesaurus | Bohlin, 1953 | ||
| C. lacustris | Bohlin, 1953 | nomen dubium | |
| = Chiayüsaurus lacustris | Bohlin, 1953 | ||
| = Chiayuesaurus lacustris | Bohlin, 1953 | ||
| C.asianensis | Lee, Yang i Park, 1997 | nomen dubium |
Bibliografia
Barrett, P. M., Y. Hasegawa, M. Manabe, S. Isaji, i H. Matsouka. (2002). Sauropod dinosaurs from the Lower Cretaceous of Eastern Asia: taxonomic and biogeographic implications. Palaeontology 45:1197–1217.
Bohlin, Birger (1953). "Fossil reptiles from Mongolia and Kansu". The Sino-Swedish Expedition Publication. 37 (6): 1–113.
Calvo JO (1996) Phylogenetic relationships of Asiatosaurus mongoliensis (Osborn, 1924). Chiayusaurus lacustris a junior synonym of Asiatosaurus (Sauropoda). Ameghiniana 33: 461.
Dong, Z. 1977: On the dinosaurian remains from Turpan, Xinjiang. Vert. PalAsiastica, 15, 59-66. Peking
Lee, Yuong-Nam; Seong-Young Yang; Eun-Ju Park (1997). "Sauropod dinosaur remains from the Gyeongsang Supergroup Korea". Paleontological Society of Korea, Special Publication. 2: 103–114.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" wyd. Princeton University Press.
Russell, Dale A.; Z. Zheng (1993). "A large mamenchisaurid from the Junggar Basin, Xinjiang, People's Republic of China". Canadian Journal of Earth Sciences. 30 (10–11): 2082–2095
P. Upchurch, P. M. Barrett, and P. Dodson. (2004). Sauropoda. In D. B. Weishampel, H. Osmolska, and P. Dodson (eds.), The Dinosauria (2nd edition). University of California Press, Berkeley 259-322
