Sanpasaurus
| Autor: | Korekta: |
| Mateusz Tałanda |
| Sanpasaurus (sanpazaur) | |
|---|---|
| Długość: | ? |
| Masa: | ? |
| Miejsce występowania: | Chiny - prowincja Syczuan |
| Czas występowania | 183-174 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wulkanodont - podobnie mógł wyglądać sanpazaur. Autor: Jakub Kowalski. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Sanpazaur (łac. Sanpasaurus yaoi) to prymitywny zauropod, który zamieszkiwał obszar dzisiejszych Chin między 183 a 174 milionami lat temu.
Historia badań i etymologia
Na pierwsze kości tego dinozaura natrafiono w 1939 roku podczas wyprawy geologicznej pod wodzą dr. T.K. Huanga. Jej uczestnikiem był H.H. Yao, który pracował w Narodowej Służbie Geologicznej Chin. To właśnie on natrafił na liczne kości gadów w okolicy Weiyuan. Zebrany materiał i informacje o stanowiskach udostępnił słynnemu chińskiemu paleontologowi C.C. Youngowi. Wśród znalezisk znajdowały się kości dużego dinozaura, który przypominał Youngowi kamptozaura i iguanodonta, dlatego umieścił go w rodzinie Iguanodontidae. Postanowił on nazwać go Sanpasaurus yaoi w nawiązaniu do starożytnej nazwy prowincji Syczuan i na cześć znalazcy kości tego dinozaura. Części pozostałych kości nadał inną, prowizoryczną nazwę Gen. indet. imperfectus i umieścił w rodzinie Trachodontidae. Nie nadał mu nazwy rodzajowej ze względu na niekompletność tego materiału. Young zastanawiał się, czy przypadkiem obie nazwy nie dotyczą tego samego dinozaura, ale od tego pomysłu odwiodła go inna budowa paliczków.
W 1967 roku radziecki paleontolog A.K. Rozhdestvensky zauważył, że budowa kręgów opisanych przez Younga jest typowa dla zauropodów. Dlatego uznał on sanpazaura nie za dinozaura ptasiomiednicznego, lecz za małego, młodego zauropoda. Co więcej, uznał on imperfectus i Sanpasaurus yaoi za jedno zwierzę.
W 2016 roku ukazał się artykuł zespołu pod kierunkiem McPhee, w którym przeanalizowano dokładnie materiał przypisywany sanpazaurowi. Badacze ci potwierdzili, że w materiale prawdopodobnie nie ma kości dinozaurów ptasiomiednicznych i że reprezentuje on jeden ważny gatunek zauropoda.
Materiał kopalny
Holotyp to trzy niepołączone ze sobą kręgi grzbietowe składające się z kompletnych trzonów i częściowo zachowanych łuków neuralnych. Poza tym znaleziono dwa trzony kręgów grzbietowych i dwa krzyżowych. Te dwa ostatnie pochodziły od mniejszego osobnika. Ponadto wydobyto niemal kompletny kręg z przedniej i kilka trzonów z dalszej części ogona, wiele fragmentów żeber, łuk hemalny z przedniej części ogona, fragmenty łopatek. Lepiej zachowana jest lewa przednia kończyna sanpazaura, która składa się z połowy kości ramieniowej, całej łokciowej i promieniowej oraz pojedynczej kości śródręcza. Oprócz tego w zbiorach znajduje się kość udowa małego osobnika, część piszczeli i strzałki oraz pazur ze stopy. Cały powyższy materiał został dostarczony do Younga przesyłką. Nie ma pewności, czy pochodzi z jednego stanowiska. Na pewno pochodzi od przynajmniej czterech osobników.
Budowa
Skomplikowana budowa kręgosłupa a prosta kończyn wskazuje na przynależność do zauropodów. Niektóre aspekty anatomii sanpazaura sugerują bliskie pokrewieństwo z euzauropodami. Natomiast zachowany pazur sanpazaura jest spłaszczony grzbieto-brzusznie tak samo jak u tazudazaura i wulkanodonta. Być może więc był bardziej z nimi spokrewniony niż z euzauropodami. Świadczyłoby to za tym, że wczesne zauropody mogły przemieszczać się między różnymi obszarami rozpadającej się wtedy Pangei.
Spis gatunków
| Sanpasaurus | Young, 1944 |
| Sanpasaurus yaoi | Young, 1944 |
| = "Trachodontidae indet." imperfectus | Young, 1944 |
Bibliografia
McPhee, B.W., Upchurch, P., Mannion, P.D., Sullivan, C., Butler, R.J., Barrett, P.M. 2016. A revision of Sanpasaurus yaoi Young, 1944 from the Early Jurassic of China, and its relevance to the early evolution of Sauropoda (Dinosauria). PeerJ, t. 4, nr art. e2578. DOI: 10.7717/peerj.2578
Rozhdestvensky, A.K. 1967. New Iguanodonts from Central Asia. International Geology Review, t. 9, nr 4, str. 556–566. DOI: 10.1080/00206816709474485
Young, C.C. 1944. On the reptilian remains from Weiyuan, Szechuan, China. Bulletin of the Geological Society of China, t. 24, nr. 3–4, str. 187–209. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1944.mp243-4005.x
