Theiophytalia

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Theiophytalia (teiofytalia)
Długość:	5-6 m
Masa:	ok. 0,5 t
Miejsce występowania:	USA –Kolorado (formacja Purgatoire)
Czas występowania	ok. 125-100 Ma wczesna kreda (apt – alb
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Ornithopoda Iguanodontia Ankylopollexia Styracosterna
Rekonstrukcja głowy. Autor: Jaime A. Headden. [2].

Wstęp

Theiophytalia to rodzaj iguanodonta żyjącego we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Dinozaur ten znany jest z pojedynczej, niekompletnej czaszki, pierwotnie przypisanej do Camptosaurus. Wg wielu analiz filogenetycznych, najbliższym krewnym teiofytalii mógł być Hippodraco.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Theiophytalia pochodzi od greckich słów theios („należący do bogów”) i phytalia („ogród”). Nawiązuje ona do miejsca znalezienia szcztków – Garden of the Gods Park. Epitet gatunkowy honoruje Jamesa Hutchinsona Kerra, odkrywcę szczątków tego zwierzęcia.

Materiał kopalny

Holotyp (YPM 1887) składa się z dwóch segmentów, zawierających kości z lewej strony czaszki. Pierwszy segment obejmuje większą część pyska mniej więcej do oczodołów. Drugi segment to tylna część żuchwy oraz kilka kości znajdujących się z tyłu czaszki, m.in. k. kwadratowa, jarzmowa i kwadratowo-jarzmowa (Brill i Carpenter, 2006). Zob. zdjęcie obok.

Historia taksonu

Czaszka teiofytalii została odkryta już w 1878 r. Znany amerykański paleontolog Othniel Marsh zidentyfikował ją jako okaz kamptozaura. Uznał on ponadto, że szczątki pochodziły ze słynnej formacji Morrison. Dopiero w 2006 r. Brill i Carpenter zorientowali się, że owa czaszka pochodzi z młodszych geologicznie osadów formacji Purgatoire. Zauważyli oni również znaczące różnice morfologiczne w stosunku do kamptozaura. W związku z tym w 2006 r. utworzyli dla tych szczątków nowy rodzaj - Theiophytalia.

Holotypowa czaszka. Brązowy kolor oznacza znane kości. Autor zdjęcia: Anky-man. [1].

Budowa

Theiophytalia była raczej średniej wielkości roślinożercą. Długość jej czaszki została oszacowana na 46,6 cm (Brill i Carpenter, 2006). Ogólna charakterystyka i wielkość czaszki została określona jako pośrednia między Camptosaurus i Iguanodon. W widoku grzbietowym była z grubsza trójkątna, z wąskim pyskiem i szerszą okolicą policzkową, jak u kamptozaura. Była jednak proporcjonalnie dłuższa niż u bardziej znanego krewniaka. Nozdrza były niewielkie i umieszczone z przodu pyska, podobnie jak u Camptosaurus. Okno przedoczodołowe było małe, pośrednie między dwoma wspomnianymi ornitopodami. Oczodoły były mniejsze niż u kamptozaura, zbliżone wielkością do tych znanych u iguanodona. Jedną z charakterystycznych cech teiofytalii była silnie chropowata przednia krawędź pyska (Brill i Carpenter, 2006).

Spis gatunków

Theiophytalia	Brill i Carpenter, 2006
T. kerri	Brill i Carpenter, 2006

Bibliografia

Brill, K. & K. Carpenter (2006). "A description of a new ornithopod from the Lytle Member of the Purgatoire Formation (Lower Cretaceous) and a reassessment of the skull of Camptosaurus”. [w:] Carpenter, Kenneth. Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. pp. 49–67.

Carpenter, K. & Ishida, Y. (2010). "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology. 36 (2): 145–164. doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[3]]

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.