Teresa Maryańska
| dr hab. Teresa Maryańska
| |
|---|---|
| Data urodzenia: | 1937 |
| Data śmierci: | 3. października 2019 |
| Narodowość: | Polska |
| Instytucje: | Muzeum Ziemii PAN |
| Alma mater: | Uniwersytet Warszawski |
| Opisane gatunki: (9) |
|
Teresa Maryańska (ur. 1937 - zm. 2019) była jedną z głównych postaci polskiej paleontologii kręgowców w XX wieku. Specjalizowała się w badaniu dinozaurów, choć początkowo zajmowała się kopalnymi mszywiołami. Jej doktorat był poświęcony właśnie tej drugiej grupie zwierząt (1967). Jednak od początku interesowała się kręgowcami i szukała okazji, by się nimi zajmować. Ta nadarzyła się, gdy rozpoczęły się polsko-mongolskie wyprawy na pustynię Gobi, w których wzięła udział. Jej zaangażowanie zostało docenione i została w 1971 roku zastępcą kierownika kolejnej ekspedycji.
Badania dinozaurów
Pierwszy artykuł Teresy Maryańskiej o dinozaurach ukazał się w 1971 roku i dotyczył niesamowicie kompletnej czaszki pinakozaura. W 1977 roku opublikowała swoje najwybitniejsze dzieło, poświęcone anatomii i taksonomii ankylozaurydów z Mongolii. Nawiązała też współpracę z Halszką Osmólską. Ich wspólne projekty zamieniły się w wieloletnią przyjaźń i zaowocowały wieloma publikacjami na temat dinozaurów. W 1974 roku wspólnymi siłami opublikowały ważną pracę na temat pachycefalozaurów w oparciu o nowe okazy z basenu Nemegt. Była to wtedy bardzo słabo poznana grupa. Tymczasem one opisały trzy nowe rodzaje i gatunki tych zwierząt, umieszczając je w Ornithischia. Następnie wydały cały szereg publikacji na temat protoceratopsydów i hadrozaurów. Razem z Mieczysławem Wolsanem znalazły dane sugerujące przynależność owiraptorozaurów do ptaków, choć nie jest to obecnie dominująca hipoteza. Jako światowej sławy specjalista, Teresa Maryańska została zaproszona do pracy nad podręcznikiem o dinozaurach. "The Dinosauria" ukazała się w 2007 roku i do tej pory stanowi jedno z najważniejszych kompediów na ten temat.
Oczami kolegów
Od 1961 roku była związana z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk. W latach 1976 - 2006 była tam wicedyrektorem. Należała też do rady naukowej Instytutu Paleobiologii PAN. Teresa Maryańska przeszła na emeryturę w 2006 roku. Zmarła trzeciego października 2019 roku. Koledzy z pracy zapamiętali ją jako nieprzeciętną osobowość. Cechowała się niezależnością, ale jednocześnie wiernością, lojalnością. Była wolna od egoizmu. Doceniano ją za mądrość i otwarty umysł. Interesowała ją literatura, była wrażliwa na świat przyrody. Dzikie krajobrazy Mongolii na zawsze pozostały w jej pamięci.
Bibliografia
Borsuk-Białynicka, M., Jakubowski, G., Lefeld, J. 2019. Teresa Maryańska (1937–2019). Acta Palaeontologica Polonica, t. 64, nr 4, str. 756. [1]
Kielan-Jaworowska, Z. 2013. W poszukiwaniu wczesnych ssaków. 276 str. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
