Aeolosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Łukasz Czepiński, Krzysztof Stuchlik, Marcin Szermański, Maciej Ziegler | Krzysztof Lichota |
| Aeolosaurus (aeolozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 15 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Argentyna i Brazylia (zob. tekst) |
| Czas występowania | 83-65 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| Plik:Aeolosaurus.gif | |
Wstęp
Aeolosaurus to późnokredowy przedstawiciel tytanozaurów, którego skamieniałości odkryto na terenie obecnej Argentyny i Brazylii. Jego długość szacuje się na ok. 14-15(?) metrów, a więc niedużo w porównaniu do jego gigantycznych kuzynów, takich jak Argentinosaurus i Puertasaurus. Tak jak i inne tytanozaury (np. Saltasaurus), eolozaur miał małe, kostne płytki na grzbiecie mające chronić go przed mięsożercami takimi jak abelizaurydy (Abelisauridae).
Nazwa rodzajowa Aeolosaurus znaczy "jaszczur Eola" (greckiego boga wiatrów).
Odkrycia
Rodzaj wraz z gatunkiem typowym został opisany przez Powella w 1987 roku. 20 lat później – w 2007 r. – opisano drugi gatunek aelozaura: Aeolosaurus colhuehuapensis, który został odkryty w późnokredowych skałach formacji Bajo Barreal, w Argentynie. W 2011 roku opisano trzeci gatunek (A. maximus), tym razem z Brazylii.
Gatunki
A. rionegrinus
Lokalizacja: Argentyna - Rio Negro (formacja Angostura Colorada)
Wiek: ?73-?70 Ma (?późny kampan)
Materiał kopalny: holotyp (MJG-R 1): 7 przednich kręgów ogonowych, niekompletne łopatki, kości ramienne, prawa kość łokciowa i promieniowa, 5 kości śródręcza, prawie kompletne kości kulszowe, prawa kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i niekompletne fragmenty.
Etymologia: rionegrinus pochodzi od nazwy prowincji, w której został odkryty ten tytanozaur.
A. colhuehuapensis
Lokalizacja: Argentyna - Chubut (górne ogniwo formacji Bajo Barreal)
Wiek: 83-65 Ma (kampan-mastrycht)
Materiał kopalny: holotyp (UNPSJB-PV 959/1 i UNPSJB-PV 959/27): 21 artykułowanych kręgów ogonowych i szewronów.
Etymologia: epitet colhuehuapensis został zaczerpnięty z nazwy jeziora Colhué Huapi, nieopodal którego zostały odnalezione jego szczątki.
A. maximus
Lokalizacja: Brazylia - São Paulo (formacja Adamantina)
Wiek: 83-65 Ma (kampan-mastrycht)
Materiał kopalny: holotyp (MPMA 12-0001-97) to niekompletny, częściowo artykułowany szkielet - zob. rys. (prócz zilustrowanych kości odnaleziono też bliżej nieokreślone fragmenty).
Etymologia: nazwa odnosi się do wielkości - maximus to z łac. "duży"
Komentarz: A. maximus jest taksonem siostrzanym kladu tworzonego przez dwa pozostałe gatunki. Był to dość duży przedstawiciel Aeolosaurini, na podstawie rysunku można oszacować jego wymiary ma ok. 15 m długości i ok. 4 m wysokości w grzbiecie (kość udowa mierzyła 1,55 m).
Pozostały materiał kopalny (A. sp.)
Do Aeolosaurus zaliczono ze sporą dozą niepewności wiele fragmentarycznych skamieniałości z Argentyny (Río Negro: formacja Allen i formacja Los Alamitos, kampan-mastrycht) i Brazylii (São Paulo: formacja Adamantina, ?turon-?santon, mastrycht; Minas Gerais: ogniwo Serra da Galga - formacja Marília, kampan). Autorzy nie zgadzają się co do przynależności wielu z nich do omawianego rodzaju.
Są to m.in.
- MACN-RN 147: 15 artykułowanych kręgów ogonowych.
- MPCA 27174: 5 kręgów ogonowych, kości kończyny przedniej: prawa łokciowa, promieniowa, śródręcza; kości miednicy: lewa łonowa, prawa kulszowa; płyty kostne.
- MPCA 27175: prawa łokciowa i promieniowa.
- MPCA 27176: osteoderma.
- MPCA 27177: osteoderma.
Spis gatunków
| Aeolosaurus | Powell, 1987 | |
|---|---|---|
| A. rionegrinus | Powell, 1987 | |
| A. colhuehuapensis | Casal, Martinez, Luna, Sciutto i Lamanna, 2007 | |
| A. maximus | Santucci i de Arruba-Campos, 2011 | |
| A. faustoi | (Kellner i Azevedo, 1999) Bertini, Santucci, Ribeiro i de Arruda-Campos, 2000 | =Gondwanatitan faustoi |
Wybrana bibliografia
Candeiro C.R.A. (2010) "Record of the genus Aeolosaurus (Sauropoda, Titanosauria) in the Late Cretaceous of South America: paleogeographic implications" Estudios Geológicos, 66(2), 243-253.
Casal, G., Martínez, R.D., Luna, M., Sciutto, J.C. & Lamanna, M.C. (2007) "Aeolosaurus colhuehuapensis sp. nov. (Sauropoda, Titanosauria) de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior de Argentina" Revista Brasileira de Paleontologia, 10(1), 53-62
Garcia, R.A. & Salgado, L. (2012) "The titanosaur sauropods from the Allen Formation (late Campanian-early Maastrichtian) of Salitral Moreno (Patagonia, Río Negro, Argentina)" Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2011.0055
Lopes, R.P. & de Carvalho Buchmann, F.S. (2008) "Fossils of titanosaurs (Dinosauria, Sauropoda) from a new outcrop in Triângulo Mineiro, southeastern Brazil" Revista Brasileira de Paleontologia, 11(1), 69-72.
Martinelli, A.G., Riff, D & Lopes, R.P. (2011) "Discussion about the occurrence of the genus Aeolosaurus Powell 1987 (Dinosauria, Titanosauria) in the Upper Cretaceous of Brazil" Gaea, 7, 34–40.
Santucci, R.M. & de Arruda-Campos, A.C. (2011) "A new sauropod (Macronaria, Titanosauria) from the Adamantina Formation, Bauru Group, Upper Cretaceous of Brazil and the phylogenetic relationships of Aeolosaurini" Zootaxa, 3085, 1–33.
http://en.wikipedia.org/wiki/Aeolosaurus
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6067&Itemid=67
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=9586&Itemid=67
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53964&is_real_user=1
