Zupaysaurus
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mazurek | Maciej Ziegler |
| Zupaysaurus (zupajzaur) | |
|---|---|
| Długość: | 4-6 m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja La Rioja |
| Czas występowania | 228-200 Ma
późny trias |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa zupajzaura. Autor: Luc Bailly [1] | |
Wstęp
Zupajzaur (Zupaysaurus) to monotypowy rodzaj teropoda z późnego triasu Ameryki Południowej (Argentyna). Opisano tylko jeden gatunek, Zupaysaurus rougieri, na podstawie holotypu PULR 076. Jest to jedyny znany okaz tego zwierzęcia. Składają się nań: czaszka z żuchwami (bez obu kości przedszczękowych), kilka kręgów (dźwigacz, obrotnik i inne kręgi szyjne; kręgi: grzbietowe, krzyżowe i dystalne ogonowe), lewa kość łopatkowo-krucza (bez łopatki), paliczki dłoni, dystalne części obu kości udowych, proksymalny koniec lewej kości promieniowej, dystalne części prawych kości: promieniowej i strzałkowej oraz astragocalcaneum.
Budowa
Sądząc z porównania z blisko spokrewnionymi gatunkami sprawnie biegał na tylnych kończynach, a chwytne dłonie i szczęki pełne zębów umożliwiały mu polowanie. Na czaszce znajdował się mały grzebień, prawdopodobnie o funkcji pokazowej. Do autapomorfii zupajzaura zaliczyć można między innymi: wentralny brzeg szczękowo-jarzmowy kreślący kąt rozwarty w widoku bocznym, horyzontalną gałąź żuchwy z równoległymi wentralnymi i grzbietowymi brzegami, wycięcie na grzbietowym brzegu wstępującego wyrostka gałęzi żuchwy, wierzchołek goleni słabo rozwinięty, czy kość promieniową z bardzo głębokim i otwartym w tylnej części wycięciem dla tylnego wyrostka kości skokowej.
Stratygrafia i geografia
Holotyp został odnaleziony w osadach formacji Los Colorados w obrębie grupy Agua de la Pena. Wiek osadów tej formacji jest niepewny. W skałach tych odnaleziono też szczątki współczesnych zupajazaurowi zwierząt - zauropodomorfów Riojasaurus, Coloradisaurus i Lessemsaurus. Skamieniałości zupajzaura odkryto w Quebrada de los Jachaleros, siedem kilometrów na zachód od krajowej trasy nr 126, w prowincji La Rioja (północno-zachodnia Argentyna).
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od słowa z języka keczua - zupay - oznaczającego diabła i greckiego sauros - jaszczur). Epitet gatunkowy honoruje Guillerma Rougiera - kierownika ekspedycji, która odkryła holotyp.
Spis gatunków
| Zupaysaurus | Arcucci i Coria, 2003 |
|---|---|
| Z. rougieri | Arcucci i Coria, 2003 |
Bibliografia
Ezcurra, M. D. 2007. The cranial anatomy of the coelophysoid theropod Zupaysaurus rougieri from the Upper Triassic of Argentina. Historical Biology 19 (2): 185 - 202.
Ezcurra, M. D. & C. Apaldetti (2012) "A robust sauropodomorph specimen from the Upper Triassic of Argentina and insights on the diversity of the Los Colorados Formation" Proceedings of the Geologists' Association. doi:10.1016/j.pgeola.2011.05.002
Ezcurra, M. D. & Novas, F. E. 2007. Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina. Historical Biology 19 (1): 35 - 72.
Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P. & Currie, B.S. (2011) "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea" Science, 331, 206-210. doi: 10.1126/science.1198467
Nesbitt, S.J., Smith, N.D., Irmis, R.B., Turner, A.H., Downs, A. & Norell, M.A. (2009) "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs" Science, 326, 1530-1533.
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
