Stellasaurus

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Stellasaurus (stellazaur)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Two Medicine - góra część ogniwa Flag Butte)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 75,4-75,3 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae Eucentrosaura ? Pachyrhinosaurini
Rekonstrukcja głowy Stellasaurus. Autor: Jakub Kowalski
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003EStellasaurus\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w Stellasaurus\n","link":"","lat":48.966599999999999681676854379475116729736328125,"lon":-112.650000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Stellasaurus to rodzaj ceratopsa z kladu Centrosaurinae, żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Dawniej jego szczątki przypisywano do Rubeosaurus (obecnie gatunek styrakozaura). W 2020 r. Wilson i współpracownicy wydzielili je do nowego rodzaju.

Etymologia

Nazwa Stellasaurus znaczy „gwiezdny jaszczur” i pochodzi od łacińskiego stella („gwiazda”) oraz greckiego sauros („gad”, „jaszczur”). Nawiązuje ona do ornamentacji czaszki, przypominającej gwiazdę. Jest to także hołd dla piosenki „Starman” Davida Bowie. Epitet gatunkowy honoruje Carrie Ancell – paleontolog i preparator skamieniałości z Museum of the Rokies.

Materiał kopalny

Holotyp (MOR 492) to niekompletna czaszka należąca do dorosłego osobnika zawierająca częściową lewą kość przedszczękową, współkostniałą lewą i prawą kość nosową z rogiem, częściową lewą kość zaoczodołową z rogiem oraz prawie kompletną lewą kość ciemieniową z dwoma kolcami. Obecnie znajduje się ona w Museum of the Rockies w Montanie.

Budowa

Kości ciemieniowe stellazaura. Źródło: Wilson i in., 2020. [1]

Stellasaurus przypominał wyglądem inne centrozauryny, będąc masywnym, czworonożnym roślinożercą o głowie najeżonej rogami. Wykazywał on budowę pośrednią między nieco wcześniejszym od niego Styracosaurus albertensis a późniejszym Einiosaurus procurvicornsis. Stellasaurus miał długi, podniesiony i zakrzywiony róg nosowy oraz zredukowaną ornamentację nadoczodołową, czym przypominał styrakozaura. Z kolei do einiozaura zbliżała go budowa kości ciemieniowych, z wydłużonymi na kształt rogów wyrostkami P3 i częściowo wydłużonymi P4 oraz krótkimi P5-P7. Wyrostek P4 ma długość pośrednią między Styracosaurus albertensis a Einiosaurus. Wg autorów opisu, budowa stellazaura i następstwo czasowe wskazuje, że mógł on być potomkiem styrakozaura i przodkiem einiozaura.

Systematyka

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Wilsona i in. (2020) Stellasaurus jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Pachyrhinosaurini, jednakże obecnie jego pozycja systematyczna w obrębie Eucentrosaura jest niepewna. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na przedstawicielach Centrosaurinae.

Spis gatunków

Stellasaurus	Wilson, Ryan i Evans, 2020
S. ancellae	Wilson, Ryan i Evans, 2020

Bibliografia

Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Rogers, R.R., Horner, J.R., J., Ramezani, J., Roberts, E. M., & Varricchio, D. J. (2024) "Updating the Upper Cretaceous (Campanian) Two Medicine Formation of Montana: Lithostratigraphic revisions, new CA-ID-TIMS U-Pb ages, and a calibrated framework of dinosaur occurrences". GSA Bulletin doi:10.1130/B37498.1

Wilson, J.P., Ryan, M.J. & Evans, D.C. (2020). "A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the 'Styracosaurus-line' dinosaurs". Royal Society Open Publishing. 7 (4). doi:10.1098/rsos.200284