Calvarius: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Calvarius''}} {{Opis |Autor = Szymon Jagusztyn |Korekta = |nazwa = ''Calvarius'' (kalwarius)...") |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
<small> [[formacja]] Talarn ([[grupa Tremp]])</small> | <small> [[formacja]] Talarn ([[grupa Tremp]])</small> | ||
|czas ={{Występowanie|67|66}} | |czas ={{Występowanie|67|66}} | ||
| − | ok. 67-66[[Ma]]<br> | + | ok. 67-66 [[Ma]]<br> |
<small> [[późna kreda]] [[mastrycht]]</small> | <small> [[późna kreda]] [[mastrycht]]</small> | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithopoda]] | [[Ornithopoda]] | ||
| Linia 28: | Linia 26: | ||
[[Styracosterna]] | [[Styracosterna]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Calvarius.png |
| − | |podpis = | + | |podpis = Rekonstrukcja kalwariusa. Autor:UnexpectedDinoLesson |
|mapa = <display_points type="terrain" zoom=4> | |mapa = <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
42°07' N 1°00'E~ Masía de Ramón. | 42°07' N 1°00'E~ Masía de Ramón. | ||
| Linia 35: | Linia 33: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| + | ''Calvarius'' to rodzaj nie-[[Hadrosauroidea|hadrozauroidowego]] [[Styracosterna|styrakosterna]] z późnej kredy. Był drobnym roślinożercą, żyjącym na terenie archipelagu iberyjskiego, jakim była [[Hiszpania]] pod koniec okresu [[kreda|kredowego]]. Jest znany tylko z jednej kości. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa rodzajowa odnosi się do pobliskiego wzgórza znanego jako Serrat del Calvari. Katalońskie słowo „calvari” („cierpienie”), nawiązuje do tego, że dinozaur żył niedługo (w skali geologicznej) przed wymieraniem kredowym. Nazwa gatunku ''C.rapidus'' oznacza po łacinie „szybki” i odnosi się do prawdopodobnych adaptacji tego zwierzęcia. | ||
==Materiał kopalny i anatomia== | ==Materiał kopalny i anatomia== | ||
| + | [[Holotyp]] kalwariusa MCD-8734 znany jest wyłącznie z jednej kości śródstopia IV. Jest ona bardzo długa w stosunku do szerokości, proporcja wynosi 9:1. | ||
| + | Bliższa część jest w kształcie półksiężyca, co jest typowe dla [[Iguanodontia|iguandontów]]. Wyrostek przyśrodkowy jest silnie ścisnięty, w przeciwieństwie do rozbudowanych wyrostków u bardziej zaawansowanych [[Styracosterna|styrakosternów]]. | ||
| + | |||
==Klasyfikacja== | ==Klasyfikacja== | ||
| + | Kalwarius według Márqueza i Sellésa (2023) został sklasyfikowany jako iguanodont, należący do kladu [[Styracosterna]], aczkolwiek bardziej prymitywny niż [[Hadrosauroidea|hadrozaurydy]], co wykazała analiza filogenetyczna. Analiza morfometryczna wykazała bliskość fizycznej budowy z [[Ornithopoda|ornitopodami]] nienależącymi do styrakosternów. | ||
| + | |||
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| − | + | Mimo iż materiał kopalny tego dinozaura jest bardzo ubogi, wiemy o nim całkiem dużo. Prawdopodobnie był dobrym biegaczem, ponieważ znaleziona kość jest wyjątkowo długa, anatomia wykazuje kompresję kości, a badanie paleohistologiczne dowiodło, że kość ulegała stresowi biomechanicznemu. Dinozaur ten rósł dosyć szybko z okresowymi zatrzymaniami wzrostu. Był reliktem w swoich czasach - większość żyjących wtedy styrakosternów była hadrozaurydami. Możemy domniemywać, że jego bliskim krewnym mógł być ''[[Riabininohadros]]'', z którym tworzył [[klad]] wyspowych, reliktowych styrakosternów. Co ciekawe, w późnej kredzie motyw małego-średniego roślinożercy-ornitopoda pojawia się na wszystkich kontynentach, jednak tylko w Europie był to [[Styracosterna|styrakostern]]. W [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] były to [[Parksosauridae|parksozaurydy]] ''[[Orodromeus]]'' i ''[[Parksosaurus]]'', W [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]] i [[Antarktyda|Antarktydzie]] [[Elasmaria|elasmarianie]] - ''[[Gasparinisaura]]'', ''[[Isasicursor]]'', ''[[Morrosaurus]]'', ''[[Trinisaura]]'', w [[Azja|Azji]] bardzo bazalne [[Ornithischia|dinozaury ptasiomiednicze]] (''[[Haya]]'') i ornitopody (''[[Koreanosaurus]]''), a w Europie [[Rhabdodontidae|rabdodontydy]] na wyspie Hateg - ''[[Zalmoxes]]'' i ''[[Mochlodon]]'' oraz kalwarius i [[Rhabdodon|rabdodon]] w Iberii. ''Calvarius rapidus'' był prawdopodobnie endemitem wyspowym, który podobnie jak dzisiaj np. hatteria. | |
==Środowisko== | ==Środowisko== | ||
| + | W stanowisku Masía de Ramón odnaleziono poza kalwariusem [[kręg]] krokodyla i kilka niezidentyfikowanych kości. Miejsce gdzie tworzyły się osady formacji Tremp w późnej kredzie były ujściami delt, jeziorami przybrzeżnymi, równinami zalewowymi i porastającymi ten teren zaroślami. Żyły tu krokodyle, ssaki, pterozaury, węże, jaszczurki, [[Ankylosauria|ankylozaury]], [[Troodontidae|troodontyd]] ''[[Tamarro]]'' i niezidentyfikowane [[Theropoda|teropody]], które mogły stanowić zagrożenie dla ''Calvarius'', [[Titanosauria|tytanozaur]] ''[[Abditosaurus]]'', konkurenci w walce o pokarm [[Rhabdodon|rabdodon]] i [[Pareisactus|pareisaktus]], oraz zaawansowane [[Hadrosauroidea|hadrozaury]] -m. in. [[Koutalisaurus|koutalizaur]] i [[Arenysaurus|arenyzaur]]. Odnaleziono również gniazda [[Sauropoda|zauropodów]] i bardzo duże ilości tropów różnych dinozaurów. | ||
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|{{V| ''Calvarius''}} | |{{V| ''Calvarius''}} | ||
| − | |{{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez]] | + | |{{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]] & Sellés}}, [[2023]] |
|- | |- | ||
| − | |{{V| ''C.rapidus''}} | + | |{{V| ''C. rapidus''}} |
| − | |{{Kpt| | + | |{{Kpt|Prieto-Márquez & Sellés}}, 2023 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Prieto-Márquez, A., Sellés, A. (2023). "Evolutionary convergence in a small cursorial styracosternan ornithopod dinosaur from western Europe". Journal of Vertebrate Paleontology, 42:5, [[doi:10.1080/02724634.2023.2210632]] | |
<references/></small> | <references/></small> | ||
| Linia 61: | Linia 68: | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Ornithischia]] | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Ornithopoda]] | [[Kategoria:Ornithopoda]] | ||
[[Kategoria:Iguanodontia]] | [[Kategoria:Iguanodontia]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Iguanodontia bazalne]] |
[[Kategoria:Europa]] | [[Kategoria:Europa]] | ||
[[Kategoria:Hiszpania]] | [[Kategoria:Hiszpania]] | ||
| + | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 22:45, 15 sty 2024
| Autor: | Szymon Jagusztyn |
| Calvarius (kalwarius) | |
|---|---|
| Długość | ok. 5 m |
| Wysokość | ok. 1 m (od głowy do ziemi) |
| Masa | 500-600 kg |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Hiszpania - prowincja Lleida
formacja Talarn (grupa Tremp) |
| Czas |
ok. 67-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja kalwariusa. Autor:UnexpectedDinoLesson | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Calvarius to rodzaj nie-hadrozauroidowego styrakosterna z późnej kredy. Był drobnym roślinożercą, żyjącym na terenie archipelagu iberyjskiego, jakim była Hiszpania pod koniec okresu kredowego. Jest znany tylko z jednej kości.
Etymologia
Nazwa rodzajowa odnosi się do pobliskiego wzgórza znanego jako Serrat del Calvari. Katalońskie słowo „calvari” („cierpienie”), nawiązuje do tego, że dinozaur żył niedługo (w skali geologicznej) przed wymieraniem kredowym. Nazwa gatunku C.rapidus oznacza po łacinie „szybki” i odnosi się do prawdopodobnych adaptacji tego zwierzęcia.
Materiał kopalny i anatomia
Holotyp kalwariusa MCD-8734 znany jest wyłącznie z jednej kości śródstopia IV. Jest ona bardzo długa w stosunku do szerokości, proporcja wynosi 9:1. Bliższa część jest w kształcie półksiężyca, co jest typowe dla iguandontów. Wyrostek przyśrodkowy jest silnie ścisnięty, w przeciwieństwie do rozbudowanych wyrostków u bardziej zaawansowanych styrakosternów.
Klasyfikacja
Kalwarius według Márqueza i Sellésa (2023) został sklasyfikowany jako iguanodont, należący do kladu Styracosterna, aczkolwiek bardziej prymitywny niż hadrozaurydy, co wykazała analiza filogenetyczna. Analiza morfometryczna wykazała bliskość fizycznej budowy z ornitopodami nienależącymi do styrakosternów.
Paleobiologia
Mimo iż materiał kopalny tego dinozaura jest bardzo ubogi, wiemy o nim całkiem dużo. Prawdopodobnie był dobrym biegaczem, ponieważ znaleziona kość jest wyjątkowo długa, anatomia wykazuje kompresję kości, a badanie paleohistologiczne dowiodło, że kość ulegała stresowi biomechanicznemu. Dinozaur ten rósł dosyć szybko z okresowymi zatrzymaniami wzrostu. Był reliktem w swoich czasach - większość żyjących wtedy styrakosternów była hadrozaurydami. Możemy domniemywać, że jego bliskim krewnym mógł być Riabininohadros, z którym tworzył klad wyspowych, reliktowych styrakosternów. Co ciekawe, w późnej kredzie motyw małego-średniego roślinożercy-ornitopoda pojawia się na wszystkich kontynentach, jednak tylko w Europie był to styrakostern. W Ameryce Północnej były to parksozaurydy Orodromeus i Parksosaurus, W Ameryce Południowej i Antarktydzie elasmarianie - Gasparinisaura, Isasicursor, Morrosaurus, Trinisaura, w Azji bardzo bazalne dinozaury ptasiomiednicze (Haya) i ornitopody (Koreanosaurus), a w Europie rabdodontydy na wyspie Hateg - Zalmoxes i Mochlodon oraz kalwarius i rabdodon w Iberii. Calvarius rapidus był prawdopodobnie endemitem wyspowym, który podobnie jak dzisiaj np. hatteria.
Środowisko
W stanowisku Masía de Ramón odnaleziono poza kalwariusem kręg krokodyla i kilka niezidentyfikowanych kości. Miejsce gdzie tworzyły się osady formacji Tremp w późnej kredzie były ujściami delt, jeziorami przybrzeżnymi, równinami zalewowymi i porastającymi ten teren zaroślami. Żyły tu krokodyle, ssaki, pterozaury, węże, jaszczurki, ankylozaury, troodontyd Tamarro i niezidentyfikowane teropody, które mogły stanowić zagrożenie dla Calvarius, tytanozaur Abditosaurus, konkurenci w walce o pokarm rabdodon i pareisaktus, oraz zaawansowane hadrozaury -m. in. koutalizaur i arenyzaur. Odnaleziono również gniazda zauropodów i bardzo duże ilości tropów różnych dinozaurów.
Spis gatunków
| Calvarius | Prieto-Márquez & Sellés, 2023 |
| C. rapidus | Prieto-Márquez & Sellés, 2023 |
Bibliografia
Prieto-Márquez, A., Sellés, A. (2023). "Evolutionary convergence in a small cursorial styracosternan ornithopod dinosaur from western Europe". Journal of Vertebrate Paleontology, 42:5, doi:10.1080/02724634.2023.2210632
