Iani

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Iani
Długość	ok. 4,2 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Utah (formacja Cedar Mountain - ogniwo Mussentuchit)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 99,5 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Rhabdodontomorpha Tenontosauridae
Rekostrukcja Iani. Autor: UnexpectedDinoLesson [2]

Wstęp

Iani to rodzaj ornitopoda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jest to pierwszy opisany przedstawiciel Rhabdodontomorpha pochodzący z górnych osadów formacji Cedar Mountain. Okaz typowy został odnaleziony w 2014 roku, a formalnie opisany 9 lat później przez Lindsay Zanno i wspólników.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Iani. Na zielono zaznaczono odnalezione kości. Źródło: Zanno i in., 2023 [1]

Holotyp o numerze katalogowym NCSM 29373 to niekompletny szkielet młodocianego osobnika, u którego zachowała się dość duża, lecz rozczłonkowana czaszka, kręgi szyjne, grzbietowe wraz z żebrami, krzyżowe i ogonowe z szewronami (u części kręgów zachowały się również wyrostki kolczyste) obydwie łopatki, prawa kość ramienna, lewa kość łokciowa, kość promieniowa, kości prawej dłoni oraz lewa kość kulszowa. (zob. rys.obok)

Budowa i systematyka

Iani to średniej wielkości dwunożny iguanodont charakteryzujący się obecnością trzech zębów na kości przedszczękowej. Ogólne jego uzębienie było podobne jak u innych ornitopodów, w szczególności do Tenontosaurus oraz Qantassaurus. Reszta jego unikatowych cech dotyczy kości czaszki, szczególnie czołowej, łuskowej, puszki mózgowej oraz wcześniej wspomnianej kości przedszczękowej.

Zanno i współpracownicy (2023) uznali, że Iani jest bazalnym iguanodontem. Ich zdaniem ten takson jest formą przejściową między Tenontosaurus a bardziej zaawansowanymi przedstawicielami Rhabdodontidae. Wg Fonsceci i współpracowników (2024) ornitopod ten należy do kladu Tenontosauridae w obrębie Rhabdodontomorpha, razem z tenontozaurem i konwolozaurem.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Iani nawiązuje do rzymskiego boga Janusa, który przewodniczy przemianom i odnosi się do zmieniającej się fauny i flory w połowie kredy w zachodniej Ameryce Północnej. Epitet gatunkowy smithi honoruje Joshuę Aarona Smitha za jego wkład w rozwój paleontologii.

Spis gatunków

Iani	Zanno, Gates, Terry, Ayrahami, Tucker i Makovicky, 2023
I. smithi	Zanno, Gates, Terry, Ayrahami, Tucker i Makovicky, 2023

Bibliografia

Fonseca, A.O., Reid, I.J., Venner, A., Duncan, R.J., Garcia, M.S., Müller, R.T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. [3]

Zanno, L.E., Gates, T.A., Avrahami, H.M., Tucker, R.T. & Makovicky, P.J. (2023) "An early-diverging iguanodontian (Dinosauria: Rhabdodontomorpha) from the Late Cretaceous of North America". PLoS ONE 18(6): e0286042. doi:10.1371/journal.pone.0286042