Prosaurolophus: Różnice pomiędzy wersjami
(Anulowanie wersji nr 19625 utworzonej przez Kamil Kamiński (dyskusja)) |
(wiek + nowa tabelka; hasło wymaga poprawy) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | Do aktualizacji (za Prieto-Márquez et al. 2014). | + | Do aktualizacji (za Prieto-Márquez et al. 2014; Drysdale et al. 2019; Horner 1992; McGarrity et al. 2013). |
{{DISPLAYTITLE:''Prosaurolophus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Prosaurolophus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Jakub Starzyński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]] |
| − | + | |nazwa = ''Prosaurolophus'' (prozaurolof) | |
| − | + | |długość = 9 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]] | + | |masa = 2-3,5 t |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Kanada]] - Alberta | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | + | <small>([[formacja]] [[Dinosaur Park]])</small> | |
| − | + | <hr> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>([[formacja Dinosaur Park]])</small> | ||
[[USA]] - Montana | [[USA]] - Montana | ||
| − | <small>([[formacja Two Medicine]])</small> | + | <small>([[formacja|formacje]] [[Two Medicine]] i [[Bearpaw]])</small> |
| − | |- | + | |czas = {{Występowanie|75.8|74}} |
| − | + | ok. 75,8<ref>Eberth, D. A., Evans, D. C., Ramezani, J., Kamo, S. L., Brown, C. M., Currie, P. J., & Braman, D. R. (2023). "Calibrating geologic strata, dinosaurs, and other fossils at Dinosaur Provincial Park (Alberta, Canada) using a new CA-ID-TIMS U–Pb geochronology". Canadian Journal of Earth Sciences. [[doi:10.1139/cjes-2023-0037]]</ref>-74 <ref>Drysdale i in., 2019</ref>[[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | <small> | + | [[Dinosauria]] |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithopoda]] | [[Ornithopoda]] | ||
| Linia 55: | Linia 35: | ||
[[Saurolophini]] | [[Saurolophini]] | ||
| − | | | + | |grafika = Prosaurolophus Maximus.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja głowy ''Prosaurolophus''. Autor: Steveoc 86 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Prosaurolophus_Maximus.jpg] | |
| − | + | |mapa = | |
| − | |} | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | Prozaurolof był dużym ornitopodem. [[Gatunek]] typowy został opisany przez Barnuma [[Brown]]a w [[1916]] na podstawie czaszki z formacji [[Dinosaur Park]]. Drugi zaś przez [[Jack Horner|Jacka Horner]]a w [[1992]] na podstawie kości z formacji [[Two Medicine]]. Żył w późne kredzie | + | Prozaurolof był dużym ornitopodem. [[Gatunek]] typowy został opisany przez Barnuma [[Brown]]a w [[1916]] na podstawie czaszki z formacji [[Dinosaur Park]]. Drugi zaś przez [[Jack Horner|Jacka Horner]]a w [[1992]] na podstawie kości z formacji [[Two Medicine]]. Żył w późne kredzie ok. 75,8-74 [[Ma]] (późny [[kampan]]). Nazwa [[rodzaj]]owa można przetłumaczyć na "przed zaurolofem" lub "przed jaszczurzym grzebieniem". |
==Budowa i materiał kopalny== | ==Budowa i materiał kopalny== | ||
| − | Okazem [[holotyp]]owym gatunku ''P. maximus'' jest czaszka. Poza tym znaleziono | + | Okazem [[holotyp]]owym gatunku ''P. maximus'' jest częściowo kompletna, [[artykułowany|artykułowana]] czaszka pozbawiona żuchwy do wyrostka dziobiastego o numerze katalogowym AMNH 5386. Poza tym znaleziono około 20 szkieletów osobników młodych i dorosłych tego samego gatunku. ''Prosaurolophus'' budową pozaczaszkową nie wyróżniał się od pozostałych [[hadrozauryd]]ów. |
| − | ''P. blackfeetensis'' ma różnić się od ''P. maximus'' | + | ''P. blackfeetensis'' ma różnić się od ''P. maximus'' wyłącznie kości przedczołowej i przedszczękowej od bocznej wklęsłości kości nosowej a także wielkością grzebienia. |
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| Linia 97: | Linia 78: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Prosaurolophus''}} | |
| {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]]}}, [[1916]] | | {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]]}}, [[1916]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''P. maximus''}} | |
| {{Kpt|Brown}}, 1916 | | {{Kpt|Brown}}, 1916 | ||
|- | |- | ||
| Linia 108: | Linia 89: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Prieto-Márquez, A. (2010). "Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods." Zoological Journal of the Linnean Society, 159: 435–502. | + | <small>Brown, B. (1916). "A new crested trachodont dinosaur, ''Prosaurolophus maximus''". Bulletin of the AMNH; v. 35, article 37. |
| + | |||
| + | Drysdale, E. T., Therrien, F., Zelenitsky, D. K., Weishampel, D. B., & Evans, D. C. (2019). "Description of juvenile specimens of ''Prosaurolophus maximus'' (Hadrosauridae: Saurolophinae) from the Upper Cretaceous Bearpaw Formation of southern Alberta, Canada, reveals ontogenetic changes in crest morphology". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(6), e1547310. [[doi:10.1080/02724634.2018.1547310]] | ||
| + | |||
| + | Prieto-Márquez, A. (2010). "Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods." Zoological Journal of the Linnean Society, 159: 435–502. | ||
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7138&Itemid=67 | http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7138&Itemid=67 | ||
| Linia 134: | Linia 119: | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
[[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | ||
| + | [[Kategoria:Do poprawy - niezajęte]] | ||
Wersja z 15:25, 28 paź 2023
Do aktualizacji (za Prieto-Márquez et al. 2014; Drysdale et al. 2019; Horner 1992; McGarrity et al. 2013).
| Autor: | Jakub Starzyński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński |
| Prosaurolophus (prozaurolof) | |
|---|---|
| Długość | 9 m |
| Masa | 2-3,5 t |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Kanada - Alberta
USA - Montana |
| Czas |
ok. 75,8[1]-74 [2]Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja głowy Prosaurolophus. Autor: Steveoc 86 [1] | |
Wstęp
Prozaurolof był dużym ornitopodem. Gatunek typowy został opisany przez Barnuma Browna w 1916 na podstawie czaszki z formacji Dinosaur Park. Drugi zaś przez Jacka Hornera w 1992 na podstawie kości z formacji Two Medicine. Żył w późne kredzie ok. 75,8-74 Ma (późny kampan). Nazwa rodzajowa można przetłumaczyć na "przed zaurolofem" lub "przed jaszczurzym grzebieniem".
Budowa i materiał kopalny
Okazem holotypowym gatunku P. maximus jest częściowo kompletna, artykułowana czaszka pozbawiona żuchwy do wyrostka dziobiastego o numerze katalogowym AMNH 5386. Poza tym znaleziono około 20 szkieletów osobników młodych i dorosłych tego samego gatunku. Prosaurolophus budową pozaczaszkową nie wyróżniał się od pozostałych hadrozaurydów.
P. blackfeetensis ma różnić się od P. maximus wyłącznie kości przedczołowej i przedszczękowej od bocznej wklęsłości kości nosowej a także wielkością grzebienia.
Paleobiologia
Jako hadrozauryd, prozaurolof był dużym roślinożercą z czaszką o skomplikowanej budowie, umożliwiającej miażdżące ruchy przypominające żucie. Jego baterie policzkowe zawierały setki zębów, zastępowanych w sposób ciągły. Zrywał pokarm roślinny swym szerokim dziobem, po czym umieszczało w strukturach przypominających policzki. Żywił się roślinami na wysokości od poziomu gruntu do ok. 4 metrów. Jak inne kaczodziobe, mógł poruszać się na dwóch lub czterech łapach.
Środowisko życia
Szczątki P. maximus znaleziono w osadach formacji Dinosaur Park (Kanada, stan Alberta), a P. blackfeetensis - Two Medicine (USA, stan Montana).
Pierwsza formacja stanowi pozostałości rzeki płynącą niegdyś równiną zalewową. Gdy Morze Dalekiego Zachodu posuwało się na zachód, były to tereny bagniste o klimacie cieplejszym niż dzisiejsza Alberta, bez mrozów. Iglaki dominowały w koronach lasów, w podszyciu rosły paprotniki i rośliny kwiatowe. Odnaleziono także szczątki m.in.: ceratopsów - Centrosaurus, Styracosaurus i Chasmosaurus, innych kaczodziobych - Corythosaurus, Lambeosaurus i Parasaurolophus, tyreoforów - Edmontonia i Euoplocephalus i tyranozaurydów - Gorgosaurus.
Tereny Two Medicine leżały daleko od morza i wyżej niż Dinosaur Park, było tam mniej wilgotno. Tam odnaleziono także szczątki m.in.: płazów - albanerpetont, habrozaur, ceratopsów - Rubeosaurus, Brachyceratops, innych hadrozaurów - Maiasaura, Gryposaurus, teropodów - Bambiraptor, Daspletosaurus.
Klasyfikacja
| Kladogramy są powszechnym sposobem przedstawiania hipotez o pokrewieństwach między organizmami. Ich interpretacja wymaga pewnych umiejętności, dlatego też dowiedz się Jak czytać kladogramy. |
| Saurolophini |
| ||||||||||||||||||
Kladogram ukazujący relacje Prosaurolophus w obrębie Saurolophini (za: Prieto-Márquez et al., 2014.[3]).
Spis gatunków
| Prosaurolophus | Brown, 1916 |
| P. maximus | Brown, 1916 |
| = P. blackfeetensis | Horner, 1992 |
Bibliografia
Brown, B. (1916). "A new crested trachodont dinosaur, Prosaurolophus maximus". Bulletin of the AMNH; v. 35, article 37.
Drysdale, E. T., Therrien, F., Zelenitsky, D. K., Weishampel, D. B., & Evans, D. C. (2019). "Description of juvenile specimens of Prosaurolophus maximus (Hadrosauridae: Saurolophinae) from the Upper Cretaceous Bearpaw Formation of southern Alberta, Canada, reveals ontogenetic changes in crest morphology". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(6), e1547310. doi:10.1080/02724634.2018.1547310
Prieto-Márquez, A. (2010). "Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods." Zoological Journal of the Linnean Society, 159: 435–502.
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7138&Itemid=67
http://en.wikipedia.org/wiki/Prosaurolophus
http://en.wikipedia.org/wiki/Dinosaur_Park_Formation
http://en.wikipedia.org/wiki/Two_Medicine_Formation
http://www.wikidino.com/?page_id=1061
- ↑ Eberth, D. A., Evans, D. C., Ramezani, J., Kamo, S. L., Brown, C. M., Currie, P. J., & Braman, D. R. (2023). "Calibrating geologic strata, dinosaurs, and other fossils at Dinosaur Provincial Park (Alberta, Canada) using a new CA-ID-TIMS U–Pb geochronology". Canadian Journal of Earth Sciences. doi:10.1139/cjes-2023-0037
- ↑ Drysdale i in., 2019
- ↑ Augustynolophus
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Prosaurolophus_Maximus.jpg){kind=link}