Lokiceratops

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Lokiceratops (lokiceratops)
Długość	6 m
Masa	2,1 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Judith River - ogniwo McClelland Ferry)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 78,1 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae Albertaceratopsini
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge [4]

Wstęp

Lokiceratops to dinozaur rogaty należący do kladu Centrosaurinae, żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Jest to trzeci ważny rodzaj ceratopsyda opisanego z dolnych osadów formacji Judith River.

Historia taksonu

Szkielet Lokiceratops został odkryty późną wiosną 2019 roku przez Marka Eatmana na prywatnym terenie znajdującym się w hrabstwie Hill. Okaz został w pełni wydobyty jesienią tego samego roku. W 2021 roku szkielet ten trafił do Muzeum Ewolucji w Knuthenborg (Dania), gdzie jest dostępny dla naukowców. Trzy lata później w 2024 roku dinozaur ten został formalnie opisany przez zespół paleontologów pod przewodnictwem Marka Loewena.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Lokiceratops. Na pomarańczowo zostały zaznaczone odnalezione kości. Źródło: Loewen i in., 2024 [1]

Holotyp o numerze katalogowym EMK 0012 to dość kompletna, lecz rozczłonkowana czaszka, kręgi szyjne, prawa łopatka i kość krucza, obydwie kości kulszowe, synsacrum, dwa kręgi ogonowe oraz jeden szewron. Szkielet należał do dorosłego osobnika.

Budowa

Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Loewen i in., 2024 [2]

Regiony pneumatyczne w czaszce Lokiceratops. Źródło: Loewen i in., 2024 [3]

Lokiceratops był dość dużym dinozaurem rogatym większym o około 20% od dorosłych osobników Medusaceratops. Znany okaz miał asymetryczne ułożenie różków ciemieniowych. Z obydwu stron kości ciemieniowej znajdowało się 7 epiparietales, z czego wyrostek ciemieniowy (ep 2) był przerośnięty. Różek ten był największy wśród wszystkich znanych centrozaurynów. Wachlarzowata kość łuskowa miała 3 episquamosales. Różki na kości jarzmowej były krótkie oraz pokryte keratynową warstwą, podobnie jak rogi naodczne oraz wyrostki ciemieniowe i łuskowe. W odróżnieniu od Albertaceratops i Medusaceratops, Lokiceratops nie miał żadnych ozdób na nosie. Rogi nadoczne opisywanego dinozaura były dość proste, lecz skierowane na boki. Czaszka miała dużo przestrzeni pneumatycznych. Jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi niemalże 95 cm, zaś całkowita długość - ok. 2 m. Lokiceratops od pozostałych centrozaurynów różnił się także budową kości kulszowej.

Według Rubena Moliny-Pereza (online) opisywany dinozaur mógł osiągnąć 6 m długości przy masie 2,1 t.

Systematyka

Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Loewena i współpracowników (2024) najbliższymi kuzynami Lokiceratops są Albertaceratops oraz Medusaceratops. Autorzy opisu dla tych trzech taksonów zdefiniowali nowy klad zwany Albertaceratopsini.

Mimo iż autorzy opisu uważają, że Lokiceratops jest ważnym taksonem, to jeden z recenzentów publikacji, Denver Fowler ma co do tego wątpliwości. Badacz sądzi, iż w rzeczywistości opisywany dinozaur może być jedynie kolejnym osobnikiem Medusaceratops lub mniej prawdopodobnie Albertaceratops. Jego zdaniem cechy diagnostyczne Lokiceratops są wątpliwe i mogą one wynikać ze zmienności osobniczej lub ontogenezy. Biorąc pod uwagę zaawansowany wiek okazu typowego Lokiceratops cechy wyróżniające mogą być jedynie skutkiem końcowej fazy ontogenezy. Jednakże potrzebne są dalsze badania, które pozwolą potwierdzić lub zaprzeczyć przypuszczeniom Denvera Fowlera.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Lokiceratops nawiązuje do boga Lokiego z mitologii nordyckiej oraz zawiera greckie wyrażenie ceratops (rogate oblicze lub rogata twarz). Epitet gatunkowy rangiformis odnosi się do dwustronnej asymetrii ozdób na czaszce dinozaura, podobnej do asymetrii w porożu u renifera z rodzaju Rangifer.

Spis gatunków

Lokiceratops	Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024	?= Medusaceratops
L. rangiformis	Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024	?= Medusaceratops lokii

Bibliografia

Fowler, D.W .(2024) Peer Review #2 of "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs (v0.1)". PeerJ [5]

Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224

Molina-Perez, R. (2024 online) [6]