Melanorosaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Wstęp: bez pogrubienia nazwy)
m (→‎Materiał kopalny)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Melanorosaurus''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Melanorosaurus''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Maciej Ziegler]]
−
| Autor:
+
|Korekta                = [[Mateusz Tałanda]], [[Paweł Konarzewski]]
−
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Melanorosaurus'' (melanorozaur)
−
|-
+
  |długość                = 6,5 m  <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref>
−
| [[Maciej Ziegler]]
+
|masa                  = 700 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
| [[Mateusz Tałanda]]
+
|wysokość              = ok. 1,5 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta                  = roślinożerny
−
</small>
+
|miejsce                = [[RPA]] - Kraj Przylądkowy
−
 
 
−
----
 
−
 
 
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
−
! colspan=2 | ''Melanorosaurus'' (melanorozaur)
 
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| 7,5<ref name="GaltonUpchurch2004">Galton, P.M., Upchurch P. (2004) Prosauropoda. [w] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.) The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley, University of California Press. 232-258.</ref>-8<ref name="Paul 2010">Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford</ref> m
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| 1,3<ref name="Paul 2010"></ref> t
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[RPA]] (zob. [[#Mapa znalezisk]])
 
−
 
 
 
<small>([[formacja]] [[Lower Elliot]])</small>  
 
<small>([[formacja]] [[Lower Elliot]])</small>  
−
|-
+
|czas                  = {{Występowanie|215|207}}
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
+
ok. 215-207 [[Ma]]<ref>Barret i Choiniere, 2024</ref><br>
−
| ok. 215-200?<ref>Daty orientacyjne, por. McPhee B.W., Yates A.M., Choiniere J.N. i F. Abdala. 2014. The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda. Zoological Journal of the Linnean Society, str. 1-55.</ref> [[Ma]]
+
<small>[[późny trias]] ([[noryk]]-[[retyk]])</small>
−
<small>późny [[trias]] ([[noryk]]-?[[retyk]])</small>  
+
|systematyka            = [[Dinosauria]]
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
 
   
 
   
 
[[Saurischia]]  
 
[[Saurischia]]  
Linia 37: Linia 19:
 
[[Sauropodomorpha]]
 
[[Sauropodomorpha]]
  
−
[[Melanorosauridae]]
+
[[Massopoda]]
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Melanorosaurus_readi_steveoc.jpg|400px]]
 
−
<small>Rekonstrukcja. Autor: Stephen O'Connor [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Melanorosaurus_readi_steveoc.jpg].</small>
 
−
|-
 
−
|}
 
  
 +
[[Sauropodiformes]]
 +
|grafika                = Melanorosaurus life restoration 2018.jpg
 +
|podpis                = Rekonstrukcja ''Melanorosaurus''. Autor: Mario Lanzas [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Melanorosaurus_life_restoration_2018.jpg]
 +
|PorównanieGrupa        =
 +
|PorównanieDługość      =
 +
|mapa                  =
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Melanorosaurus'' to [[rodzaj]] [[Sauropodomorpha|zauropodomorfa]], żyjący w późnym [[trias]]ie i być może we [[wczesna jura|wczesnej jurze]] na terenie obecnej południowej Afryki. Wyróżniono dwa [[gatunek|gatunki]].
+
''Melanorosaurus'' to [[rodzaj]] [[Sauropodomorpha|zauropodomorfa]], żyjący w późnym [[trias]]ie na terenie obecnej południowej Afryki. Przez wiele lat taksonomia ''Melanorosaurus'' była skomplikowana, jednakże w 2024 roku [[Barrett]] i Choiniere uporządkowali ją, wyznaczając [[lektotyp]] oraz przeprowadzając rewizję całego materiału kopalnego.
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Choć Haughton<ref>Haughton. S. H. 1924. The fauna and stratigraphy of the Stormberg Series. Annals of the South African Museum 12:323-497 [http://biodiversitylibrary.org/page/1518033]</ref> nie wyjaśnił pochodzenia nazwy ''Melanorosaurus'', tłumaczy się ją jako "jaszczur z Czarnej Góry", z greckiego ''melano'' oznaczającego "czarny", ''oros'' (góra) i ''saurus'' (jaszczur). Nazwa ta odnosi się do miejsca znalezienia - góry Thaba 'Nyama w RPA<ref>Creisler, B. (online 2003) "Dinosauria Translation and Pronunciation Guide M" http://www.dinosauria.com/dml/names/dinom.htm [kopia: https://archive.today/vXFQn ]</ref>.
+
Choć Haughton (1924) nie wyjaśnił pochodzenia nazwy ''Melanorosaurus'', tłumaczy się ją jako "jaszczur z Czarnej Góry", z greckiego ''melano'' oznaczającego "czarny", ''oros'' (góra) i ''saurus'' (jaszczur). Nazwa ta odnosi się do miejsca znalezienia - góry Thaba 'Nyama w RPA. Epitet gatunkowy ''readi'' hororuje pana B. Reada (Ford, online).
  
−
==''M. readi''==
+
==Materiał kopalny==
−
''Melanorosaurus readi'' to żyjący w późnym triasie [[zaawansowany]] [[zauropodomorf]] - wg większości badań jeden z najbliższych [[zauropod]]om<ref name="Yates2007">Yates A.M. 2007. The first complete skull of the Triassic dinosaur ''Melanorosaurus'' Haughton (Sauropodomorpha: Anchisauria). Special Papers in Palaeontology, t. 77, str. 9–55.</ref><ref name="Aardonyx">Yates A.M., Bonnan M.F., Neveling J., Chinsamy A. i M.G. Blackbeard. 2010. A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, t. 277, nr 1682, str. 787–794. [[doi:10.1098/rspb.2009.1440]]</ref><ref>McPhee i in., 2014.</ref><ref>Upchurch, P., Barrett, P. M., Galton, P. M. (2007). A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs. Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.</ref> (jeśli jednak [[Prosauropoda]] to [[klad|grupa monofiletyczna]], jest on jej przedstawicielem<ref name="GaltonUpchurch2004">Galton, P.M., Upchurch P. (2004) Prosauropoda. [w] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.) The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley, University of California Press. 232-258.</ref>). Znany jest z [[formacja|formacji]] [[Lower Elliot]].
+
Opisanych jest kilka okazów, lecz może być ich więcej (np. Kitching i Raath 1984; Galton i Upchurch, 2004):
 +
* SAM-PK-K3449 - kości kończyn;
 +
* SAM-PK-K3450 - fragmentaryczne kości kończyn;
 +
* ? SAM 3532 - [[kręg]]i i kości kończyn, mogą nie należeć do ''M. readi'' (Bonnan i Yates, 2007)
 +
* NM QR1551 - dwa duże osobniki, z których jeden jest nieco masywniejszy (Galton, van Heerden i Yates, 2005); zawiera okaz typowy "Roccosaurus tetrasacralis" (Kitching i Raath, 1984; Galton i van Heerden, 1998; van Heerden i Galton, 1997)
 +
* NM QR3314  - artykułowany, dość kompletny szkielet niedorosłego osobnika, zawiera praktycznie wszystkie elementy ww. okazów
  
−
===Budowa i paleobiologia===
+
[[Barrett]] i Choiniere (2024) dokonując rewizji materiału kopalnego ''Melanorosaurus'' stwierdzili, że wszystkie wyżej wymienione okazy nie należą do omawianego rodzaju, a za [[lektotyp]] uznali SAM-PK-3449. Zawiera on łuk neuralny środkowego kręgu szyjnego oraz trzon, trzon kręgu szyjno-grzbietowego, dwa trzony oraz łuki nerwowe kręgów grzbietowych, dwa niekompletne kręgi krzyżowe, dwa bliższe oraz jeden środkowy kręg ogonowy, prawą kość łokciową, niekompletną lewą promieniową, prawą kość biodrową, niekompletną lewą kość łonową, kompletną lewą kość piszczelową oraz niekompletną prawą, lewą kość strzałkową, częściowe lewe kości śródstopia I, II i IV oraz kompletną III lewą śródstopia.
−
''Melanorosaurus'' żywił się roślinami. Jego ciało było duże i ciężkie, a kości kończyn masywne. W 2007 roku opisano kompletną czaszkę okazu NM QR3314 - była ona raczej prymitywnie zbudowana - trójkątna w widoku z góry i długa. Kość przedszczękowa zawierała 4 zęby po każdej stronie a kości szczękowe miały po 19 zębów<ref name="Yates2007"></ref>. Do niego należała też opisana w 2007 roku kompletna kończyna przednia, która miała zarówno prymitywne cechy zauropodomorfów, jak i zaawansowane cechy zauropodów. Jej budowa sugeruje, że ''Melanorosaurus'' poruszał się na czterech nogach, lecz lokomocja mogła nie być wyłączną funkcją kończyn przednich<ref name="Bonnan i Yates, 2007">Bonnan MF, Yates AM. 2007. A new description of the forelimb of the basal sauropodomorph Melanorosaurus: implications for the evolution of pronation, manus shape and quadrupedalism in sauropod dinosaurs. Special Papers in Palaeontology 77: 157–168.</ref><ref name="Aardonyx"></ref>.
 
  
−
[[Plik:Melanorosaurus_Scott_Hartman.PNG|300px|thumb|right|Szkielet NM QR3314. Autor: [[Scott Hartman]] [http://scotthartman.deviantart.com/art/Melanorosaurus-50775553].]]
+
==Budowa i paleobiologia==
 +
[[Plik:Antetonitrus Melanorosaurus by Kahless28.jpg|300px|thumb|right|''Melanorosaurus'' i ''[[Antetonitrus]]''. Autor: [[Jakub Kowalski]].]]
 +
''Melanorosaurus'' żywił się roślinami. Jego ciało było duże i ciężkie, a kości kończyn masywne. W 2007 roku opisano kompletną czaszkę okazu NM QR3314 - była ona raczej prymitywnie zbudowana - trójkątna w widoku z góry i długa. Kość przedszczękowa zawierała 4 zęby po każdej stronie a kości szczękowe miały po 19 zębów (Yates, 2007). Do niego należała też opisana w 2007 roku kompletna kończyna przednia, która miała zarówno prymitywne cechy zauropodomorfów, jak i zaawansowane cechy zauropodów. Jej budowa sugeruje, że ''Melanorosaurus'' poruszał się na czterech nogach, lecz lokomocja mogła nie być wyłączną funkcją kończyn przednich (Bonnan i Yates, 2007; Yates i in., 2010). Jednakże po rewizji szczątków ''Melanorosaurus'' przeprowadzonej przez [[Barrett]]a i Choiniere'a (2024) nie można nic powiedzieć o dokładnym wyglądzie czaszki omawianego rodzaju oraz wyglądzie kończyn.
  
−
[[Plik:Antetonitrus Melanorosaurus by Kahless28.jpg|300px|thumb|right|''Melanorosaurus'' i ''[[Antetonitrus]]''. Autor: [[Jakub Kowalski]].]]
+
[[Barrett]] i Choiniere (2024) uważają, że ''Melanorosaurus'' można odróżnić od pozostałych przedstawicieli [[Sauropodomorpha]] na podstawie budowy kręgów ogonowych oraz kości biodrowej.
  
−
===Materiał kopalny===
+
==Filogeneza==
−
Opisanych jest kilka okazów, lecz może być ich więcej<ref name="GaltonUpchurch2004"></ref><ref name="Kitching i Raath 1984"></ref>:
+
''Melanorosaurus readi'' to według większości badań jeden z najbliższych [[zauropod]]om [np. Yates, 2007; Yates i in., 2010; McPhee i in., 2014; Upchurch i in., 2007] (jeśli jednak [[Prosauropoda]] to [[klad|grupa monofiletyczna]], jest on jej przedstawicielem [Galton i Upchurch, 2004]). Cały lub część jego materiału może tak na prawdę należeć do [[Eucnemesaurus|euknemezaura]] (McPhee i in., 2015).
−
* SAM-PK-K3449 - kości kończyn;<br>
 
−
* SAM-PK-K3450 - fragmentaryczne kości kończyn;<br>
 
−
* ? SAM 3532 - [[kręg]]i i kości kończyn, mogą nie należeć do ''M. readi''<ref name="Bonnan i Yates, 2007"></ref>;<br>
 
−
* NM QR1551 - dwa duże osobniki, z których jeden jest nieco masywniejszy<ref>Galton PM, Van Heerden J, Yates AM. 2005. Postcranial anatomy of referred specimens of the sauropodomorph dinosaur Melanorosaurus from the Upper Triassic of South Africa. In: Tidwell V, Carpenter K, eds. Thunder-lizards: the sauropodomorph dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press, 1–37.</ref>; zawiera okaz typowy "Roccosaurus tetrasacralis"<ref name="Kitching i Raath 1984">Kitching, J. W., & Raath, M. A. (1984). Fossils from the Elliot and Clarens Formations (Karoo Sequence) of the northeastern Cape, Orange Free State and Lesotho, and a suggested biozonation based on tetrapods. Palaeont. afr., 25,111 - 125</ref><ref>P. M. Galton and J. Van Heerden. 1998. Anatomy of the prosauropod dinosaur Blikanasaurus cromptoni (Upper Triassic, South Africa), with notes on the other tetrapods from the lower Elliot Formation. Paläontologische Zeitschrift 72(1/2):163-177</ref><ref>Heerden, J. A. Van & Galton P. M. (1997): The affinities of Melanorosaurus, a Late Triassic prosauropod dinosaur from South Africa. - N. Jb. Geol. Palaont. Mh., 1997 (1): 39-55; Stuttgart</ref>;<br>
 
−
* NM QR3314 (zob. rys.) - artykułowany, dość kompletny szkielet niedorosłego osobnika, zawiera praktycznie wszystkie elementy ww. okazów.
 
  
−
==''M. thabanensis''==
+
[[Barrett]] i Choiniere (2024) potwierdzają ważność ''Melanorosaurus'', jednocześnie sugerując, że nie ma żadnych cech łączących z zauropodami.
−
Znany jest tylko z kompletnej prawej kości udowej.
 
−
Zdaniem Barretta<ref>Barrett. P. M. 2009. A new basal sauropodomorph dinosaur from the Upper Elliot Formation (Lower Jurassic) of South Africa. Journal of Vertebrate Paleontology 29(4):1032-1045</ref>, ''M. thabanensis'' nie ma cech łączących go z ''M. readi'' a o jego ważności świadczy prosty kształt kości. Pochodzi z formacji [[Lower Elliot]] (późny trias)<ref>Knoll. F. 2010. A primitive sauropodomorph from the upper Elliot Formation of Lesotho. Geological Magazine 147(6):814-829</ref> albo [[Upper Elliot]] (wczesna jura). Nazwa pochodzi od słowa ''Thabana'', co oznacza w miejscowym języku sesotho (sotho) górę.
 
−
Został znaleziony w Lesotho (góra Thabana-Morena, 15 km na południowy wschód od Mafeteng i  4-5 km na południe od wioski Thabana-Morena)<ref>Gauffre, F.-X. (1993): The most recent Melanorosauridae (Saurischia, Prosauropoda), Lower Jurassic of Lesotho, with remarks on the prosauropod phylogeny. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Monatshefte, 11, s. 648 - 654.</ref>.
 
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Melanorosaurus''
+
| {{V|''Melanorosaurus''}}
−
| {{Kpt|[[Sidney Haughton|Haughton]]}}, 1924
+
| {{Kpt|[[Sidney Haughton|Haughton]]}}, [[1924]]
 
|-
 
|-
 
| = "Roccosaurus"
 
| = "Roccosaurus"
−
|  {{Kpt|Van Heerden}}, 1977 ''vide'' {{Kpt|Anderson}} i {{Kpt|Cruickshank}}, 1978<ref>Anderson, J. M., Cruickshank, A.R.I. 1978. The biostratigraphy of the Permian and the Triassic. Part 5. A review of the classification and distribution of Permo-Triassic tetrapods. Palaeontographica Africana 21: 15- 44. http://hdl.handle.net/10539/16240</ref>
+
|  {{Kpt|Van Heerden}}, [[1978]] ''vide'' {{Kpt|Anderson}} i {{Kpt|Cruickshank}}, 1978<ref>Anderson, J. M., Cruickshank, A.R.I. (1978). "The biostratigraphy of the Permian and the Triassic. Part 5. A review of the classification and distribution of Permo-Triassic tetrapods". Palaeontographica Africana 21: 15- 44. [http://hdl.handle.net/10539/16240]</ref>
−
| ''[[nomen nudum]]''
+
| <small>(''[[nomen nudum]]'')</small>
 
|-
 
|-
−
! ''M. readi''
+
| {{V|''M. readi''}}
 
| {{Kpt|[[Sidney Haughton|Haughton]]}}, 1924
 
| {{Kpt|[[Sidney Haughton|Haughton]]}}, 1924
 
|-
 
|-
 
| = "Roccosaurus tetrasacralis"
 
| = "Roccosaurus tetrasacralis"
−
|  {{Kpt|Van Heerden}}, 1977 ''vide'' {{Kpt|Kitching}} i {{Kpt|Raath}}, 1984
+
|  {{Kpt|Van Heerden}}, 1978 ''vide'' {{Kpt|Kitching}} i {{Kpt|Raath}}, [[1984]]
−
| ''[[nomen nudum]]''
+
| <small>(''[[nomen nudum]]'')</small>
 
|-
 
|-
−
! ?''M. thabanensis''
+
| ''Melanorosaurus thabanensis''
−
| {{Kpt|Gauffre}}, 1993
+
| {{Kpt|Gauffre}}, [[1993]]
 +
| = '''''[[Meroktenos|Meroktenos thabanensis]]'''''
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small><references/></small>
+
<small>
 +
Barrett, P. M., & Choiniere, J. N. (2024). "''Melanorosaurus readi'' Haughton, 1924 (Dinosauria, Sauropodomorpha) from the Late Triassic of South Africa: osteology and designation of a lectotype". Journal of Vertebrate Paleontology, e2337802. [[doi:10.1080/02724634.2024.2337802]]
  
−
==Mapa znalezisk==
+
Bonnan, M. F., & Yates, A.M. (2007). "A new description of the forelimb of the basal sauropodomorph ''Melanorosaurus'': implications for the evolution of pronation, manus shape and quadrupedalism in sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77: 157–168
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"  
+
 
−
! colspan=2 | Mapa znalezisk ''Melanorosaurus readi'' (Republika Południowej Afryki):
+
Ford, T. (online) [http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Sauropoda/Melanorosaurus.asp]
−
|-
+
 
−
| colspan=2 |
+
Galton, P. M, & van Heerden, J. (1998). "Anatomy of the prosauropod dinosaur ''Blikanasaurus cromptoni'' (Upper Triassic, South Africa), with notes on the other tetrapods from the lower Elliot Formation". Paläontologische Zeitschrift 72(1/2):163-177
−
<display_points type="terrain" zoom=4>
+
 
−
30°37'S 27°20'E|północny stok Thaba 'Nyama (Black Mountain) - między Josana's Hoek i Josana's Nek niedaleko Bensonvale|SAM-PK-K3449; SAM-PK-K3450 (współrzędne za itching i Raath 1984)
+
Galton, P. M., van Heerden, J., & Yates, A.  M. (2005). "Postcranial anatomy of referred specimens of the sauropodomorph dinosaur ''Melanorosaurus'' from the Upper Triassic of South Africa". In: Tidwell V, Carpenter K, eds. Thunder-lizards: the sauropodomorph dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press
−
30°33'S 27°26'E|From below the Rooi Nek, between Kromme Spruit and Majuba Nek, Hershel|SAM 3532 (współrzędne za itching i Raath 1984)
+
 
−
31°14'S 27°00'E|Dystrykt Wodehouse (Dordrecht), Wolne Państwo, RPA|NM QR1551 (współrzędne za itching i Raath 1984)
+
Galton, P.M., Upchurch P. (2004) "Prosauropoda". [w] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.) "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley, University of California Press. 232-258.
−
Ladybrand District, Free State, South Africa|Dystrykt Ladybrand, Wolne Państwo, RPA|NM QR3314 (dokładność: dystrykt)
+
 
−
</display_points>
+
Haughton, S. H. (1924). "The fauna and stratigraphy of the Stormberg Series". Annals of the South African Museum 12:323-497 [http://biodiversitylibrary.org/page/1518033]
−
|-
+
 
−
|}
+
van Heerden, J. A., & Galton P. M. (1997): "The affinities of ''Melanorosaurus'', a Late Triassic prosauropod dinosaur from South Africa". - N. Jb. Geol. Palaont. Mh., 1997 (1): 39-55; Stuttgart
 +
 
 +
Kitching, J. W., & Raath, M. A. (1984). "Fossils from the Elliot and Clarens Formations (Karoo Sequence) of the northeastern Cape, Orange Free State and Lesotho, and a suggested biozonation based on tetrapods". Palaeont. afr., 25,111 - 125
 +
 
 +
McPhee B.W., Yates A.M., Choiniere J.N. & F. Abdala. (2014). "The complete anatomy and phylogenetic relationships of ''Antetonitrus ingenipes'' (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda". Zoological Journal of the Linnean Society, str. 1-55.
 +
 
 +
McPhee, B.W., Choiniere, J.N., Yates, A.M., & Viglietti, P.A. 2015. "A second species of ''Eucnemesaurus'' Van Hoepen, 1920 (Dinosauria, Sauropodomorpha): new information on the diversity and evolution of the sauropodomorph fauna of South Africa’s lower Elliot Formation (latest Triassic)". Journal of Vertebrate Paleontology, t. 35, nr 5. [[doi: 10.1080/02724634.2015.980504]]
 +
 
 +
Upchurch, P., Barrett, P. M., & Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.</ref>
 +
 
 +
Yates, A.M. (2007). "The first complete skull of the Triassic dinosaur ''Melanorosaurus'' Haughton (Sauropodomorpha: Anchisauria)". Special Papers in Palaeontology, t. 77, str. 9–55.
 +
 
 +
Yates A.M., Bonnan, M.F., Neveling J., Chinsamy, A. & Blackbeard. M.G. (2010). "A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, t. 277, nr 1682, str. 787–794. [[doi:10.1098/rspb.2009.1440]]
 +
 
 +
Upchurch, P., Barrett, P. M., Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.
 +
 
 +
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
Linia 119: Linia 119:
 
[[Kategoria:Trias]]
 
[[Kategoria:Trias]]
 
[[Kategoria:Noryk]]
 
[[Kategoria:Noryk]]
−
[[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]]
+
[[Kategoria:Retyk]]

Aktualna wersja na dzień 10:19, 21 lip 2024

Autor: Maciej Ziegler
Korekta: Mateusz Tałanda, Paweł Konarzewski

Melanorosaurus (melanorozaur)
Długość 6,5 m [1]
Wysokość ok. 1,5 m (w biodrach) [1]
Masa 700 kg [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce RPA - Kraj Przylądkowy

(formacja Lower Elliot)

Czas
252 201 145
66

ok. 215-207 Ma[2]
późny trias (noryk-retyk)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Massopoda

Sauropodiformes

Melanorosaurus life restoration 2018.jpg
Rekonstrukcja Melanorosaurus. Autor: Mario Lanzas [2]

Wstęp

Melanorosaurus to rodzaj zauropodomorfa, żyjący w późnym triasie na terenie obecnej południowej Afryki. Przez wiele lat taksonomia Melanorosaurus była skomplikowana, jednakże w 2024 roku Barrett i Choiniere uporządkowali ją, wyznaczając lektotyp oraz przeprowadzając rewizję całego materiału kopalnego.

Etymologia

Choć Haughton (1924) nie wyjaśnił pochodzenia nazwy Melanorosaurus, tłumaczy się ją jako "jaszczur z Czarnej Góry", z greckiego melano oznaczającego "czarny", oros (góra) i saurus (jaszczur). Nazwa ta odnosi się do miejsca znalezienia - góry Thaba 'Nyama w RPA. Epitet gatunkowy readi hororuje pana B. Reada (Ford, online).

Materiał kopalny

Opisanych jest kilka okazów, lecz może być ich więcej (np. Kitching i Raath 1984; Galton i Upchurch, 2004):

  • SAM-PK-K3449 - kości kończyn;
  • SAM-PK-K3450 - fragmentaryczne kości kończyn;
  •  ? SAM 3532 - kręgi i kości kończyn, mogą nie należeć do M. readi (Bonnan i Yates, 2007)
  • NM QR1551 - dwa duże osobniki, z których jeden jest nieco masywniejszy (Galton, van Heerden i Yates, 2005); zawiera okaz typowy "Roccosaurus tetrasacralis" (Kitching i Raath, 1984; Galton i van Heerden, 1998; van Heerden i Galton, 1997)
  • NM QR3314 - artykułowany, dość kompletny szkielet niedorosłego osobnika, zawiera praktycznie wszystkie elementy ww. okazów

Barrett i Choiniere (2024) dokonując rewizji materiału kopalnego Melanorosaurus stwierdzili, że wszystkie wyżej wymienione okazy nie należą do omawianego rodzaju, a za lektotyp uznali SAM-PK-3449. Zawiera on łuk neuralny środkowego kręgu szyjnego oraz trzon, trzon kręgu szyjno-grzbietowego, dwa trzony oraz łuki nerwowe kręgów grzbietowych, dwa niekompletne kręgi krzyżowe, dwa bliższe oraz jeden środkowy kręg ogonowy, prawą kość łokciową, niekompletną lewą promieniową, prawą kość biodrową, niekompletną lewą kość łonową, kompletną lewą kość piszczelową oraz niekompletną prawą, lewą kość strzałkową, częściowe lewe kości śródstopia I, II i IV oraz kompletną III lewą śródstopia.

Budowa i paleobiologia

Melanorosaurus i Antetonitrus. Autor: Jakub Kowalski.

Melanorosaurus żywił się roślinami. Jego ciało było duże i ciężkie, a kości kończyn masywne. W 2007 roku opisano kompletną czaszkę okazu NM QR3314 - była ona raczej prymitywnie zbudowana - trójkątna w widoku z góry i długa. Kość przedszczękowa zawierała 4 zęby po każdej stronie a kości szczękowe miały po 19 zębów (Yates, 2007). Do niego należała też opisana w 2007 roku kompletna kończyna przednia, która miała zarówno prymitywne cechy zauropodomorfów, jak i zaawansowane cechy zauropodów. Jej budowa sugeruje, że Melanorosaurus poruszał się na czterech nogach, lecz lokomocja mogła nie być wyłączną funkcją kończyn przednich (Bonnan i Yates, 2007; Yates i in., 2010). Jednakże po rewizji szczątków Melanorosaurus przeprowadzonej przez Barretta i Choiniere'a (2024) nie można nic powiedzieć o dokładnym wyglądzie czaszki omawianego rodzaju oraz wyglądzie kończyn.

Barrett i Choiniere (2024) uważają, że Melanorosaurus można odróżnić od pozostałych przedstawicieli Sauropodomorpha na podstawie budowy kręgów ogonowych oraz kości biodrowej.

Filogeneza

Melanorosaurus readi to według większości badań jeden z najbliższych zauropodom [np. Yates, 2007; Yates i in., 2010; McPhee i in., 2014; Upchurch i in., 2007] (jeśli jednak Prosauropoda to grupa monofiletyczna, jest on jej przedstawicielem [Galton i Upchurch, 2004]). Cały lub część jego materiału może tak na prawdę należeć do euknemezaura (McPhee i in., 2015).

Barrett i Choiniere (2024) potwierdzają ważność Melanorosaurus, jednocześnie sugerując, że nie ma żadnych cech łączących z zauropodami.

Spis gatunków

Melanorosaurus Haughton, 1924
= "Roccosaurus" Van Heerden, 1978 vide Anderson i Cruickshank, 1978[3] (nomen nudum)
M. readi Haughton, 1924
= "Roccosaurus tetrasacralis" Van Heerden, 1978 vide Kitching i Raath, 1984 (nomen nudum)
Melanorosaurus thabanensis Gauffre, 1993 = Meroktenos thabanensis

Bibliografia

Barrett, P. M., & Choiniere, J. N. (2024). "Melanorosaurus readi Haughton, 1924 (Dinosauria, Sauropodomorpha) from the Late Triassic of South Africa: osteology and designation of a lectotype". Journal of Vertebrate Paleontology, e2337802. doi:10.1080/02724634.2024.2337802

Bonnan, M. F., & Yates, A.M. (2007). "A new description of the forelimb of the basal sauropodomorph Melanorosaurus: implications for the evolution of pronation, manus shape and quadrupedalism in sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77: 157–168

Ford, T. (online) [3]

Galton, P. M, & van Heerden, J. (1998). "Anatomy of the prosauropod dinosaur Blikanasaurus cromptoni (Upper Triassic, South Africa), with notes on the other tetrapods from the lower Elliot Formation". Paläontologische Zeitschrift 72(1/2):163-177

Galton, P. M., van Heerden, J., & Yates, A. M. (2005). "Postcranial anatomy of referred specimens of the sauropodomorph dinosaur Melanorosaurus from the Upper Triassic of South Africa". In: Tidwell V, Carpenter K, eds. Thunder-lizards: the sauropodomorph dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press

Galton, P.M., Upchurch P. (2004) "Prosauropoda". [w] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.) "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley, University of California Press. 232-258.

Haughton, S. H. (1924). "The fauna and stratigraphy of the Stormberg Series". Annals of the South African Museum 12:323-497 [4]

van Heerden, J. A., & Galton P. M. (1997): "The affinities of Melanorosaurus, a Late Triassic prosauropod dinosaur from South Africa". - N. Jb. Geol. Palaont. Mh., 1997 (1): 39-55; Stuttgart

Kitching, J. W., & Raath, M. A. (1984). "Fossils from the Elliot and Clarens Formations (Karoo Sequence) of the northeastern Cape, Orange Free State and Lesotho, and a suggested biozonation based on tetrapods". Palaeont. afr., 25,111 - 125

McPhee B.W., Yates A.M., Choiniere J.N. & F. Abdala. (2014). "The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda". Zoological Journal of the Linnean Society, str. 1-55.

McPhee, B.W., Choiniere, J.N., Yates, A.M., & Viglietti, P.A. 2015. "A second species of Eucnemesaurus Van Hoepen, 1920 (Dinosauria, Sauropodomorpha): new information on the diversity and evolution of the sauropodomorph fauna of South Africa’s lower Elliot Formation (latest Triassic)". Journal of Vertebrate Paleontology, t. 35, nr 5. doi: 10.1080/02724634.2015.980504

Upchurch, P., Barrett, P. M., & Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.</ref>

Yates, A.M. (2007). "The first complete skull of the Triassic dinosaur Melanorosaurus Haughton (Sauropodomorpha: Anchisauria)". Special Papers in Palaeontology, t. 77, str. 9–55.

Yates A.M., Bonnan, M.F., Neveling J., Chinsamy, A. & Blackbeard. M.G. (2010). "A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, t. 277, nr 1682, str. 787–794. doi:10.1098/rspb.2009.1440

Upchurch, P., Barrett, P. M., Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  2. ↑ Barret i Choiniere, 2024
  3. ↑ Anderson, J. M., Cruickshank, A.R.I. (1978). "The biostratigraphy of the Permian and the Triassic. Part 5. A review of the classification and distribution of Permo-Triassic tetrapods". Palaeontographica Africana 21: 15- 44. [1]
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Melanorosaurus&oldid=33830”