Lokiceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (→Materiał kopalny) |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|Korekta = | |Korekta = | ||
|nazwa = ''Lokiceratops'' (lokiceratops) | |nazwa = ''Lokiceratops'' (lokiceratops) | ||
| − | |długość = | + | |długość = 6 m |
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |masa = | + | |masa = 2,1 t |
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
|miejsce = [[USA]] - Montana | |miejsce = [[USA]] - Montana | ||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Lokiceratops'' to dinozaur rogaty należący do [[klad]]u [[Centrosaurinae]] | + | ''Lokiceratops'' to dinozaur rogaty należący do [[klad]]u [[Centrosaurinae]] blisko spokrewniony z ''[[Albertaceratops]]'' oraz ''[[Medusaceratops]]'' żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Jest to trzeci ważny [[rodzaj]] [[Ceratopsidae|ceratopsyda]] opisanego z dolnej części formacji [[Judith River]]. |
==Historia taksonu== | ==Historia taksonu== | ||
| − | Szkielet ''Lokiceratops'' został odkryty późną wiosną 2019 roku przez Marka Eatmana na prywatnym terenie znajdującym się w hrabstwie Hill. Okaz został w pełni wydobyty jesienią tego samego roku. W 2021 roku | + | Szkielet ''Lokiceratops'' został odkryty późną wiosną 2019 roku przez Marka Eatmana na prywatnym terenie znajdującym się w hrabstwie Hill. Okaz został w pełni wydobyty jesienią tego samego roku. W 2021 roku szkielet ten trafił do Muzeum Ewolucji w Knuthenborg (Dania), gdzie jest dostępny dla naukowców. Trzy lata później w 2024 roku dinozaur ten został formalnie opisany przez zespół paleontologów pod przewodnictwem [[Loewen|Marka Loewena]]. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik:Lokiceratops (Skeletal Reconstruction).png|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ''Lokiceratops''. Na pomarańczowo zostały zaznaczone odnalezione kości. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | [[Plik:Lokiceratops (Skeletal Reconstruction).png|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ''Lokiceratops''. Na pomarańczowo zostały zaznaczone odnalezione kości. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | ||
| − | [[Holotyp]] o numerze katalogowym EMK 0012 to dość kompletna, lecz rozczłonkowana czaszka, kręgi szyjne, prawa łopatka i kość krucza, obydwie kości kulszowe, kość | + | [[Holotyp]] o numerze katalogowym EMK 0012 to dość kompletna, lecz rozczłonkowana czaszka, kręgi szyjne, prawa łopatka i kość krucza, obydwie kości kulszowe, kość krzyżową, dwa kręgi ogonowe oraz jeden szewron. Szkielet należał do dorosłego osobnika. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
[[Plik:Lokiceratops (illustrated skull reconstruction).jpg|thumb|Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | [[Plik:Lokiceratops (illustrated skull reconstruction).jpg|thumb|Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | ||
[[Plik:Lokiceratops (skull pneumaticity).jpg|thumb|left|Regiony pneumatyczne w czaszce ''Lokiceratops''. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | [[Plik:Lokiceratops (skull pneumaticity).jpg|thumb|left|Regiony pneumatyczne w czaszce ''Lokiceratops''. Źródło: Loewen i in., 2024 [https://peerj.com/articles/17224/]]] | ||
| − | ''Lokiceratops'' był dość dużym dinozaurem rogatym większym o około 20% od dorosłych osobników ''[[Medusaceratops]]''. | + | ''Lokiceratops'' był dość dużym dinozaurem rogatym większym o około 20% od dorosłych osobników ''[[Medusaceratops]]''. Znany okaz miał asymetryczne ułożenie [[epiparietales|różków ciemieniowych]]. Z obydwu stron kości ciemieniowej znajdowało się 7 ''[[epiparietales]]'', z czego wyrostek ciemieniowy (ep 2) był przerośnięty. Różek ten był największy wśród wszystkich znanych [[Centrosaurinae|centrozaurynów]]. Wachlarzowata kość łuskowa miała 3 ''[[episquamosales]]''. Różki na kości jarzmowej były krótkie oraz pokryte keratynową warstwą, podobnie jak rogi naodczne oraz wyrostki ciemieniowe i łuskowe. W odróżnieniu od ''[[Albertaceratops]]'' i ''[[Medusaceratops]]'', ''Lokiceratops'' nie miał żadnych ozdób na nosie. Rogi nadoczne opisywanego dinozaura były dość proste, lecz skierowane na boki. Czaszka miała dużo przestrzeni pneumatycznych. Jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi niemalże 95 cm, zaś całkowita długość - ok. 2 m. ''Lokiceratops'' od pozostałych [[Centrosaurinae|centrozaurynów]] różnił się także budową kości kulszowej. |
| − | == | + | Według Rubena Moliny-Pereza (online) opisywany dinozaur mógł osiągnąć 6 m długości przy masie 2,1 t. |
| − | + | ||
| + | ==Synonim ''[[Medusaceratops]]''?== | ||
| + | Mimo iż autorzy opisu uważają, że ''Lokiceratops'' jest ważnym taksonem, to jeden z recenzentów publikacji, Denver Fowler ma co do tego wątpliwości. Badacz sądzi, iż w rzeczywistości opisywany dinozaur może być jedynie kolejnym osobnikiem ''[[Medusaceratops]]'' lub mniej prawdopodobnie ''[[Albertaceratops]]''. | ||
| + | Jego zdaniem [[diagnoza|cechy diagnostyczne]] ''Lokiceratops'' są wątpliwe i mogą one wynikać ze zmienności osobniczej lub ontogenezy. Biorąc pod uwagę zaawansowany wiek [[holotyp|okazu typowego]] ''Lokiceratops'' cechy wyróżniające mogą być jedynie skutkiem końcowej fazy ontogenezy. Jednakże potrzebne są dalsze badania, które pozwolą potwierdzić lub zaprzeczyć przypuszczeniom Denvera Fowlera. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 58: | Linia 61: | ||
|{{V|''Lokiceratops''}} | |{{V|''Lokiceratops''}} | ||
| {{Kpt|[[Loewen]], Sertich, [[Sampson]], [[O'Connor]], Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, [[Longrich]]}} i {{Kpt|[[Evans]]}}, [[2024]] | | {{Kpt|[[Loewen]], Sertich, [[Sampson]], [[O'Connor]], Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, [[Longrich]]}} i {{Kpt|[[Evans]]}}, [[2024]] | ||
| + | |?= ''[[Medusaceratops]]'' | ||
|- | |- | ||
|{{V|''L. rangiformis''}} | |{{V|''L. rangiformis''}} | ||
| {{Kpt|[[Loewen]], Sertich, [[Sampson]], [[O'Connor]], Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, [[Longrich]]}} i {{Kpt|[[Evans]]}}, [[2024]] | | {{Kpt|[[Loewen]], Sertich, [[Sampson]], [[O'Connor]], Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, [[Longrich]]}} i {{Kpt|[[Evans]]}}, [[2024]] | ||
| + | |?= ''[[Medusaceratops|Medusaceratops lokii]]'' | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | Fowler, D.W. (2024). Peer Review #2 of "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs (v0.1)". PeerJ [https://peerj.com/articles/17224/reviews/#version-0-1-review-2] | ||
| + | |||
Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]] | Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]] | ||
| + | |||
| + | Molina-Perez, R. (2024 online) [https://www.facebook.com/share/p/hWBKEyh9obAaLsxF/] | ||
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 20:19, 21 wrz 2024
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Lokiceratops (lokiceratops) | |
|---|---|
| Długość | 6 m |
| Masa | 2,1 t |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Montana
(formacja Judith River - ogniwo McClelland Ferry) |
| Czas |
ok. 78,1 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge [4] | |
Wstęp
Lokiceratops to dinozaur rogaty należący do kladu Centrosaurinae blisko spokrewniony z Albertaceratops oraz Medusaceratops żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Jest to trzeci ważny rodzaj ceratopsyda opisanego z dolnej części formacji Judith River.
Historia taksonu
Szkielet Lokiceratops został odkryty późną wiosną 2019 roku przez Marka Eatmana na prywatnym terenie znajdującym się w hrabstwie Hill. Okaz został w pełni wydobyty jesienią tego samego roku. W 2021 roku szkielet ten trafił do Muzeum Ewolucji w Knuthenborg (Dania), gdzie jest dostępny dla naukowców. Trzy lata później w 2024 roku dinozaur ten został formalnie opisany przez zespół paleontologów pod przewodnictwem Marka Loewena.
Materiał kopalny
.png)
Holotyp o numerze katalogowym EMK 0012 to dość kompletna, lecz rozczłonkowana czaszka, kręgi szyjne, prawa łopatka i kość krucza, obydwie kości kulszowe, kość krzyżową, dwa kręgi ogonowe oraz jeden szewron. Szkielet należał do dorosłego osobnika.
Budowa
.jpg)
.jpg)
Lokiceratops był dość dużym dinozaurem rogatym większym o około 20% od dorosłych osobników Medusaceratops. Znany okaz miał asymetryczne ułożenie różków ciemieniowych. Z obydwu stron kości ciemieniowej znajdowało się 7 epiparietales, z czego wyrostek ciemieniowy (ep 2) był przerośnięty. Różek ten był największy wśród wszystkich znanych centrozaurynów. Wachlarzowata kość łuskowa miała 3 episquamosales. Różki na kości jarzmowej były krótkie oraz pokryte keratynową warstwą, podobnie jak rogi naodczne oraz wyrostki ciemieniowe i łuskowe. W odróżnieniu od Albertaceratops i Medusaceratops, Lokiceratops nie miał żadnych ozdób na nosie. Rogi nadoczne opisywanego dinozaura były dość proste, lecz skierowane na boki. Czaszka miała dużo przestrzeni pneumatycznych. Jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi niemalże 95 cm, zaś całkowita długość - ok. 2 m. Lokiceratops od pozostałych centrozaurynów różnił się także budową kości kulszowej.
Według Rubena Moliny-Pereza (online) opisywany dinozaur mógł osiągnąć 6 m długości przy masie 2,1 t.
Synonim Medusaceratops?
Mimo iż autorzy opisu uważają, że Lokiceratops jest ważnym taksonem, to jeden z recenzentów publikacji, Denver Fowler ma co do tego wątpliwości. Badacz sądzi, iż w rzeczywistości opisywany dinozaur może być jedynie kolejnym osobnikiem Medusaceratops lub mniej prawdopodobnie Albertaceratops. Jego zdaniem cechy diagnostyczne Lokiceratops są wątpliwe i mogą one wynikać ze zmienności osobniczej lub ontogenezy. Biorąc pod uwagę zaawansowany wiek okazu typowego Lokiceratops cechy wyróżniające mogą być jedynie skutkiem końcowej fazy ontogenezy. Jednakże potrzebne są dalsze badania, które pozwolą potwierdzić lub zaprzeczyć przypuszczeniom Denvera Fowlera.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Lokiceratops nawiązuje do boga Lokiego z mitologii nordyckiej oraz zawiera greckie wyrażenie ceratops (rogate oblicze lub rogata twarz). Epitet gatunkowy rangiformis odnosi się do dwustronnej asymetrii ozdób na czaszce dinozaura, podobnej do asymetrii w porożu u renifera z rodzaju Rangifer.
Spis gatunków
| Lokiceratops | Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024 | ?= Medusaceratops |
| L. rangiformis | Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024 | ?= Medusaceratops lokii |
Bibliografia
Fowler, D.W. (2024). Peer Review #2 of "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs (v0.1)". PeerJ [5]
Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224
Molina-Perez, R. (2024 online) [6]
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lokiceratops_rangiformis.png){kind=link}