Prenoceratops: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (Zastępowanie tekstu - "…" na "")
m
 
(Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Prenoceratops''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Prenoceratops''}}
{{Korekta|1=[http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?f=9&t=2063&p=47724#p47724 do poprawy]}}
 
 
{{Opis
 
{{Opis
|Autor                 = [[Dawid Mika]], [[Tomasz Sokołowski]]
+
|Autor = [[Dawid Mika]], [[Tomasz Sokołowski]]
|Korekta               = [[Maciej Ziegler]]
+
|Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]]
|nazwa                 = ''Prenoceratops'' (prenoceratops)
+
|nazwa = ''Prenoceratops'' (prenoceratops)
|długość               = ok. 1,5 m
+
|długość = ok. 1,5 m
|wysokość               =  
+
|wysokość =  
|masa                   =  
+
|masa =  
|dieta                 =  
+
|dieta = roślinożerny
|miejsce               = [[USA]]
+
|miejsce = [[USA]] - Montana
<small>Montana ([[formacja]] [[Two Medicine]])</small>
+
<small>([[formacja]] [[Two Medicine]] - górna część ogniwa Flag Butte)</small>
|czas                  = {{Występowanie|78|74}}
 
78-74 [[Ma]]<br>
 
<small>[[późna kreda]] (środkowy - późny [[kampan]])</small>
 
|systematyka            =
 
[[Dinosauria]]
 
  
[[Ornithischia]]
+
<hr>
  
[[Genasauria]]
+
[[Kanada]] - Alberta
  
[[Cerapoda]]
+
<small>(górne osady [[formacja|formacji]] [[Oldman]])
 +
|czas = {{Występowanie|76.5|75.1}}
 +
ok. 76,5-75,1 [[Ma]]<br>
 +
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
 +
|systematyka =
 +
[[Dinosauria]]
  
[[Marginocephalia]]
+
[[Ornithischia]]
  
 
[[Ceratopsia]]
 
[[Ceratopsia]]
 
[[Neoceratopsia]]
 
  
 
[[Leptoceratopsidae]]
 
[[Leptoceratopsidae]]
|grafika               = Prenoceratops_BW.jpg
+
|grafika = The Childrens Museum of Indianapolis - Prenoceratops pieganensis.jpg
|podpis                 = Rekonstrukcja ''Prenoceratops''.
+
|podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Prenoceratops''. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Childrens_Museum_of_Indianapolis_-_Prenoceratops_pieganensis.jpg]
|PorównanieGrupa       = Ceratopsia_bazalne
+
|PorównanieGrupa = Ceratopsia_bazalne
|PorównanieDługość     = 1.5
+
|PorównanieDługość = 1.5
|mapa                   =  
+
|mapa =  
 
<display_points type="terrain" zoom=3>
 
<display_points type="terrain" zoom=3>
 
48.5° N, 112.5° W~formacja [[Two Medicine]], Rezerwat Indian Czarnych Stóp, Montana, [[USA]]~<small>''P. pieganensis'' - [[Holotyp]] (TCM 2003.1.1) i materiał przypisany.<br>
 
48.5° N, 112.5° W~formacja [[Two Medicine]], Rezerwat Indian Czarnych Stóp, Montana, [[USA]]~<small>''P. pieganensis'' - [[Holotyp]] (TCM 2003.1.1) i materiał przypisany.<br>
Linia 40: Linia 37:
 
}}
 
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
''Prenoceratops'' to [[rodzaj]] leptoceratopsyda, który żył w późnej kredzie około 78-74 milionów lat temu na terenach obecnej Ameryki Północnej.
+
''Prenoceratops'' to [[rodzaj]] leptoceratopsyda, który żył w późnej kredzie około 75 milionów lat temu na terenie obecnej Ameryki Północnej.
  
==Etymologia==
+
==Materiał kopalny==
Nazwa [[rodzaj]]owa prenoceratopsa jest połączeniem greckich słów ''preno'' ("pochyły", "szpadzisty") i ''ceratops'' ("rogate oblicze". Odnosi się ona do zbioru cech morfologicznych czaszki naszego dinozaura, czyniących ją długą i niską.
+
[[Holotyp]] (TCM 2003.1.1) - kość kątowa górna zrośnięta z kością stawową.
  
Z kolei jego epitet gatunkowy (''pieganensis'') pochodzi od plemienia Piegan (znanego także jako Piikani), zamieszkujące Montanę - miejsce odkrycia materiału kopalnego.
+
Przypisany materiał to niepołączone niekompletne szkielety co najmniej czterech młodych osobników, skatalogowane jako MNHCM (bez numeru katalogowego) i TCM 2001.96.4. Arbour i Evans (2019) wymieniają okazy oznaczone numerami od TCM 2003.1.1-1.9 i TCM 2003.1.11-12.  
  
==Diagnoza (za Chinnery, 2004)==
+
Ryan i in. (2023) opisali izolowaną kość czołową prenoceratopsa o numerze katalogowym ROMVP 66302. Skamieniałość należała do młodocianego osobnika.
{{Szablon: diagnoza}}
 
[[Bazalny]] neoceratops z: tylnie skierowanymi zewnętrznymi nozdrzami, występem zamiast charakterystycznej "półki" w kości szczękowej, rostralną pozycją połączenia kości skrzydełkowej i szczękowej, zwężoną tylną częścią kości nosowych, ''deep and sharp frontal depression demarcated by straight transverse boarder, postorbital bar'' wąski patrząc od dołu (w miejscu połączenia się kości czołowej i zaoczodołowej) i wysoki w bocznym widoku, szeroka trójkątna kość jarzmowa, skierowane ku przodowi zagięcie w dolnym punkcie kości jarzmowej, kość kwadratowo-jarzmowa wysoka i zwężona zarówno środkowobocznie jak i przedniotylnie, bardzo smukła kość kątową górna, zredukowana kość stawowa i odpowiadająca jej nierówność kłykcia kości kwadratowej, całkowicie wypukły tylny brzeg kości stawowej, zredukowane tylne rozszerzenie ''coronoid''.
 
  
==Materiał kopalny==
+
Wszystkie wymieniono tu szczątki odkryto w masowym cmentarzysku na obszarze formacji [[Two Medicine]], ok. 50 m pod jej zejściem się z osadami formacji [[Bearpaw Shale]]. Są wśród nich elementy czaszki (m.in. fragmenty puszki mózgowej, k. przedszczękowe i szczękowe) oraz szkieletu pozaczaszkowego (m.in. kręgi i kości kończyn, w tym k. łopatkowo-krucza i ramienna).  
[[Holotyp]] (TCM 2003.1.1) - kość kątowa górna zrośnięta z kością stawową.
 
  
Przypisany materiał to niepołączone niekompletne szkielety co najmniej czterech młodych osobników, skatalogowane jako MNHCM (bez numeru) i TCM 2001.96.4.
+
Miyashita i in. (2010) przypisali izolowaną prawą kość czołową o numerze katalogowym TMP 1987.089.0008 do omawianego rodzaju i oznaczyli ją jako ''Prenoceratops'' [[sp.]] Ryan i jego współpracownicy (2023) sugerują, że ta skamieniałość może należeć do ''[[Unescoceratops]]'', jednak zalecają zachowanie klasyfikacji jako ''Prenoceratops''.
  
Wszystkie wymieniono tu szczątki odkryto w masowym cmentarzysku na obszarze formacji [[Two Medicine]], ok. 50 m pod jej zejściem się z osadami formacji [[Bearpaw Shale]].
+
==Budowa==
 +
''Prenoceratops'' był niewielkim czworonożnym roślinożercą. Ogólną budową bardzo przypominał znacznie młodszego od siebie ''[[Leptoceratops]]'', lecz różnił się od niego budową czaszki. Szyję chroniła niewielka, kostna kryza. Miał on płaską i niską czaszkę. Kości czołowe miały znaczne wgłębienia z tyłu podobnie jak ''[[Protoceratops]]''. Kość jarzmowa miała trójkątny kształt. W kości zębowej znajdowało się 12-13 zębów. Szkielet pozaczaszkowy nie został jeszcze w pełni opisany (Chinnery, 2004).
  
 
==Pozycja systematyczna==
 
==Pozycja systematyczna==
''Prenoceratops'' jest klasyfikowany w obrębie [[Leptoceratopsidae]] jako przykładowo: [[takson siostrzany]] dla [[klad]]u tworzonego przez ''[[Leptoceratops]]'' i ''[[Udanoceratops]]'' ([[Brenda Chinnery|Chinnery]], [[2004]]), [[takson siostrzany]] [[rodzaj]]u ''[[Montanaceratops]]'' ([[Xu Xing|Xu]] i współpracownicy, [[2010]]) bądź bardziej [[zaawansowany]] od ''[[Asiaceratops]]'', ''[[Cerasinops]]'', ''[[Montanaceratops]]'', ale mniej od ''[[Leptoceratops]]'', ''[[Udanoceratops]]'', ''[[Zhuchengceratops]]'', ''[[Unescoceratops]]'' i ''[[Gryphoceratops]]'' ([[Michael Ryan|Ryan]] i inni, [[2012]]).
+
''Prenoceratops'' jest klasyfikowany w obrębie [[Leptoceratopsidae]] jako przykładowo: [[takson siostrzany]] dla [[klad]]u tworzonego przez ''[[Leptoceratops]]'' i ''[[Udanoceratops]]'' ([[Brenda Chinnery|Chinnery]], [[2004]]), [[takson siostrzany]] [[rodzaj]]u ''[[Montanoceratops]]'' ([[Xu Xing|Xu]] i współpracownicy, [[2010]]) bądź bardziej [[zaawansowany]] od ''[[Asiaceratops]]'', ''[[Cerasinops]]'', ''[[Montanoceratops]]'', ale mniej od ''[[Leptoceratops]]'', ''[[Udanoceratops]]'', ''[[Zhuchengceratops]]'', ''[[Unescoceratops]]'' i ''[[Gryphoceratops]]'' ([[Michael Ryan|Ryan]] i inni, [[2012]]).
  
==Paleobiologia==
+
==Paleoekologia==
''Prenoceratops'' tak jak inne ceratopsy żywił się również dominującymi w tamtych czasach roślinami, takimi jak: paprocie i sagowce. Wiemy również, że żył obok innych ceratopsów takich jak ''[[Styracosaurus]]'', ''[[Cerasinops]]'', ''[[Brachyceratops]]'', ''[[Einiosaurus]]'' i ''[[Achelousaurus]]'', hadrozaurów (''[[Hypacrosaurus]]'', ''[[Maiasaura]]'' i ''[[Prosaurolophus]]''), ankylozaurów (''[[Edmontonia]]'' i ''[[Euoplocephalus]]'') oraz teropodów (''[[Gorgosaurus]]'', ''[[Bambiraptor]]'' i ''[[Chirostenotes]]'').
+
''Prenoceratops'' prawdopodobnie żył obok takich roślinożerców jak [[centrozauryn]]y ''[[Stellasaurus]]'', ''[[Einiosaurus]]'' i ''[[Achelousaurus]]'' i [[hadrozauryd]] ''[[Prosaurolophus]]''. Zagrażały mu groźne drapieżniki, m.in. ''[[Daspletosaurus]] horneri''.
 +
 
 +
==Etymologia==
 +
Nazwa [[rodzaj]]owa prenoceratopsa jest połączeniem greckich słów ''preno'' ("pochyły", "szpadzisty") i ''ceratops'' ("rogate oblicze"). Odnosi się ona do zbioru cech morfologicznych czaszki naszego dinozaura, czyniących ją długą i niską.
 +
 
 +
Z kolei jego epitet gatunkowy (''pieganensis'') pochodzi od plemienia Piegan (znanego także jako Piikani), zamieszkujące Montanę - miejsce odkrycia materiału kopalnego.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! ''Prenoceratops''
+
|{{V| ''Prenoceratops''}}
| {{Kpt|[[Brenda Chinnery|Chinnery]], [[2004]]
+
| {{Kpt|[[Brenda Chinnery|Chinnery]]}}, [[2004]]
 
|-
 
|-
! ''P. pieganensis''
+
|{{V| ''P. pieganensis''}}
| {{Kpt|Chinnery, 2004
+
|{{Kpt|Chinnery}}, [[2004]]
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
<small>
+
<small> Arbour, V., Evans, D. (2019). "A new leptoceratopsid dinosaur from Maastrichtian-aged deposits of the Sustut Basin, northern British Columbia, Canada". PeerJ. [[doi:10.7717/peerj.7926]].
Chinnery B. (2004) "Description of Prenoceratops pieganensis gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana" Journal of Vertebrate Paleontology, Volume 24, Issue 3.
+
 
 +
Chinnery B. (2004) "Description of Prenoceratops pieganensis gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana". Journal of Vertebrate Paleontology, Volume 24, Issue 3.
 +
 
 +
Fowler D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE 12(11):e0188426. [[DOI: 10.1371/journal.pone.0188426]].
 +
 
 +
Miyashita, T., Currie, P. J. & Chinnery-Allgeier, B. J. (2010) "First Basal Neoceratopsian from the Oldman Formation (Belly River Group), Southern Alberta" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, pp 83-90
  
Michael J. Ryan, David C. Evans, Philip J. Currie, Caleb M. Brown, Don Brinkman (2012) "New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada" Cretaceous Research 35: 69–80. DOI:10.1016/j.cretres.2011.11.018.
+
Ryan, M.J., Evans, D.C., Currie, P.J., Brown, C.M. & Brinkman, D. (2012) "New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Cretaceous Research 35: 69–80. [[DOI:10.1016/j.cretres.2011.11.018]].
  
Xing Xu, Kebai Wang, Xijin Zhao, Corwin Sullivan, Shuqing Chen (2010). "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution". PLoS ONE 5 (11): e13835. [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0013835]
+
Ryan, M.J., Micucci, L., Rizo, H., Sullivan, C., Lee, Y.-N. & Evans, D.C. (2023). "New Late Cretaceous leptoceratopsid (Dinosauria: Ceratopsia) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". [w]: Lee, Y.-N. (ed.). "Windows into Sauropsid and Synapsid Evolution: Essays in Honor of Prof. Louis L. Jacobs". Seoul: Dinosaur Science Center Press. pp. 151–165.
  
http://en.wikipedia.org/wiki/Two_Medicine_Formation
+
Xu, X., Wang, K., Zhao, X., Sullivan, C.& Chen, S. (2010). "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution". PLoS ONE 5 (11): e13835. [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0013835]
 
</small>
 
</small>
  
Linia 90: Linia 95:
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]
 +
[[Kategoria:Kanada]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kampan]]
 
[[Kategoria:Kampan]]
[[Kategoria:Do poprawy - niezajęte]]
 

Aktualna wersja na dzień 18:55, 26 paź 2024

Autor: Dawid Mika, Tomasz Sokołowski
Korekta: Maciej Ziegler, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski


Prenoceratops (prenoceratops)
Długość ok. 1,5 m
Dieta roślinożerny
Miejsce USA - Montana

(formacja Two Medicine - górna część ogniwa Flag Butte)


Kanada - Alberta

(górne osady formacji Oldman)

Czas
252 201 145
66

ok. 76,5-75,1 Ma
późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Leptoceratopsidae

The Childrens Museum of Indianapolis - Prenoceratops pieganensis.jpg
Zrekonstruowany szkielet Prenoceratops. [1]
Homo sapiens.png Ceratopsia bazalne.png

1.5 m

Porównanie wielkości Prenoceratops i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Prenoceratops to rodzaj leptoceratopsyda, który żył w późnej kredzie około 75 milionów lat temu na terenie obecnej Ameryki Północnej.

Materiał kopalny

Holotyp (TCM 2003.1.1) - kość kątowa górna zrośnięta z kością stawową.

Przypisany materiał to niepołączone niekompletne szkielety co najmniej czterech młodych osobników, skatalogowane jako MNHCM (bez numeru katalogowego) i TCM 2001.96.4. Arbour i Evans (2019) wymieniają okazy oznaczone numerami od TCM 2003.1.1-1.9 i TCM 2003.1.11-12.

Ryan i in. (2023) opisali izolowaną kość czołową prenoceratopsa o numerze katalogowym ROMVP 66302. Skamieniałość należała do młodocianego osobnika.

Wszystkie wymieniono tu szczątki odkryto w masowym cmentarzysku na obszarze formacji Two Medicine, ok. 50 m pod jej zejściem się z osadami formacji Bearpaw Shale. Są wśród nich elementy czaszki (m.in. fragmenty puszki mózgowej, k. przedszczękowe i szczękowe) oraz szkieletu pozaczaszkowego (m.in. kręgi i kości kończyn, w tym k. łopatkowo-krucza i ramienna).

Miyashita i in. (2010) przypisali izolowaną prawą kość czołową o numerze katalogowym TMP 1987.089.0008 do omawianego rodzaju i oznaczyli ją jako Prenoceratops sp. Ryan i jego współpracownicy (2023) sugerują, że ta skamieniałość może należeć do Unescoceratops, jednak zalecają zachowanie klasyfikacji jako Prenoceratops.

Budowa

Prenoceratops był niewielkim czworonożnym roślinożercą. Ogólną budową bardzo przypominał znacznie młodszego od siebie Leptoceratops, lecz różnił się od niego budową czaszki. Szyję chroniła niewielka, kostna kryza. Miał on płaską i niską czaszkę. Kości czołowe miały znaczne wgłębienia z tyłu podobnie jak Protoceratops. Kość jarzmowa miała trójkątny kształt. W kości zębowej znajdowało się 12-13 zębów. Szkielet pozaczaszkowy nie został jeszcze w pełni opisany (Chinnery, 2004).

Pozycja systematyczna

Prenoceratops jest klasyfikowany w obrębie Leptoceratopsidae jako przykładowo: takson siostrzany dla kladu tworzonego przez Leptoceratops i Udanoceratops (Chinnery, 2004), takson siostrzany rodzaju Montanoceratops (Xu i współpracownicy, 2010) bądź bardziej zaawansowany od Asiaceratops, Cerasinops, Montanoceratops, ale mniej od Leptoceratops, Udanoceratops, Zhuchengceratops, Unescoceratops i Gryphoceratops (Ryan i inni, 2012).

Paleoekologia

Prenoceratops prawdopodobnie żył obok takich roślinożerców jak centrozauryny Stellasaurus, Einiosaurus i Achelousaurus i hadrozauryd Prosaurolophus. Zagrażały mu groźne drapieżniki, m.in. Daspletosaurus horneri.

Etymologia

Nazwa rodzajowa prenoceratopsa jest połączeniem greckich słów preno ("pochyły", "szpadzisty") i ceratops ("rogate oblicze"). Odnosi się ona do zbioru cech morfologicznych czaszki naszego dinozaura, czyniących ją długą i niską.

Z kolei jego epitet gatunkowy (pieganensis) pochodzi od plemienia Piegan (znanego także jako Piikani), zamieszkujące Montanę - miejsce odkrycia materiału kopalnego.

Spis gatunków

Prenoceratops Chinnery, 2004
P. pieganensis Chinnery, 2004

Bibliografia

Arbour, V., Evans, D. (2019). "A new leptoceratopsid dinosaur from Maastrichtian-aged deposits of the Sustut Basin, northern British Columbia, Canada". PeerJ. doi:10.7717/peerj.7926.

Chinnery B. (2004) "Description of Prenoceratops pieganensis gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana". Journal of Vertebrate Paleontology, Volume 24, Issue 3.

Fowler D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE 12(11):e0188426. DOI: 10.1371/journal.pone.0188426.

Miyashita, T., Currie, P. J. & Chinnery-Allgeier, B. J. (2010) "First Basal Neoceratopsian from the Oldman Formation (Belly River Group), Southern Alberta" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, pp 83-90

Ryan, M.J., Evans, D.C., Currie, P.J., Brown, C.M. & Brinkman, D. (2012) "New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Cretaceous Research 35: 69–80. DOI:10.1016/j.cretres.2011.11.018.

Ryan, M.J., Micucci, L., Rizo, H., Sullivan, C., Lee, Y.-N. & Evans, D.C. (2023). "New Late Cretaceous leptoceratopsid (Dinosauria: Ceratopsia) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". [w]: Lee, Y.-N. (ed.). "Windows into Sauropsid and Synapsid Evolution: Essays in Honor of Prof. Louis L. Jacobs". Seoul: Dinosaur Science Center Press. pp. 151–165.

Xu, X., Wang, K., Zhao, X., Sullivan, C.& Chen, S. (2010). "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution". PLoS ONE 5 (11): e13835. [2]