Prenoceratops

Autor:	Dawid Mika, Tomasz Sokołowski
Korekta:	Maciej Ziegler, Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski

---

Prenoceratops (prenoceratops)
Długość	ok. 1,5 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Two Medicine - górna część ogniwa Flag Butte) Kanada - Alberta (górne osady formacji Oldman)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 76,5-75,1 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Leptoceratopsidae
Zrekonstruowany szkielet Prenoceratops. [1] 1.5 m Porównanie wielkości Prenoceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/wiki/Two_Medicine\" title=\"Two Medicine\"\u003ETwo Medicine\u003C/a\u003E, Rezerwat Indian Czarnych St\u00f3p, Montana, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EP. pieganensis\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003EHolotyp\u003C/a\u003E (TCM 2003.1.1) i materia\u0142 przypisany.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Two Medicine, Rezerwat Indian Czarnych St\u00f3p, Montana, USA\n","link":"","lat":48.5,"lon":-112.5,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Prenoceratops to rodzaj leptoceratopsyda, który żył w późnej kredzie około 75 milionów lat temu na terenie obecnej Ameryki Północnej.

Materiał kopalny

Holotyp (TCM 2003.1.1) - kość kątowa górna zrośnięta z kością stawową.

Przypisany materiał to niepołączone niekompletne szkielety co najmniej czterech młodych osobników, skatalogowane jako MNHCM (bez numeru katalogowego) i TCM 2001.96.4. Arbour i Evans (2019) wymieniają okazy oznaczone numerami od TCM 2003.1.1-1.9 i TCM 2003.1.11-12.

Ryan i in. (2023) opisali izolowaną kość czołową prenoceratopsa o numerze katalogowym ROMVP 66302. Skamieniałość należała do młodocianego osobnika.

Wszystkie wymieniono tu szczątki odkryto w masowym cmentarzysku na obszarze formacji Two Medicine, ok. 50 m pod jej zejściem się z osadami formacji Bearpaw Shale. Są wśród nich elementy czaszki (m.in. fragmenty puszki mózgowej, k. przedszczękowe i szczękowe) oraz szkieletu pozaczaszkowego (m.in. kręgi i kości kończyn, w tym k. łopatkowo-krucza i ramienna).

Miyashita i in. (2010) przypisali izolowaną prawą kość czołową o numerze katalogowym TMP 1987.089.0008 do omawianego rodzaju i oznaczyli ją jako Prenoceratops sp. Ryan i jego współpracownicy (2023) sugerują, że ta skamieniałość może należeć do Unescoceratops, jednak zalecają zachowanie klasyfikacji jako Prenoceratops.

Budowa

Prenoceratops był niewielkim czworonożnym roślinożercą. Ogólną budową bardzo przypominał znacznie młodszego od siebie Leptoceratops, lecz różnił się od niego budową czaszki. Szyję chroniła niewielka, kostna kryza. Miał on płaską i niską czaszkę. Kości czołowe miały znaczne wgłębienia z tyłu podobnie jak Protoceratops. Kość jarzmowa miała trójkątny kształt. W kości zębowej znajdowało się 12-13 zębów. Szkielet pozaczaszkowy nie został jeszcze w pełni opisany (Chinnery, 2004).

Pozycja systematyczna

Prenoceratops jest klasyfikowany w obrębie Leptoceratopsidae jako przykładowo: takson siostrzany dla kladu tworzonego przez Leptoceratops i Udanoceratops (Chinnery, 2004), takson siostrzany rodzaju Montanoceratops (Xu i współpracownicy, 2010) bądź bardziej zaawansowany od Asiaceratops, Cerasinops, Montanoceratops, ale mniej od Leptoceratops, Udanoceratops, Zhuchengceratops, Unescoceratops i Gryphoceratops (Ryan i inni, 2012).

Paleoekologia

Prenoceratops prawdopodobnie żył obok takich roślinożerców jak centrozauryny Stellasaurus, Einiosaurus i Achelousaurus i hadrozauryd Prosaurolophus. Zagrażały mu groźne drapieżniki, m.in. Daspletosaurus horneri.

Etymologia

Nazwa rodzajowa prenoceratopsa jest połączeniem greckich słów preno ("pochyły", "szpadzisty") i ceratops ("rogate oblicze"). Odnosi się ona do zbioru cech morfologicznych czaszki naszego dinozaura, czyniących ją długą i niską.

Z kolei jego epitet gatunkowy (pieganensis) pochodzi od plemienia Piegan (znanego także jako Piikani), zamieszkujące Montanę - miejsce odkrycia materiału kopalnego.

Spis gatunków

Prenoceratops	Chinnery, 2004
P. pieganensis	Chinnery, 2004

Bibliografia

Arbour, V., Evans, D. (2019). "A new leptoceratopsid dinosaur from Maastrichtian-aged deposits of the Sustut Basin, northern British Columbia, Canada". PeerJ. doi:10.7717/peerj.7926.

Chinnery B. (2004) "Description of Prenoceratops pieganensis gen. et sp. nov. (Dinosauria: Neoceratopsia) from the Two Medicine Formation of Montana". Journal of Vertebrate Paleontology, Volume 24, Issue 3.

Fowler D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE 12(11):e0188426. DOI: 10.1371/journal.pone.0188426.

Miyashita, T., Currie, P. J. & Chinnery-Allgeier, B. J. (2010) "First Basal Neoceratopsian from the Oldman Formation (Belly River Group), Southern Alberta" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, pp 83-90

Ryan, M.J., Evans, D.C., Currie, P.J., Brown, C.M. & Brinkman, D. (2012) "New leptoceratopsids from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Cretaceous Research 35: 69–80. DOI:10.1016/j.cretres.2011.11.018.

Ryan, M.J., Micucci, L., Rizo, H., Sullivan, C., Lee, Y.-N. & Evans, D.C. (2023). "New Late Cretaceous leptoceratopsid (Dinosauria: Ceratopsia) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". [w]: Lee, Y.-N. (ed.). "Windows into Sauropsid and Synapsid Evolution: Essays in Honor of Prof. Louis L. Jacobs". Seoul: Dinosaur Science Center Press. pp. 151–165.

Xu, X., Wang, K., Zhao, X., Sullivan, C.& Chen, S. (2010). "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution". PLoS ONE 5 (11): e13835. [2]