Erketu: Różnice pomiędzy wersjami
m (za duży rozstrzał) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Erketu''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 26: | Linia 27: | ||
| [[Mongolia]] - Ajmak wschodniogobijski | | [[Mongolia]] - Ajmak wschodniogobijski | ||
| − | <small>([[ | + | <small>(formacja ?[[Baynshiree]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 99-83 Ma | + | | 99-83 [[Ma]] |
<small>"środkowa" [[kreda]]</small> | <small>"środkowa" [[kreda]]</small> | ||
| Linia 51: | Linia 52: | ||
[[Somphospondyli]] | [[Somphospondyli]] | ||
| + | |||
| + | [[Euhelopodidae]] | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Erketu.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Erketu.jpg|400px|]] | ||
| − | <small> Autor: Jason Brougham. [http://www.jasonbrougham.com/Site/Illustrations/Pages/species_reconstructions.html]</small> | + | <small>Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Jason Brougham. [http://www.jasonbrougham.com/Site/Illustrations/Pages/species_reconstructions.html]</small> |
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Erketu'' to tytanozaurokształtny zauropod odnaleziony w Mongolii w osadach pochodzących ze "środkowej" kredy. Miał niezwykle długą szyję, nawet w porównaniu do innych długoszyich zauropodów, takich jak ''[[Mamenchisaurus]]''. O jej wyjątkowej długości decydowało znaczne wydłużenie | + | ''Erketu'' to tytanozaurokształtny [[Sauropoda|zauropod]] odnaleziony w Mongolii w osadach pochodzących ze "środkowej" kredy. Miał niezwykle długą szyję, nawet w porównaniu do innych długoszyich zauropodów, takich jak ''[[Mamenchisaurus]]''. O jej wyjątkowej długości decydowało znaczne wydłużenie [[kręg]]ów. Całkowita długość szyi mogła wynosić około 8 metrów, przy długości ciała szacowanej na 15 m. Znalezione kości kończyn tylnych wskazują, że był dość lekki, mimo znacznej długości ciała. ''Erketu'' żył na równinach zalewowych, obok nieopisanych większych od ''[[Deinonychus]]'' maniraptorów i drapieżników wielkości ''[[Allosaurus]]''. W tej samej lokalizacji znaleziono także skamieniałe owoce. |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | Analiza kladystyczna Ksepki i Norella ([[2006]]) wskazała na pokrewieństwo ''Erketu'' z | + | [[Analiza kladystyczna]] [[Daniel Ksepka|Ksepki]] i [[Mark Norell|Norella]] ([[2006]]) wskazała na pokrewieństwo ''Erketu'' z [[rodzaj]]em ''[[Euhelopus]]'' i [[klad]]em [[Titanosauria]]. Znacznie obszerniejsze badanie tych samych autorów ([[2010]]), wskazało, że ''[[Euhelopus]]'' jest bardziej [[bazalny]] od [[klad]]u ''Erketu''+''[[Qiaowanlong]]'', którego [[takson siostrzany|siostrzanym taksonem]] jest z kolei [[Titanosauria]]. ''Erketu'' i ''Qiaowanlong'' łączą rozdwojone wyrostki kolczyste na przednich kręgach szyjnych. [[Michael D'Emic]] ([[2012]]) umieszcza go w [[Euhelopodidae]], jako bardziej [[zaawansowany|zaawansowanego]] od ''[[Qiaowanlong]]'', ale mniej od ''[[Euhelopus]]''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 68: | Linia 71: | ||
[[Holotyp]] należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa. | [[Holotyp]] należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa. | ||
| − | Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później ( | + | Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później (Ksepka i Norell, [[2010]]). |
| − | Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego | + | Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego [[takson]]u. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Erketu'' | ! ''Erketu'' | ||
| − | | [[Ksepka]] i [[Norell]], [[2006]] | + | | {{Kpt|[[Daniel Ksepka|Ksepka]]}} i {{Kpt|[[Mark Norell|Norell]]}}, [[2006]] |
|- | |- | ||
! ''E. ellisoni'' | ! ''E. ellisoni'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Ksepka}} i {{Kpt|Norell}}, 2006 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] | ||
| + | |||
Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16 | Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16 | ||
Wersja z 11:52, 10 lis 2012
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Erketu (erketu) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 15 m |
| Masa: | kilka t |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Ajmak wschodniogobijski
(formacja ?Baynshiree) |
| Czas występowania | 99-83 Ma
"środkowa" kreda |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Jason Brougham. [1] | |
Wstęp
Erketu to tytanozaurokształtny zauropod odnaleziony w Mongolii w osadach pochodzących ze "środkowej" kredy. Miał niezwykle długą szyję, nawet w porównaniu do innych długoszyich zauropodów, takich jak Mamenchisaurus. O jej wyjątkowej długości decydowało znaczne wydłużenie kręgów. Całkowita długość szyi mogła wynosić około 8 metrów, przy długości ciała szacowanej na 15 m. Znalezione kości kończyn tylnych wskazują, że był dość lekki, mimo znacznej długości ciała. Erketu żył na równinach zalewowych, obok nieopisanych większych od Deinonychus maniraptorów i drapieżników wielkości Allosaurus. W tej samej lokalizacji znaleziono także skamieniałe owoce.
Pozycja filogenetyczna
Analiza kladystyczna Ksepki i Norella (2006) wskazała na pokrewieństwo Erketu z rodzajem Euhelopus i kladem Titanosauria. Znacznie obszerniejsze badanie tych samych autorów (2010), wskazało, że Euhelopus jest bardziej bazalny od kladu Erketu+Qiaowanlong, którego siostrzanym taksonem jest z kolei Titanosauria. Erketu i Qiaowanlong łączą rozdwojone wyrostki kolczyste na przednich kręgach szyjnych. Michael D'Emic (2012) umieszcza go w Euhelopodidae, jako bardziej zaawansowanego od Qiaowanlong, ale mniej od Euhelopus.
Etymologia
W mongolskiej szamańskiej tradycji było 99 Tengri (bóstwa). Erketu Tengri to potężny Tengri, bóg-stwórca, który powołał do życia Yesu gei, mitycznego ojca Czyngis-chana. Epitet gatunkowy honoruje Micka Ellisona, paleoartystę i przyjaciela jednego z autorów opisu - Marka Norella.
Materiał kopalny
Holotyp należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa.
Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później (Ksepka i Norell, 2010).
Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego taksonu.
Spis gatunków
| Erketu | Ksepka i Norell, 2006 |
|---|---|
| E. ellisoni | Ksepka i Norell, 2006 |
Bibliografia
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16
Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2010) "The Illusory Evidence for Asian Brachiosauridae: New Material of Erketu ellisoni and a Phylogenetic Reappraisal of Basal Titanosauriformes" American Museum Novitates, 3700, 1-27. doi: 10.1206/3700.2
