Xiongguanlong: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „{{DISPLAYTITLE:''Xiongguanlong''}} <small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Eryk Sroka | Marcin Szermański [[Mac...”)
 
m
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Xiongguanlong''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Xiongguanlong''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Eryk Sroka]]
−
| Autor:
+
|Korekta                = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]]
−
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Xiongguanlong'' (ksiongguanlong)
−
|-
+
|długość                = 4,6 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.</ref>
−
| [[Eryk Sroka]]
+
|wysokość              = 1,35 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
| [[Marcin Szermański]]
+
|masa                  = 275 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
[[Maciej Ziegler]]
+
|dieta                  = mięsożerny
−
|}
+
|miejsce                = [[Chiny]] - Gansu
−
</small>
+
<small>([[formacja]] [[Xiagou]])</small>
−
----
+
|czas                  = {{Występowanie|123|113}}
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
<small>[[wczesna kreda]] ([[apt]])</small>
−
! colspan=2 | ''Xiongguanlong''
+
|systematyka            =
−
|-
+
[[Dinosauria]]
−
! '''Długość''':
 
−
| ok. 5-6 m
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| ok. 272 kg
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Chiny]] - prowincja Gansu,
 
−
 
 
−
niedaleko miasta Jiayuguan
 
−
 
 
−
<small>(grupa Xinminpu)</small>
 
−
|-
 
−
! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]'''
 
−
| <small>[[wczesna kreda]] (prawdopodobnie [[apt]]-[[alb]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Saurischia]]
 
[[Saurischia]]
Linia 44: Linia 24:
  
 
[[Tyrannosauroidea]]
 
[[Tyrannosauroidea]]
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Xiongguanlong_NT.jpg|400px]]
 
−
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa ''Xiongguanlong''. Autor: Nobu Tamura.
 
  
−
Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/53/Xiongguanlong_NT.jpg]
+
[[Pantyrannosauria]]
−
</small>
+
 
−
|}
+
?[[Eutyrannosauria]]
  
 +
|grafika = Xiongguanlong baimoensis.png
 +
|podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Cesar Diaz. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Xiongguanlong_baimoensis.png]
 +
[[Plik:Xiongguanlong size 01.jpg|350px]]
 +
Porównanie rozmiarów ksjongguanlonga z człowiekiem. Autor: Conty. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Xiongguanlong_size_01.jpg]
 +
|mapa =
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
39.9°N 96.8°E~miejsce znalezienia szczątków ksongguanlonga.
 +
</display_points>
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Xiongguanlong'' to średniej wielkości [[tyranozauroid]] prawdopodobnie żyjący pod koniec wczesnej kredy na terenach dzisiejszych Chin. Został opisany w [[2010]] roku przez Li i jego współpracowników. Opisu dokonali na podstawie [[holotyp]]u (FRDC-GS JB16-2-1).
+
''Xiongguanlong'' to rodzaj średniej wielkości [[Tyrannosauroidea|tyranozauroida]] żyjącego na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.
 +
 
 +
==Materiał kopalny==
 +
[[Plik:Xiongguanlong remains 01.png|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga. Na szaro oznaczone zostały znane elementy szkieletu. Autor: Conty. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Xiongguanlong_remains_01.png].]]
 +
[[Holotyp]] (FRDC-GS JB16-2-1) składa się z prawie kompletnej czaszki (bez dolnej szczęki), pełnej serii kręgów przedkrzyżowych, fragmentarycznej prawej kości biodrowej oraz prawej kości udowej. W chwili śmierci osobnik ten nie osiągnął dojrzałości płciowej. Został opisany w [[2010]] roku przez Li i jego współpracowników choć publikację złożyli online w 2009 roku.
  
−
Stanowił on ogniwo pośrednie między tyranozauroidami z [[barrem]]u a bardziej [[zaawansowany]]mi formami z [[kampan]]u i [[mastrycht]]u. W pobliżu [[holotyp]]u odnaleziono liczne skamieniałości innych dinozaurów, takich jak [[terizinozauroid]] ''[[Suzhousaurus]]'' i [[ornitomimozaur]] ''[[Beishanlong]]'' z którymi prawdopodobnie koegzystował. W równowiekowych osadach w [[USA]] w [[2011]] roku znaleziono ząb bliskiego krewnego ''Xiongguanlong'', o czym donoszą Zanno i Makovicky.
+
==Budowa, paleobiologia i systematyka==
 +
[[Plik:XiongguanlongBeishanlong01.jpg|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga polującego na [[Beishanlong|bejszanlonga]]. Zdjęcie: GKNOVA6. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:XiongguanlongBeishanlong01.jpg].]]
 +
Ksjongguanlong był średniej wielkości drapieżnym dinozaurem o długim, niskim pysku pełnym ostrych zębów (po cztery w kościach przedszczękowych i po piętnaście w kościach szczękowych). Zęby w k. przedszczękowej miały prążkowanie i przekrój poprzeczny w kształcie litery D (tak jak u [[Tyrannosauridae|tyranozaurydów]]), ale zęby w k. szczękowej były wąskie i bocznie spłaszczone (w kształcie ostrzy). Część kości czaszki (k. szczękowe, łzowe i zaoczodołowe) jest bardzo wydłużonych, k. nosowe były zrośnięte i nie posiadały ani otworów pneumatycznych, obecnych chociażby u [[Guanlong|guanlonga]] ani chropowatości charakterystycznej dla tyranozaurydów. Ogółem czaszka tego teropoda była bardzo zwarta w swej budowie. K. przedoczodołowe były niewielkie, trójkątne i nie dotykały oczodołów. Do czaszki były za życia połączone silne mięśnie na co wskazują wklęsłe grzebienie strzałkowe zrośniętych ze sobą k. ciemieniowych oraz wielkie k. kwadratowe o bocznie rozszerzonych kłykciach. Podobnie jak u tyranozaurydów, k. zaoczodołowe są położone pionowo względem otworu podskroniowego. Masywne podniebienie kształtowały zaś lemiesze oraz k. zewnątrzskrzydłowe (''ectopterygoid''). Niewiele da się powiedzieć o szkielecie pozaczaszkowym, oprócz tego, że kręgi były ze sobą współskostniałe, każdy z nich zawierał parę otworów pneumatycznych. Łuki neuralne były największe na kręgach grzbietowych, gdzie pokrywały cały trzon, a wyrostki kolczyste kręgów wydłużały się w stronę ogona. Budowa k. biodrowej i k. udowej przypominała tą u tyranozaurydów jak i [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurów]].
  
−
==Materiał kopalny==
+
Ksjongguanlong był drapieżnikiem polującym na dinozaury roślinożerne, takie jak duży ornitomimozaur [[Beishanlong|bejszanlong]], średnich rozmiarów [[Hadrosauroidea|hadrozauroidy]] [[Xuwulong|ksuwulongi]] i [[Jintasaurus|jintazaury]], prawdopodobnego [[Therizinosauridae|terizinozauryda]] [[Suzhousaurus|suzuzaura]] oraz młode [[Macronaria|makronary]] [[Qiaowanlong|siaowanlongi]]. Być może młodociane osobniki polowały na małe [[Ceratopsia|ceratopsy]] [[Archaeoceratops|archeoceratopsy]], jaszczurki oraz liczne ptaki, takie jak [[Gansus|ganzusy]], [[Feitianius|feitjaniusy]], bądź [[Avimaia|awimaje]].
−
[[Holotyp]] składa się z prawie kompletnej czaszki (bez dolnej szczęki), pełnej serii kręgów przedkrzyżowych, fragmentarycznego prawego biodra i prawej kości udowej.
+
 
 +
Ksjongguanlong był stosunkowo zaawansowanym tyranozauroidem, należącym do [[klad|kladu]] [[Pantyrannosauria]], skupiającego gatunki bardziej zaawansowane od bazalnych form, takich jak [[Proceratosauridae|proceratozaurydy]], [[Dilong|dilong]], czy [[Eotyrannus|eotyran]], lecz bardziej "prymitywne" niż tyranozaurydy, [[Dryptosauridae|dryptozaurydy]] oraz inni przedstawiciele grupy [[Eutyrannosauria]], co potwierdza większość analiz filogenetycznych (Delcourt i Grillo, 2018; [[Naish]] i Cau, 2022; patrz również [[Tyrannosauroidea#Kladogramy]]). W [[2011]] roku [[Zanno]] i [[Makovicky]] poinformowali o odkryciu zęba bliskiego krewnego omawianego rodzaju w mniej więcej równowiekowych osadach [[formacja|formacji]] [[Cloverly]] w [[USA]].
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi to zbitek dwu słów: mandaryńskiego ''Xiong Guan'' (Grand Pass) - historycznej nazwy miasta Jiayuguan oraz chińskiego ''long'' - co znaczy smok. Epitet gatunkowy pochodzi od mandaryńskiego ''bai mo'' (biały duch), co ma swoje odniesienie w topografii terenu.
+
Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi to zbitek dwu słów: mandaryńskiego ''Xiong Guan'' ("Grand Pass") - historycznej nazwy miasta Jiayuguan oraz chińskiego ''long'' - co znaczy smok. Epitet gatunkowy pochodzi od mandaryńskiego ''bai mo'' ("biały duch"), co ma swoje odniesienie w topografii terenu.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Xiongguanlong''
+
|{{V|''Xiongguanlong''}}
 
| {{Kpt|[[Li Daqing|Li]]}}, {{Kpt|[[Mark Norell|Norell]]}}, {{Kpt|[[Gao Keqin|Gao]]}}, {{Kpt|[[Nathan Smith|Smith]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2010]]
 
| {{Kpt|[[Li Daqing|Li]]}}, {{Kpt|[[Mark Norell|Norell]]}}, {{Kpt|[[Gao Keqin|Gao]]}}, {{Kpt|[[Nathan Smith|Smith]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2010]]
 
|-
 
|-
−
! ''X. baimoensis''
+
| = "Xiongguanlong"
 +
| {{Kpt|Li, Norell, Gao, Smith}} i {{Kpt|Makovicky}}, [[2009]]
 +
| ''[[nomen nudum]]'' (online)
 +
|-
 +
|{{V|''X. baimoensis''}}
 
| {{Kpt|Li, Norell, Gao, Smith}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2010
 
| {{Kpt|Li, Norell, Gao, Smith}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2010
 +
|-
 +
| = "X. baimoensis"
 +
| {{Kpt|Li, Norell, Gao, Smith}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2009
 +
| ''nomen nudum'' (online)
 
|}
 
|}
 
      
 
      
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Li, D., Norell, M.A., Gao, K.n, Smith, N.D. & Makovicky, P.J. (2010) A longirostrine tyrannosauroid from the Early Cretaceous of China. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1679), s. 183–190. [[doi:10.1098/rspb.2009.0249]]
+
Delcourt, R., Grillo, O.N. (2018). "Tyrannosauroids from the Southern Hemisphere: Implications for biogeography, evolution, and taxonomy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 511: 379–387. [https://doi.org/10.1016%2Fj.palaeo.2018.09.003]
 +
 
 +
Li, D., Norell, M.A., Gao, K.n, Smith, N.D.,  Makovicky, P.J. (2010) A longirostrine tyrannosauroid from the Early Cretaceous of China. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1679), s. 183–190. [[doi:10.1098/rspb.2009.0249]]
 +
 
 +
Naish, D., Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ. 10: e12727. [https://doi.org/10.7717%2Fpeerj.12727]
  
−
Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2011) "On the earliest record of Cretaceous tyrannosauroids in western North America: implications for an Early Cretaceous Laurasian interchange event" Historical Biology, 24(3), 317-325. http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2010.543952
+
Zanno, L.E.,  Makovicky, P.J. (2011) "On the earliest record of Cretaceous tyrannosauroids in western North America: implications for an Early Cretaceous Laurasian interchange event" Historical Biology, 24(3), 317-325. http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2010.543952
−
</small>
+
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 85: Linia 90:
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 
[[Kategoria:Tyrannosauroidea]]
 
[[Kategoria:Tyrannosauroidea]]
 +
[[Kategoria:Azja]]
 +
[[Kategoria:Chiny]]
 +
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Apt]]
 
[[Kategoria:Apt]]
−
[[Kategoria:Alb]]
 
−
[[Kategoria:Chiny]]
 

Aktualna wersja na dzień 07:18, 23 lip 2024

Autor: Eryk Sroka
Korekta: Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki

Xiongguanlong (ksiongguanlong)
Długość 4,6 m [1]
Wysokość 1,35 m (w biodrach) [1]
Masa 275 kg [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce Chiny - Gansu

(formacja Xiagou)

Czas
252 201 145
66

wczesna kreda (apt)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

Pantyrannosauria

?Eutyrannosauria

Xiongguanlong baimoensis.png
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Cesar Diaz. [3]

Xiongguanlong size 01.jpg Porównanie rozmiarów ksjongguanlonga z człowiekiem. Autor: Conty. [4]

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Xiongguanlong to rodzaj średniej wielkości tyranozauroida żyjącego na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga. Na szaro oznaczone zostały znane elementy szkieletu. Autor: Conty. [1].

Holotyp (FRDC-GS JB16-2-1) składa się z prawie kompletnej czaszki (bez dolnej szczęki), pełnej serii kręgów przedkrzyżowych, fragmentarycznej prawej kości biodrowej oraz prawej kości udowej. W chwili śmierci osobnik ten nie osiągnął dojrzałości płciowej. Został opisany w 2010 roku przez Li i jego współpracowników choć publikację złożyli online w 2009 roku.

Budowa, paleobiologia i systematyka

Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga polującego na bejszanlonga. Zdjęcie: GKNOVA6. [2].

Ksjongguanlong był średniej wielkości drapieżnym dinozaurem o długim, niskim pysku pełnym ostrych zębów (po cztery w kościach przedszczękowych i po piętnaście w kościach szczękowych). Zęby w k. przedszczękowej miały prążkowanie i przekrój poprzeczny w kształcie litery D (tak jak u tyranozaurydów), ale zęby w k. szczękowej były wąskie i bocznie spłaszczone (w kształcie ostrzy). Część kości czaszki (k. szczękowe, łzowe i zaoczodołowe) jest bardzo wydłużonych, k. nosowe były zrośnięte i nie posiadały ani otworów pneumatycznych, obecnych chociażby u guanlonga ani chropowatości charakterystycznej dla tyranozaurydów. Ogółem czaszka tego teropoda była bardzo zwarta w swej budowie. K. przedoczodołowe były niewielkie, trójkątne i nie dotykały oczodołów. Do czaszki były za życia połączone silne mięśnie na co wskazują wklęsłe grzebienie strzałkowe zrośniętych ze sobą k. ciemieniowych oraz wielkie k. kwadratowe o bocznie rozszerzonych kłykciach. Podobnie jak u tyranozaurydów, k. zaoczodołowe są położone pionowo względem otworu podskroniowego. Masywne podniebienie kształtowały zaś lemiesze oraz k. zewnątrzskrzydłowe (ectopterygoid). Niewiele da się powiedzieć o szkielecie pozaczaszkowym, oprócz tego, że kręgi były ze sobą współskostniałe, każdy z nich zawierał parę otworów pneumatycznych. Łuki neuralne były największe na kręgach grzbietowych, gdzie pokrywały cały trzon, a wyrostki kolczyste kręgów wydłużały się w stronę ogona. Budowa k. biodrowej i k. udowej przypominała tą u tyranozaurydów jak i ornitomimozaurów.

Ksjongguanlong był drapieżnikiem polującym na dinozaury roślinożerne, takie jak duży ornitomimozaur bejszanlong, średnich rozmiarów hadrozauroidy ksuwulongi i jintazaury, prawdopodobnego terizinozauryda suzuzaura oraz młode makronary siaowanlongi. Być może młodociane osobniki polowały na małe ceratopsy archeoceratopsy, jaszczurki oraz liczne ptaki, takie jak ganzusy, feitjaniusy, bądź awimaje.

Ksjongguanlong był stosunkowo zaawansowanym tyranozauroidem, należącym do kladu Pantyrannosauria, skupiającego gatunki bardziej zaawansowane od bazalnych form, takich jak proceratozaurydy, dilong, czy eotyran, lecz bardziej "prymitywne" niż tyranozaurydy, dryptozaurydy oraz inni przedstawiciele grupy Eutyrannosauria, co potwierdza większość analiz filogenetycznych (Delcourt i Grillo, 2018; Naish i Cau, 2022; patrz również Tyrannosauroidea#Kladogramy). W 2011 roku Zanno i Makovicky poinformowali o odkryciu zęba bliskiego krewnego omawianego rodzaju w mniej więcej równowiekowych osadach formacji Cloverly w USA.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi to zbitek dwu słów: mandaryńskiego Xiong Guan ("Grand Pass") - historycznej nazwy miasta Jiayuguan oraz chińskiego long - co znaczy smok. Epitet gatunkowy pochodzi od mandaryńskiego bai mo ("biały duch"), co ma swoje odniesienie w topografii terenu.

Spis gatunków

Xiongguanlong Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2010
= "Xiongguanlong" Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2009 nomen nudum (online)
X. baimoensis Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2010
= "X. baimoensis" Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2009 nomen nudum (online)

Bibliografia

Delcourt, R., Grillo, O.N. (2018). "Tyrannosauroids from the Southern Hemisphere: Implications for biogeography, evolution, and taxonomy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 511: 379–387. [5]

Li, D., Norell, M.A., Gao, K.n, Smith, N.D., Makovicky, P.J. (2010) A longirostrine tyrannosauroid from the Early Cretaceous of China. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1679), s. 183–190. doi:10.1098/rspb.2009.0249

Naish, D., Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ. 10: e12727. [6]

Zanno, L.E., Makovicky, P.J. (2011) "On the earliest record of Cretaceous tyrannosauroids in western North America: implications for an Early Cretaceous Laurasian interchange event" Historical Biology, 24(3), 317-325. http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2010.543952

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Xiongguanlong&oldid=33878”