Titanosaurus

Do sprawdzenia.

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Mateusz Tałanda Maciej Ziegler

---

Titanosaurus (tytanozaur)
Długość:	9-12 m*
Masa:	? t*
Miejsce występowania:	Indie - Himachal Pradesh (Bara Simla), Madhya Pradesh (Silondi) i Maharasztra (Pisdura, dystrykt Warora)* (formacja Lameta)*
Czas występowania	70-65 Ma* późna kreda ("środkowy" - późny mastrycht)* Gwiazdką* oznaczono gatunek typowy T. indicus
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria
Mapa znalezisk T. indicus:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Lameta\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Lameta (strona nie istnieje)\"\u003ELameta\u003C/a\u003E, Bara Simla, Stan Himachal Pradesh, \u003Ca href=\"/wiki/Indie\" class=\"mw-redirect\" title=\"Indie\"\u003EIndie\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003ET. indicus\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EK20/315-6\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E) i materia\u0142 przypisany \u003Cb\u003EK20/318, K20/321 i K27/489\u003C/b\u003E.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Lameta, Bara Simla, Stan Himachal Pradesh, Indie|T. indicus - K20/315-6 (holotyp) i materia\u0142 przypisany K20/318, K20/321 i K27/489.\n","link":"","lat":22.574337299999999828514773980714380741119384765625,"lon":88.364390100000008487768354825675487518310546875,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Lameta\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Lameta (strona nie istnieje)\"\u003ELameta\u003C/a\u003E, Silondi, stan Madhya Pradesh, \u003Ca href=\"/wiki/Indie\" class=\"mw-redirect\" title=\"Indie\"\u003EIndie\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003ET. indicus\u003C/i\u003E - materia\u0142 przypisany \u003Cb\u003EK27/488\u003C/b\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Lameta, Silondi, stan Madhya Pradesh, Indie|T. indicus - materia\u0142 przypisany K27/488.\n","link":"","lat":23.34466644999999829224179848097264766693115234375,"lon":80.376003176574386088759638369083404541015625,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Lameta\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Lameta (strona nie istnieje)\"\u003ELameta\u003C/a\u003E, dystrykt Warora, stan Maharashtra, \u003Ca href=\"/wiki/Indie\" class=\"mw-redirect\" title=\"Indie\"\u003EIndie\u003C/a\u003E|\u003Ci\u003ET. indicus\u003C/i\u003E - materia\u0142 przypisany \u003Cb\u003EK27/502-4\u003C/b\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Lameta, dystrykt Warora, stan Maharashtra, Indie|T. indicus - materia\u0142 przypisany K27/502-4.\n","link":"","lat":20.234296499999999241481418721377849578857421875,"lon":79.002750399999996488986653275787830352783203125,"icon":""}],"imageoverlays":null}
Mapa znalezisk pozostałych gatunków, które nie zostały przemianowane do nowych rodzajów oraz niezidentyfikowanych gatunków:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":1,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Titanosaurus to "takson-worek" zauropodów – rodzaj zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się synonimami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) rodzajami, lub gatunkami niepewnymi (mającymi status nomen dubium).

Materiał kopalny

Poniżej gatunki tytanozaura, które nie zostały przemianowane lub przypisane (jak T. falloti) innym rodzajom.

Gatunki z terenów Indii

Holotyp (K20/315-6) T. indicus to 2 środkowe kręgi ogonowe. Przez wiele lat byl zaginiony, ale jak donosi Mohabey i in. (2012), holotyp się odnalazł.

Materiał przypisany – niekompletny szewron (K20/318), kość piszczelowa (K20/321), strzałkowa (K27/489), udowa (niekompletna; K27/488) i 3 kręgi ogonowe (K27/502-4).

T. blandfordi - kręg i częściowa kość piszczelowa (K27/501; mastrycht).

T. rahioliensis - zęby (mastrycht).

Gatunki z terenów Ameryki Południowej

T. nanus - kręg szyjny i grzbietowy (MLP. Ly. 18/19; kampan).

Lektotyp T. robustus - prawa k. łokciowa (MLP 26-250), lewa k. łokciowa (MLP 26-251), lewa k. promieniowa (MLP 26-254) i lewa k. udowa (MLP 26-259; kampan).

Gatunki znane z Afryki

T. madagascariensis - kręgi ogonowe (mastrycht).

Gatunki znane z Europy

T. valdensis – 2 kręgi ogonowe (BMNH R146a, R151; barrem).

T. lydekkeri – kręg ogonowy (BMNH 32390; cenoman).

Historia odkryć

Tytanozaur został nazwany przez Lydekkera w 1877 roku na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Lameta w Indiach. Gatunek typowy - T. indicus - jest pierwszym znanym nauce dinozaurem z Indii. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego rodzaju nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy gatunek w obrębie rodzaju Titanosaurus, czyniąc z niego nijako "śmietnik" dla pojedynczych okruchów kostnych. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od wczesnej kredy (barrem) do końca kredy (mastrycht), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych rodzajów, natomiast słabo poznane mają obecnie status nomen dubium.

Taksonomia i ważność

Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u Cetiosaurus, Pelorosaurus, Mamenchisaurus i Omeisaurus, choć te dwa ostatnie nie zostały jeszcze jak pozostałe rozbite na nowe rodzaje.

Obszerna rewizja Wilsona i Upchurcha (2003), wykazuje, że gatunek typowy T. indicus nie charakteryzuje się cechami diagnostycznymi. Podane przez Lydekkera cechy te (obecność pleuroceli w kręgach) są niewystarczające, gdyż odkrycie innych przedstawicieli Titanosauria spowodowało, że przestały być unikalne - dlatego jest nomen dubium. Jak zauważają, spośród 14 gatunków tylko 5 jest ważnych: Isisaurus, Laplatasaurus, Magyarosaurus, Neuquensaurus (które pierwotnie były uważane za gatunki tytanozaura) i "Titanosaurus" sp. z Peirópolis (Minas Gerais, Brazylia. Składają się na niego kręgi ogonowe, prawdopodobnie należące do diplodokida.

Najlepiej poznany gatunek "Titanosaurus" ("T. colberti") obecnie należy do Isisaurus i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako Atlantosaurus montanus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Titanosaurus w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur" i odnosi się do jego dużych rozmiarów. Znaczenie epitetów gatunkowych:

indicus - "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki,

blandfordi - honoruje W.T. Blanforda, który znalazł jego szczątki,

nanus - "mały, młodociany",

madagascariensis - upamiętnia wyspę i państwo, gdzie znaleziono jego szczątki - Madagaskar,

lydekkeri - honoruje Richarda Lydekkera, który opisał gatunek typowy T. indicus, jak i cały rodzaj Titanosaurus,

robustus - "silny, mocny",

rahioliensis - upamiętnia nazwę wioski Rahioli w Gudźarat, nieopodal której odnaleziono jego szczątki.

Spis gatunków

Titanosaurus	Lydekker, 1877	(nomen dubium)
"Titanosaurus"	Marsh, 1877	(nomen occupatum); = Atlantosaurus
Titanosaurus indicus	Lydekker, 1877	(nomen dubium)
"Titanosaurus" montanus	Marsh, 1877	(nomen occupatum); = Atlantosaurus montanus
Titanosaurus blandfordi	Lydekker, 1879	(nomen dubium)
Titanosaurus australis	Lydekker, 1893	= Neuquensaurus australis
Titanosaurus nanus	Lydekker, 1893	(nomen dubium); ?= Neuquensaurus australis
?Titanosaurus madagascariensis	Depéret, 1896	(nomen dubium)
Titanosaurus dacus	Nopcsa, 1915	= Magyarosaurus dacus
Titanosaurus araukanicus	(Huene, 1929) Powell, 1986	= Laplatasaurus araukanicus
?Titanosaurus lydekkeri	Huene, 1929	(nomen dubium); ?= Iuticosaurus valdensis
Titanosaurus robustus	Huene, 1929	= Neuquensaurus robustus
Titanosaurus valdensis	Huene, 1929	= Iuticosaurus valdensis
?Titanosaurus falloti	Hoffet, 1942	(nomen dubium); ?= Tangvayosaurus
?Titanosaurus rahioliensis	Mathur & Srivastava, 1987	(nomen dubium)
Titanosaurus colberti	Jain & Bandyopadhay, 1997	= Isisaurus colberti

Bibliografia

Mohabey, D.M., Wilson, J.A., Sen, S., Sashidharan, K., Gupta, S.K., Mukheree, P. & Bhadran, A. (2012) Rediscovering the First Dinosaur in India. Geological Survey Of India [1]

Naish, D. & Martill, D.M. (2007a) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia. Journal of the Geological Society, London, Vol. 164, pp. 493–510 [2]

Naish, D. & Martill, D.M. (2007b) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]

Taylor, M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22

Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Wilson, J.A., Upchurch, P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [3]