Titanosaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(→‎Spis gatunków)
m
 
(Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
Do sprawdzenia.
 +
 +
{{DISPLAYTITLE:''Titanosaurus''}}
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
Linia 16: Linia 19:
 
|-
 
|-
 
! '''Długość''':
 
! '''Długość''':
−
| 9-12 m
+
| 9-12 m*
  
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
−
| ? t
+
| ? t*
  
 
|-
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
−
| [[Indie]] - Pradesh
+
| [[Indie]] - Himachal Pradesh (Bara Simla),
  
−
<small>([[formacja Lameta]])
+
Madhya Pradesh (Silondi) i Maharasztra
  
−
Wypisano jedynie miejsce odnalezienia holotypu
+
(Pisdura, dystrykt Warora)*
  
−
''T. indicus''</small>
+
<small>(formacja [[Lameta]])*</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| 70-65 Ma
+
| 70-65 [[Ma]]*
  
−
<small>późna [[kreda]] ("środkowy" - późny [[mastrycht]])</small>
+
<small>[[późna kreda]] ("środkowy" - późny [[mastrycht]])*
 +
 
 +
Gwiazdką* oznaczono [[gatunek typowy]] ''T. indicus''</small>
 
|-
 
|-
 
! '''Systematyka'''
 
! '''Systematyka'''
Linia 50: Linia 55:
 
[[Neosauropoda]]
 
[[Neosauropoda]]
  
−
? [[Macronaria]]
+
[[Macronaria]]
  
−
?? [[Titanosauriformes]]
+
[[Titanosauriformes]]
 +
 
 +
[[Somphospondyli]]
 +
 
 +
[[Titanosauria]]
 +
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk ''T. indicus'':
 +
|-
 +
| colspan=2 |
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
Bara Simla, India~formacja [[Lameta]], Bara Simla, Stan Himachal Pradesh, [[Indie]]|<small>''T. indicus'' - '''K20/315-6''' ([[holotyp]]) i materiał przypisany '''K20/318, K20/321 i K27/489'''.<br>
 +
Silondi, India~formacja [[Lameta]], Silondi, stan Madhya Pradesh, [[Indie]]|<small>''T. indicus'' - materiał przypisany '''K27/488'''.
 +
Warora, Maharashtra, India~formacja [[Lameta]], dystrykt Warora, stan Maharashtra, [[Indie]]|''T. indicus'' - materiał przypisany '''K27/502-4'''.
 +
</display_points>
 +
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk pozostałych gatunków,
  
−
??? [[Somphospondyli]]
+
które nie zostały przemianowane do nowych rodzajów
  
−
???? [[Titanosauria]]
+
oraz niezidentyfikowanych gatunków:
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:Titanosaurus.jpg|400px|]]
+
| colspan=2 |
−
<small>Być może podobnie wyglądał [[holotyp]] gatunku typowego ''T. indicus''. [http://www.dinosaures-web.com/images/dino/Titanosaurus.jpg]</small>
+
<display_points type="terrain" zoom=1>
 +
Warora, Maharashtra, India|formacja [[Lameta]], dystrykt Warora, stan Maharashtra, [[Indie]]|''T. blanfordi'' - '''K27/501'''.<br>
 +
Gujarat, India|formacja [[Lameta]], stan Gudźarat, [[Indie]]|''T. rahioliensis'' - zęby.
 +
Madagascar|Maevarana, [[Madagaskar]]|''T. madagascariensis'' - kręgi ogonowe.
 +
Peirópolis, Minas Gerais, Brasil|Peirópolis, stan Minas Gerais, [[Brazylia]]|''T.'' sp. - kręgi ogonowe.
 +
Savannakhét, Laos|formacja [[Grès supérieurs]], prowincja Savannakhét, [[Laos]]|''T. falloti'' - kręgi ogonowe i kość ramienna.
 +
Isle of Wight, England|pokłady [[Upper Green sand]], Wyspa Wight, [[Wielka Brytania]]|''T. lydekkeri'' - BMNH 32390.
 +
Saint-Chinian, France|"warstwy mastrychtowe", Saint-Chinian, [[Francja]]|cf. ''T''. sp. - kości kończyn i kręgi.
 +
Fox-Amphoux, France|"warstwy mastrychtowe", Fox-Amphoux, [[Francja]]|cf. ''T. indicus'' - kilka(naście?) kręgów i elementy kończyn.
 +
Patagonia, Argentina|"warstwy kampańskie", Patagonia, [[Argentyna]]|''T. nanus'' - MLP.Ly.18/19 i ''T. robustus'' - [[lektotyp]].
 +
</display_points>
 
|}
 
|}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Titanosaurus'' to "takson-worek" zauropodów – rodzaj zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się synonimami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) rodzajami, lub gatunkami niepewnymi (posiadającymi status ''[[nomen dubium]]'').  
+
''Titanosaurus'' to "[[takson-worek]]" zauropodów – [[rodzaj]] zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się [[synonim]]ami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) [[rodzaj]]ami, lub gatunkami niepewnymi (mającymi status ''[[nomen dubium]]'').  
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
[[Holotyp]] ''T. indicus'' to 2 środkowe kręgi ogonowe.
+
Poniżej gatunki tytanozaura, które nie zostały przemianowane lub przypisane (jak ''T. falloti'') innym [[rodzaj]]om.
 +
===Gatunki z terenów Indii===
 +
[[Holotyp]] (K20/315-6) ''T. indicus'' to 2 środkowe kręgi ogonowe. Przez wiele lat byl zaginiony, ale jak donosi [[Dhananjay Mohabey|Mohabey]] i in. ([[2012]]), [[holotyp]] się odnalazł.
  
−
Materiał przypisany – niekompletny szewron, kość piszczelowa, strzałkowa, udowa (niekompletna) i 3 kręgi ogonowe.
+
Materiał przypisany – niekompletny szewron (K20/318), kość piszczelowa (K20/321), strzałkowa (K27/489), udowa (niekompletna; K27/488) i 3 kręgi ogonowe (K27/502-4).
  
−
''T. falloti'' – kręgi ogonowe i kość udowa.
+
''T. blandfordi'' - kręg i częściowa kość piszczelowa (K27/501; [[mastrycht]]).
  
−
''T. lydekkeri'' – kręg ogonowy.
+
''T. rahioliensis'' - zęby ([[mastrycht]]).
  
−
''T. madagascariensis'' – kręgi ogonowe.
+
===Gatunki z terenów Ameryki Południowej===
 +
''T. nanus'' - kręg szyjny i grzbietowy (MLP. Ly. 18/19; [[kampan]]).
  
−
''T. rahioliensis'' - zęby.
+
[[Lektotyp]] ''T. robustus'' - prawa k. łokciowa (MLP 26-250), lewa k. łokciowa (MLP 26-251), lewa k. promieniowa (MLP 26-254) i lewa k. udowa (MLP 26-259; [[kampan]]).
  
−
''T. valdensis'' – kilka kręgów ogonowych.
+
===Gatunki znane z Afryki===
 +
''T. madagascariensis'' - kręgi ogonowe ([[mastrycht]]).
 +
 
 +
===Gatunki znane z Europy===
 +
''T. valdensis'' – 2 kręgi ogonowe (BMNH R146a, R151; [[barrem]]).
 +
 
 +
''T. lydekkeri'' – kręg ogonowy (BMNH 32390; [[cenoman]]).
  
 
==Historia odkryć==
 
==Historia odkryć==
−
Tytanozaur został nazwany przez Lydekkera w [[1877]] roku na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Lameta w Indiach. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego rodzaju nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy [[gatunek]] w obrębie rodzaju ''Titanosaurus'', czyniąc z niego nijako "śmietnik" dla pojedynczych okruchów kostnych. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od późnej jury ([[barrem]]) do końca kredy ([[mastrycht]]), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych rodzajów, natomiast słabo poznane posiadają obecnie status ''[[nomen dubium]]''.
+
Tytanozaur został nazwany przez [[Richard Lydekker|Lydekker]]a w [[1877]] roku na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Lameta w Indiach. [[Gatunek typowy]] - ''T. indicus'' - jest pierwszym znanym nauce dinozaurem z Indii. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego [[rodzaj]]u nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy [[gatunek]] w obrębie [[rodzaj]]u ''Titanosaurus'', czyniąc z niego nijako "śmietnik" dla pojedynczych okruchów kostnych. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od wczesnej kredy ([[barrem]]) do końca kredy ([[mastrycht]]), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych [[rodzaj]]ów, natomiast słabo poznane mają obecnie status ''[[nomen dubium]]''.
  
−
==Pozycja systematyczna i taksonomia==
+
==Taksonomia i ważność==
−
Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u ''[[Cetiosaurus]]'', ''[[Pelorosaurus]]'', ''[[Mamenchisaurus]]'' i ''[[Omeisaurus]]'', choć te dwa ostatnie nie zostały jeszcze jak pozostałe rozbite na nowe rodzaje.
+
Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u ''[[Cetiosaurus]]'', ''[[Pelorosaurus]]'', ''[[Mamenchisaurus]]'' i ''[[Omeisaurus]]'', choć te dwa ostatnie nie zostały jeszcze jak pozostałe rozbite na nowe [[rodzaj]]e.
  
−
Mimo, że to od nazwy ''Titanosaurus'' zaczerpnięto nazwę grupy [[Titanosauria]] - kredowych, nierzadko ogromnych zauropodów - to nie jest do końca jasne, czy rzeczywiście do niej należy. Skromny materiał kopalny uniemożliwia pewną klasyfikację gatunku typowego (a więc całego rodzaju, nie licząc gatunków przeniesionych do innych rodzajów i/lub przemianowanych do nowych rodzajów). Z tego samego powodu rzadko używa się określenia [[Titanosauridae]], gdyż nie wiadomo, czy tytanozaur jest ważny z naukowego punktu widzenia.
+
Obszerna rewizja [[Jeffrey Wilson|Wilson]]a i [[Paul Upchurch|Upchurch]]a ([[2003]]), wykazuje, że [[gatunek typowy]] ''T. indicus'' nie charakteryzuje się cechami diagnostycznymi. Podane przez Lydekkera cechy te (obecność pleuroceli w kręgach) są niewystarczające, gdyż odkrycie innych przedstawicieli [[Titanosauria]] spowodowało, że przestały być unikalne - dlatego jest ''[[nomen dubium]]''. Jak zauważają, spośród 14 gatunków tylko 5 jest ważnych: ''[[Isisaurus]]'', ''[[Laplatasaurus]]'', ''[[Magyarosaurus]]'', ''[[Neuquensaurus]]'' (które pierwotnie były uważane za gatunki tytanozaura) i "''Titanosaurus''" sp. z Peirópolis (Minas Gerais, [[Brazylia]]. Składają się na niego kręgi ogonowe, prawdopodobnie należące do diplodokida.  
  
−
Czasami nawet [[gatunek]] typowy, ''T. indicus'', uważa się za niepewny, co automatycznie przekłada się na status taksonomiczny całego rodzaju. Z pewnością wpływ na to miały przypisane do niego szczątki zauropodów znalezione w różnych miejscach na świecie (prócz Indii [[Francja]], [[Hiszpania]], [[Madagaskar]]), a ponieważ pod koniec okresu kredowego takie rozmieszczenie jest mało prawdopodobne, sprawa jest prosta – poszczególne osobniki gatunku ''T. indicus'' prawdopodobnie należą do innych gatunków, a może i rodzajów. Najlepiej poznany gatunek "Titanosaurus" ("T. colberti") obecnie należy do ''[[Isisaurus]]'' i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako ''[[Atlantosaurus]] montanus''.
+
Najlepiej poznany [[gatunek]] "''Titanosaurus''" ("''T. colberti''") obecnie należy do ''[[Isisaurus]]'' i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako ''[[Atlantosaurus]] montanus''.  
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa rodzajowa ''Titanosaurus'' w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur". Epitet gatunkowy ''indicus'' oznacza "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki.
+
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Titanosaurus'' w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur" i odnosi się do jego dużych rozmiarów. Znaczenie epitetów gatunkowych:
 +
 
 +
''indicus'' - "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki,
 +
 
 +
''blandfordi'' - honoruje W.T. Blanforda, który znalazł jego szczątki,
 +
 
 +
''nanus'' - "mały, młodociany",
 +
 
 +
''madagascariensis'' - upamiętnia wyspę i państwo, gdzie znaleziono jego szczątki - [[Madagaskar]],
 +
 
 +
''lydekkeri'' - honoruje [[Richard Lydekker|Richarda Lydekker]]a, który opisał [[gatunek typowy]] ''T. indicus'', jak i cały [[rodzaj]] ''Titanosaurus'',
 +
 
 +
''robustus'' - "silny, mocny",
 +
 
 +
''rahioliensis'' - upamiętnia nazwę wioski Rahioli w Gudźarat, nieopodal której odnaleziono jego szczątki.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Titanosaurus''
+
| ''Titanosaurus''
−
| [[Lydekker]], [[1877]]
+
| {{Kpt|[[Richard Lydekker|Lydekker]]}}, [[1877]]
−
| ''[[nomen dubium]]''?
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'')</small>
 
|-
 
|-
−
! ''T. indicus''
+
| ''"Titanosaurus"''
−
| [[Lydekker]], [[1877]]
+
| {{Kpt|[[Marsh]], [[1877]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''?
+
| <small>(''[[nomen occupatum]]'');</small> = ''[[Atlantosaurus]]''
 
|-
 
|-
−
| = ''T. blandfordi''
+
| ''Titanosaurus indicus''
−
| [[Lydekker]], [[1879]]
+
| {{Kpt|[[Lydekker]], [[1877]]}}
 +
| <small>(''[[nomen dubium]]'')</small>
 
|-
 
|-
−
| "T. montanus"
+
| ''"Titanosaurus" montanus''
−
| [[Marsh]], [[1877]]
+
| {{Kpt|[[Marsh]], [[1877]]}}
−
|
+
| <small>(''[[nomen occupatum]]'');</small> = ''[[Atlantosaurus|Atlantosaurus montanus]]''
−
| = ''[[Atlantosaurus]] montanus''
 
−
| [[Marsh]], [[1877]]
 
−
| ?= ''[[Apatosaurus]] ajax''
 
−
| [[Marsh]], [[1877]]
 
 
|-
 
|-
−
| ''T. australis''
+
| ''Titanosaurus blandfordi''
−
| [[Lydekker]], [[1893]]
+
| {{Kpt|[[Lydekker]], [[1879]]}}
−
|
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'')</small>
−
| = ''[[Neuquensaurus]] australis''
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| ''T. nanus''
+
| ''Titanosaurus australis''
−
| [[Lydekker]], [[1893]]
+
| {{Kpt|[[Lydekker]], [[1893]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| = '''''[[Neuquensaurus|Neuquensaurus australis]]'''''
−
| ?= ''[[Neuquensaurus]] australis''
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| ''T. madagascariensis''
+
| ''Titanosaurus nanus''
−
| [[Deperet]], [[1896]]
+
| {{Kpt|[[Lydekker]], [[1893]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'');</small> ?= '''''[[Neuquensaurus|Neuquensaurus australis]]'''''
 
|-
 
|-
−
| ''T. dacus''
+
| ''?Titanosaurus madagascariensis''
−
| [[Nopcsa]], [[1915]]
+
| {{Kpt|[[Charles Depéret|Depéret]]}}, [[1896]]
−
|
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'')</small>
−
| = ''[[Magyarosaurus]] dacus''
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| ''T. lydekkeri''
+
| ''Titanosaurus dacus''
−
| [[von Huene]], [[1929]]
+
| {{Kpt|[[Franz Nopcsa|Nopcsa]]}}, [[1915]]
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| = '''''[[Magyarosaurus|Magyarosaurus dacus]]'''''
 
|-
 
|-
−
| ''T. robustus''
+
| ''Titanosaurus araukanicus''
−
| [[von Huene]], [[1929]]
+
| {{Kpt|([[Huene]], [[1929]]) [[Powell]], [[1986]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''?
+
| = '''''[[Laplatasaurus|Laplatasaurus araukanicus]]'''''
−
| ?= ''[[Saltasaurus]] robustus''
 
−
|
 
 
|-
 
|-
−
| ''T. valdensis''
+
| ''?Titanosaurus lydekkeri''
−
| [[von Huene]], [[1929]]
+
| {{Kpt|[[Huene]], [[1929]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'');</small> ?= ''[[Iuticosaurus|Iuticosaurus valdensis]]''
 
|-
 
|-
−
| ''T. falloti''
+
| ''Titanosaurus robustus''
−
| [[Hoffet]], [[1942]]
+
| {{Kpt|[[Huene]], [[1929]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| = ''[[Neuquensaurus|Neuquensaurus robustus]]''
 
|-
 
|-
−
| ''T. rahioliensis''
+
| ''Titanosaurus valdensis''
−
| [[Mathur]] i [[Srivastava]], [[1987]]
+
| {{Kpt|[[Huene]], [[1929]]}}
−
| ''[[nomen dubium]]''
+
| = ''[[Iuticosaurus|Iuticosaurus valdensis]]''
 
|-
 
|-
−
| ''T. colberti''
+
| ''?Titanosaurus falloti''
−
| [[Jain]] i [[Bandyopadhay]], [[1997]]
+
| {{Kpt|[[Hoffet]]}}, [[1942]]
−
|
+
| <small>(''[[nomen dubium]]'');</small> ?= '''''[[Tangvayosaurus]]'''''
−
| = ''[[Isisaurus]] colberti''
+
|-
−
| [[Wilson]] i [[Upchurch]], [[2003]]
+
| ''?Titanosaurus rahioliensis''
 +
| {{Kpt|Mathur}} & {{Kpt|Srivastava}}, [[1987]]
 +
| <small>(''[[nomen dubium]]'')</small>
 +
|-
 +
| ''Titanosaurus colberti''
 +
| {{Kpt|[[Sohan Jain|Jain]]}} & {{Kpt|[[Saswati Bandyopadhay|Bandyopadhay]]}}, [[1997]]
 +
| = '''''[[Isisaurus|Isisaurus colberti]]'''''
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Taylor M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22
+
Mohabey, D.M., Wilson, J.A., Sen, S., Sashidharan, K., Gupta, S.K., Mukheree, P. & Bhadran, A. (2012) Rediscovering the First Dinosaur in India. Geological Survey Of India [http://www.portal.gsi.gov.in/gsiImages/information/rediscovery-firstdinosaur.pdf]
  
−
Upchurch P., Barrett P.M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
+
Naish, D. & Martill, D.M. (2007a) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia. Journal of the Geological Society, London, Vol. 164, pp. 493–510 [http://www.miketaylor.org.uk/tmp/NaishMartill2007-british-dinosaurs.pdf]
  
−
Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [http://www-personal.umich.edu/~wilsonja/JAW/Publications_files/Wilson%26Upchurch2003.pdf]
+
Naish, D. & Martill, D.M. (2007b) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. [[doi:10.1144/0016-76492007-154]] [Supplementary information]
  
−
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=10&id=116&Itemid=67
+
Taylor, M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22
  
−
http://en.wikipedia.org/wiki/Titanosaurus
+
Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
 +
 
 +
Wilson, J.A., Upchurch, P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [http://www-personal.umich.edu/~wilsonja/JAW/Publications_files/Wilson%26Upchurch2003.pdf]
 
</small>
 
</small>
  
−
[[Kategoria:Dinosauria]]
+
 
−
[[Kategoria:Saurischia]]
 
−
[[Kategoria:Sauropodomorpha]]
 
−
[[Kategoria:Sauropoda]]
 
−
[[Kategoria:Macronaria]]
 
−
[[Kategoria:Somphospondyli]]
 
−
[[Kategoria:Azja]]
 
−
[[Kategoria:Indie]]
 
−
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
−
[[Kategoria:Kreda]]
 
−
[[Kategoria:Mastrycht]]
 
 
[[Kategoria:Nomen dubium]]
 
[[Kategoria:Nomen dubium]]
 
[[Kategoria:Takson worek]]
 
[[Kategoria:Takson worek]]
 +
[[Kategoria:Do sprawdzenia]]

Aktualna wersja na dzień 12:04, 31 mar 2024

Do sprawdzenia.


Autor: Korekta:
Marcin Szermański Mateusz Tałanda

Maciej Ziegler

Titanosaurus (tytanozaur)
Długość: 9-12 m*
Masa: ? t*
Miejsce występowania: Indie - Himachal Pradesh (Bara Simla),

Madhya Pradesh (Silondi) i Maharasztra

(Pisdura, dystrykt Warora)*

(formacja Lameta)*

Czas występowania 70-65 Ma*

późna kreda ("środkowy" - późny mastrycht)*

Gwiazdką* oznaczono gatunek typowy T. indicus

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Eusauropoda

Neosauropoda

Macronaria

Titanosauriformes

Somphospondyli

Titanosauria

Mapa znalezisk T. indicus:
Wczytywanie mapy…
Mapa znalezisk pozostałych gatunków,

które nie zostały przemianowane do nowych rodzajów

oraz niezidentyfikowanych gatunków:

Wczytywanie mapy…

Wstęp

Titanosaurus to "takson-worek" zauropodów – rodzaj zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się synonimami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) rodzajami, lub gatunkami niepewnymi (mającymi status nomen dubium).

Materiał kopalny

Poniżej gatunki tytanozaura, które nie zostały przemianowane lub przypisane (jak T. falloti) innym rodzajom.

Gatunki z terenów Indii

Holotyp (K20/315-6) T. indicus to 2 środkowe kręgi ogonowe. Przez wiele lat byl zaginiony, ale jak donosi Mohabey i in. (2012), holotyp się odnalazł.

Materiał przypisany – niekompletny szewron (K20/318), kość piszczelowa (K20/321), strzałkowa (K27/489), udowa (niekompletna; K27/488) i 3 kręgi ogonowe (K27/502-4).

T. blandfordi - kręg i częściowa kość piszczelowa (K27/501; mastrycht).

T. rahioliensis - zęby (mastrycht).

Gatunki z terenów Ameryki Południowej

T. nanus - kręg szyjny i grzbietowy (MLP. Ly. 18/19; kampan).

Lektotyp T. robustus - prawa k. łokciowa (MLP 26-250), lewa k. łokciowa (MLP 26-251), lewa k. promieniowa (MLP 26-254) i lewa k. udowa (MLP 26-259; kampan).

Gatunki znane z Afryki

T. madagascariensis - kręgi ogonowe (mastrycht).

Gatunki znane z Europy

T. valdensis – 2 kręgi ogonowe (BMNH R146a, R151; barrem).

T. lydekkeri – kręg ogonowy (BMNH 32390; cenoman).

Historia odkryć

Tytanozaur został nazwany przez Lydekkera w 1877 roku na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Lameta w Indiach. Gatunek typowy - T. indicus - jest pierwszym znanym nauce dinozaurem z Indii. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego rodzaju nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy gatunek w obrębie rodzaju Titanosaurus, czyniąc z niego nijako "śmietnik" dla pojedynczych okruchów kostnych. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od wczesnej kredy (barrem) do końca kredy (mastrycht), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych rodzajów, natomiast słabo poznane mają obecnie status nomen dubium.

Taksonomia i ważność

Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u Cetiosaurus, Pelorosaurus, Mamenchisaurus i Omeisaurus, choć te dwa ostatnie nie zostały jeszcze jak pozostałe rozbite na nowe rodzaje.

Obszerna rewizja Wilsona i Upchurcha (2003), wykazuje, że gatunek typowy T. indicus nie charakteryzuje się cechami diagnostycznymi. Podane przez Lydekkera cechy te (obecność pleuroceli w kręgach) są niewystarczające, gdyż odkrycie innych przedstawicieli Titanosauria spowodowało, że przestały być unikalne - dlatego jest nomen dubium. Jak zauważają, spośród 14 gatunków tylko 5 jest ważnych: Isisaurus, Laplatasaurus, Magyarosaurus, Neuquensaurus (które pierwotnie były uważane za gatunki tytanozaura) i "Titanosaurus" sp. z Peirópolis (Minas Gerais, Brazylia. Składają się na niego kręgi ogonowe, prawdopodobnie należące do diplodokida.

Najlepiej poznany gatunek "Titanosaurus" ("T. colberti") obecnie należy do Isisaurus i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako Atlantosaurus montanus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Titanosaurus w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur" i odnosi się do jego dużych rozmiarów. Znaczenie epitetów gatunkowych:

indicus - "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki,

blandfordi - honoruje W.T. Blanforda, który znalazł jego szczątki,

nanus - "mały, młodociany",

madagascariensis - upamiętnia wyspę i państwo, gdzie znaleziono jego szczątki - Madagaskar,

lydekkeri - honoruje Richarda Lydekkera, który opisał gatunek typowy T. indicus, jak i cały rodzaj Titanosaurus,

robustus - "silny, mocny",

rahioliensis - upamiętnia nazwę wioski Rahioli w Gudźarat, nieopodal której odnaleziono jego szczątki.

Spis gatunków

Titanosaurus Lydekker, 1877 (nomen dubium)
"Titanosaurus" Marsh, 1877 (nomen occupatum); = Atlantosaurus
Titanosaurus indicus Lydekker, 1877 (nomen dubium)
"Titanosaurus" montanus Marsh, 1877 (nomen occupatum); = Atlantosaurus montanus
Titanosaurus blandfordi Lydekker, 1879 (nomen dubium)
Titanosaurus australis Lydekker, 1893 = Neuquensaurus australis
Titanosaurus nanus Lydekker, 1893 (nomen dubium); ?= Neuquensaurus australis
?Titanosaurus madagascariensis Depéret, 1896 (nomen dubium)
Titanosaurus dacus Nopcsa, 1915 = Magyarosaurus dacus
Titanosaurus araukanicus (Huene, 1929) Powell, 1986 = Laplatasaurus araukanicus
?Titanosaurus lydekkeri Huene, 1929 (nomen dubium); ?= Iuticosaurus valdensis
Titanosaurus robustus Huene, 1929 = Neuquensaurus robustus
Titanosaurus valdensis Huene, 1929 = Iuticosaurus valdensis
?Titanosaurus falloti Hoffet, 1942 (nomen dubium); ?= Tangvayosaurus
?Titanosaurus rahioliensis Mathur & Srivastava, 1987 (nomen dubium)
Titanosaurus colberti Jain & Bandyopadhay, 1997 = Isisaurus colberti

Bibliografia

Mohabey, D.M., Wilson, J.A., Sen, S., Sashidharan, K., Gupta, S.K., Mukheree, P. & Bhadran, A. (2012) Rediscovering the First Dinosaur in India. Geological Survey Of India [1]

Naish, D. & Martill, D.M. (2007a) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia. Journal of the Geological Society, London, Vol. 164, pp. 493–510 [2]

Naish, D. & Martill, D.M. (2007b) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]

Taylor, M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22

Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Wilson, J.A., Upchurch, P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [3]

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Titanosaurus&oldid=32302”