Velocipes: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(tadam!)
Linia 5: Linia 5:
 
| Korekta:
 
| Korekta:
 
|-
 
|-
−
| [[Dawid Mika]]
+
| [[Tomasz Skawiński]], [[Maciej Ziegler]],
−
| [[Maciej Ziegler]]
+
 
−
[[Marcin Szermański]]
+
[[Łukasz Czepiński]], [[Marcin Szermański]],
 +
 
 +
[[Mateusz Tałanda]], [[Dawid Surmik]],
 +
 
 +
[[Grzegorz Niedźwiedzki]]
 +
|
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
−
 
 
----
 
----
−
 
+
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"  
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
! colspan=2 | ''Velocipes'' (welocypes)
−
! colspan=2 | ''Velocipes'' (welocyp)
 
 
|-
 
|-
−
! '''Długość''':
+
! '''Długość''':
−
| ? m
+
| ok. 4 m?
−
 
 
 
|-
 
|-
−
! '''Masa''':
+
! '''Masa''':
−
| ? kg
+
| ok. 150 kg?
−
 
 
 
|-
 
|-
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
+
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
−
| [[Polska]]<br>
+
| [[Polska]]
−
<small>Kocury, (Górny Śląsk)<small>
 
  
−
|-
+
<small>(brekcja lisowska)</small>
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
+
|-  
−
| ?227-208 Ma
+
! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]'''
−
<small>późny [[trias]] (?[[noryk]])</small>
+
| <small>późny [[trias]] ([[noryk]])
−
|-
+
|-  
 
! '''Systematyka'''
 
! '''Systematyka'''
−
|[[Dinosauria]]
+
| [[Dinosauria]]
−
 
+
−
[[Saurischia]]
+
[[Saurischia]]  
  
 
[[Theropoda]]
 
[[Theropoda]]
  
 
?[[Neotheropoda]]
 
?[[Neotheropoda]]
 +
|-
 +
| colspan=2 |
 +
<small></small>
 
|-
 
|-
 
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
 
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
Linia 46: Linia 49:
 
| colspan=2 |
 
| colspan=2 |
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
−
Kocury, Poland|Kocury, Górny Śląsk, [[Polska]]|<small>''Velocipes guerichi'' - holotyp.<br>
+
50.46° N, 18.26° E|Kocury koło Dobrodzienia, miejsce znalezienia holotypu
 
</display_points>
 
</display_points>
 
|}
 
|}
 +
== Wstęp ==
 +
''Velocipes'' to rodzaj wczesnego [[Theropoda|teropoda]]. Mógł należeć do [[Neotheropoda|neoteropodów]] lub być z nimi blisko spokrewniony. Żył w późnym [[trias]]ie na terenach dzisiejszej Polski.
  
−
==Wstęp==
+
== Historia badań ==
−
Welocyp (''Velocipes'') to wątpliwy z powodu braku cech diagnostycznych [[rodzaj]] kręgowca (dinozaura?), który żył w późnym [[trias]]ie na terenach na terenach Europy. Znany wyłącznie z niekompletnej kości (prawdopodobnie) strzałkowej znalezionej w datowanych na późny [[karnik]] - wczesny [[noryk]] (późny [[trias]]) osadach Górnego Śląska. Obecnie jest ona przechowywana w Staatsinstitut w Hamburgu ([[Niemcy]]).  
+
''Velocipes'' został nazwany w 1932 roku przez wybitnego niemieckiego paleontologia [[Friedrich von Huene|Friedricha von Huenego]]. [[Holotyp]], będący - jak sądził Huene fragmentem kości strzałkowej - został zdeponowany w Instytucie Geologiczno-Paleontologicznym i Muzeum Uniwersytetu Hamburskiego. Huene opisał skamieniałość jako należącą do „celurozaura” (do grupy  tej zaliczano wówczas prawie wszystkie niewielkie teropody). W 1956 roku Huene zaklasyfikował ''Velocipes'' do rodziny Halticosauridae, z czym zwykle zgadzali się późniejsi autorzy, klasyfikując ten rodzaj w odpowiadających Halticosauridae rodzinach Podokesauridae lub Procompsognathidae (Romer 1966, 1976, Carroll 1988). W 1984 roku Samuel Paul Welles zasugerował, że ''Velocipes'' to prawdopodobnie to samo zwierzę, co lepiej poznany teropod ''[[Liliensternus]]'' z Niemiec – sama nazwa ''Velocipes gurichi'' miałaby być ''[[nomen vanum]]''. W 1990 roku David Norman jako pierwszy podał w wątpliwość identyfikację holotypu jako kości strzałkowej, stwierdzając, że jest to jedna z kości podudzia, ale trudno powiedzieć, która. Jeszcze dalej poszli Rauhut i Hungerbuhler (2000), którzy uznali ją za niemożliwą do identyfikacji kość kręgowca, sam takson tym samym uznając za ''[[nomen dubium]]''. W 2004 roku Ronald Tykoski i Timothy Rowe wymienili ''Velocipes gurichi'' wśród ceratozaurów (w szerszym rozumieniu, obejmujących również celofyzoidy), przypuszczali również, że holotyp może być kością piszczelową. Również za potencjalnego ceratozaura uznali go Weishampel i in. (2004).
  
−
==Pozycja systematyczna==
+
Ponieważ kość ''Velocipes'' uznawano za zniszczoną podczas II wojny światowej, prawdopodobnie wszyscy autorzy poza von Huenem nie widzieli holotypu na własne oczy. W 2013 roku okazało się jednak, że kość ta przetrwała wojnę w muzeum w Hamburgu. Ponowne badania potwierdziły wcześniejsze koncepcje von Huenego – holotyp ''Velocipes'' to niekompletna kość strzałkowa prawdopodobnie należąca do [[bazalny takson|bazalnego]] teropoda należącego do neoteropodów lub blisko z nimi spokrewnionego (Skawiński i in. 2016).
−
Welocyp został opisany przez [[Friedrich von Huene|von Huene]]go w [[1932]] r. Uznał on go za "celurozaura" podobnego do ''[[Halticosaurus]]'' i należącego do rodziny [[Podokesauridae]]. Podał również wymiary znalezionego fragmentu domniemanej kości strzałkowej - 17,5 cm. Von Huene oszacował jej całkowite rozmiary na ok. 35 cm długości i maksymalnie 4,5 cm szerokości w przedniej części.  
 
  
−
[[Ralph Molnar|Molnar]] ([[1989]]) uznał, że materiał welocypa jest zbyt fragmentaryczny, by przypisać go do konkretnej grupy teropodów (?[[Theropoda]] ''[[incertae sedis]]''), a Norman ([[1990]]) zaklasyfikował jako problematycznego, nieokreślonego "celurozaura". [[Oliver Rauhut|Rauhut]] i Hungerbühler ([[2000]]) stwierdzili, że ''Velocipes'' jest kręgowcem o niepewnej pozycji systematycznej. Uznali też, że identyfikacja kości welocypa jako strzałki jest niepewna i z całą pewnością można powiedzieć jedynie, że jest to kość długa. [[Michael Mortimer]] ([[2001]], [http://dml.cmnh.org/2001May/msg00024.html online]) tak skomentował ich zaklasyfikowanie:
+
== Budowa ==
 +
Zachowany fragment holotypowej kości strzałkowej ma 16,4 cm długości – porównania z innymi, prawdopodobnie blisko spokrewnionymi teropodami sugerują, że cała kość mierzyła 30-35 cm długości. Powierzchnia przyśrodkowa jest lekko wklęsła, co jest cechą typową dla neoteropodów. Na przedniej stronie bocznej powierzchni kości znajduje się wyraźny grzebień o długości ok. 52 mm i wysokości ok. 5 mm. Taka wypukłość (w formie guzka lub grzebienia) występuje u większości archozauromorfów, gdzie stanowi jedno z miejsc przyczepu mięśnia biodrowo-strzałkowego, odpowiadającego za zginanie kończyny tylnej w stanie kolanowym. Np. u [[Pseudosuchia]] jest ona zbudowana zupełnie inaczej niż u dinozaurów. Dobrze wykształcony guzek biodrowo-strzałkowy występuje przede wszystkim u neoteropodów, jest to jednak cecha wykazująca dużą zmienność.
  
−
<blockquote>
+
== Etymologia ==
−
''"Ouch!  At least let it be Reptilia or something!"<br>
+
W swojej publikacji Huene nie podał pochodzenia nazwy, można jednak domniemywać, że pochodzi ona od łacińskich słów ''velox'' ("szybki" lub "zwinny") i ''pes'' ("stopa"), co zapewne odnosi się do domniemywanej przez Huenego szybkości zwierzęcia. Epitet gatunkowy ''gurichi'' zapewne honoruje Georga Guricha, geologa z Muzeum Geologicznego we Wrocławiu (wówczas Breslau), który odnalazł wiele skamieniałości triasowych gadów na Górnym Śląsku.
−
''"Aj! Mogli by przynajmniej pozwolić mu być gadem albo czymś [innym]".''
 
−
</blockquote>
 
  
−
Z kolei autorzy drugiej edycji The Dinosauria ([[2004]]) uznali go za ''[[nomen dubium]]'' prawdopodobnie należącego do [[Ceratosauria]] (tam zawierającego [[celofyzoid]]y).
+
== Spis gatunków ==
−
 
 
−
==Etymologia==
 
−
Jego nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi od greckiego słowa ''velox'' - szybki i łacińskiego ''pes'' - stopa. Odnosi się ona do lekko zbudowanej kości, mogącej świadczyć o przystosowaniach do szybkiego biegu u jej właściciela.
 
−
 
 
−
==Spis gatunków==
 
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
| ''Velocipes''
+
| {{V|''Velocipes''}}
−
| {{Kpt|[[Friedrich von Huene|von Huene]]}}, [[1932]]
+
| {{Kpt|[[Friedrich von Huene|Huene]]}}, [[1932]]
−
| ''[[nomen dubium]]''
 
 
|-
 
|-
−
| ''V. guerichi''
+
| {{V|''V. gurichi''}}
−
| {{Kpt|von Huene}}, 1932
+
| {{Kpt|[[Friedrich von Huene|Huene]]}}, [[1932]]
−
| ''nomen dubium''
 
 
|}
 
|}
  
−
==Bibliografia==
+
== Bibliografia ==
 
<small>
 
<small>
−
Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
+
von Huene F. 1932. Die fossile Reptil Ordnung Saurischia, ihre Entwicklung und Geschichte. Monographien zur Geologie und Palaontologie 1(4): 1–361.
 +
 
 +
Norman D.B. 1990. Problematic Theropoda: "coelurosaurs”. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. Berkeley: University of California Press, s. 280–305.
 +
 
 +
Rauhut O., Hungerbühler A. 2000 [1998]. A review of European Triassic theropods. Gaia 15: 75-88.
 +
 
 +
Romer A.S. 1966. Vertebrate paleontology. III wydanie. Chicago: Chicago University Press.
 +
 
 +
Romer A.S. 1976. Osteology of reptiles. Chicago: Chicago University Press.
 +
 
 +
Skawiński T., Ziegler M., Czepiński Ł., Szermański M., Tałanda M., Surmik D., Niedźwiedzki G. 2016. A re-evaluation of the historical 'dinosaur' remains from the Middle-Upper Triassic of Poland. Historical Biology. [[doi:10.1080/08912963.2016.1188385]].
  
−
Glut, D. (1997) "Dinosaurs, the encyklopedia".
+
Tykoski R.S., Rowe T.B. 2004. Ceratosauria. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. II wydanie. Berkeley: California University Press, s. 47-70.
  
−
http://www.dinosauria.com/dml/names/dinov.htm
+
Weishampel D.B., Barrett P.M., Coria R.A., Le Loeuff J., Xu X., Zhao X., Sahni A., Gomani E.M.P., Noto C.R. 2004. Dinosaur distribution. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. II wydanie. Berkeley: University of California Press, s. 517–606.
  
−
http://en.wikipedia.org/wiki/Velocipes
+
Welles S.P. 1984. ''Dilophosaurus wetherilli'' (Dinosauria: Theropoda) osteology and comparisons. Palaeontographica Abteilung A 185: 85–180.
 
</small>
 
</small>
  
−
[[Kategoria:Dinosauria]]
+
[[Kategoria:Dinosauria]]  
−
[[Kategoria:Saurischia]]
+
[[Kategoria:Saurischia]]  
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 +
[[Kategoria:Theropoda bazalne]]
 
[[Kategoria:Europa]]
 
[[Kategoria:Europa]]
 
[[Kategoria:Polska]]
 
[[Kategoria:Polska]]
Linia 98: Linia 105:
 
[[Kategoria:Trias]]
 
[[Kategoria:Trias]]
 
[[Kategoria:Noryk]]
 
[[Kategoria:Noryk]]
−
[[Kategoria:Nomen dubium]]
 

Wersja z 13:52, 13 cze 2016

Autor: Korekta:
Tomasz Skawiński, Maciej Ziegler,

Łukasz Czepiński, Marcin Szermański,

Mateusz Tałanda, Dawid Surmik,

Grzegorz Niedźwiedzki

Velocipes (welocypes)
Długość: ok. 4 m?
Masa: ok. 150 kg?
Miejsce występowania: Polska

(brekcja lisowska)

Czas występowania późny trias (noryk)
Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

?Neotheropoda

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Velocipes to rodzaj wczesnego teropoda. Mógł należeć do neoteropodów lub być z nimi blisko spokrewniony. Żył w późnym triasie na terenach dzisiejszej Polski.

Historia badań

Velocipes został nazwany w 1932 roku przez wybitnego niemieckiego paleontologia Friedricha von Huenego. Holotyp, będący - jak sądził Huene fragmentem kości strzałkowej - został zdeponowany w Instytucie Geologiczno-Paleontologicznym i Muzeum Uniwersytetu Hamburskiego. Huene opisał skamieniałość jako należącą do „celurozaura” (do grupy tej zaliczano wówczas prawie wszystkie niewielkie teropody). W 1956 roku Huene zaklasyfikował Velocipes do rodziny Halticosauridae, z czym zwykle zgadzali się późniejsi autorzy, klasyfikując ten rodzaj w odpowiadających Halticosauridae rodzinach Podokesauridae lub Procompsognathidae (Romer 1966, 1976, Carroll 1988). W 1984 roku Samuel Paul Welles zasugerował, że Velocipes to prawdopodobnie to samo zwierzę, co lepiej poznany teropod Liliensternus z Niemiec – sama nazwa Velocipes gurichi miałaby być nomen vanum. W 1990 roku David Norman jako pierwszy podał w wątpliwość identyfikację holotypu jako kości strzałkowej, stwierdzając, że jest to jedna z kości podudzia, ale trudno powiedzieć, która. Jeszcze dalej poszli Rauhut i Hungerbuhler (2000), którzy uznali ją za niemożliwą do identyfikacji kość kręgowca, sam takson tym samym uznając za nomen dubium. W 2004 roku Ronald Tykoski i Timothy Rowe wymienili Velocipes gurichi wśród ceratozaurów (w szerszym rozumieniu, obejmujących również celofyzoidy), przypuszczali również, że holotyp może być kością piszczelową. Również za potencjalnego ceratozaura uznali go Weishampel i in. (2004).

Ponieważ kość Velocipes uznawano za zniszczoną podczas II wojny światowej, prawdopodobnie wszyscy autorzy poza von Huenem nie widzieli holotypu na własne oczy. W 2013 roku okazało się jednak, że kość ta przetrwała wojnę w muzeum w Hamburgu. Ponowne badania potwierdziły wcześniejsze koncepcje von Huenego – holotyp Velocipes to niekompletna kość strzałkowa prawdopodobnie należąca do bazalnego teropoda należącego do neoteropodów lub blisko z nimi spokrewnionego (Skawiński i in. 2016).

Budowa

Zachowany fragment holotypowej kości strzałkowej ma 16,4 cm długości – porównania z innymi, prawdopodobnie blisko spokrewnionymi teropodami sugerują, że cała kość mierzyła 30-35 cm długości. Powierzchnia przyśrodkowa jest lekko wklęsła, co jest cechą typową dla neoteropodów. Na przedniej stronie bocznej powierzchni kości znajduje się wyraźny grzebień o długości ok. 52 mm i wysokości ok. 5 mm. Taka wypukłość (w formie guzka lub grzebienia) występuje u większości archozauromorfów, gdzie stanowi jedno z miejsc przyczepu mięśnia biodrowo-strzałkowego, odpowiadającego za zginanie kończyny tylnej w stanie kolanowym. Np. u Pseudosuchia jest ona zbudowana zupełnie inaczej niż u dinozaurów. Dobrze wykształcony guzek biodrowo-strzałkowy występuje przede wszystkim u neoteropodów, jest to jednak cecha wykazująca dużą zmienność.

Etymologia

W swojej publikacji Huene nie podał pochodzenia nazwy, można jednak domniemywać, że pochodzi ona od łacińskich słów velox ("szybki" lub "zwinny") i pes ("stopa"), co zapewne odnosi się do domniemywanej przez Huenego szybkości zwierzęcia. Epitet gatunkowy gurichi zapewne honoruje Georga Guricha, geologa z Muzeum Geologicznego we Wrocławiu (wówczas Breslau), który odnalazł wiele skamieniałości triasowych gadów na Górnym Śląsku.

Spis gatunków

Velocipes Huene, 1932
V. gurichi Huene, 1932

Bibliografia

von Huene F. 1932. Die fossile Reptil Ordnung Saurischia, ihre Entwicklung und Geschichte. Monographien zur Geologie und Palaontologie 1(4): 1–361.

Norman D.B. 1990. Problematic Theropoda: "coelurosaurs”. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. Berkeley: University of California Press, s. 280–305.

Rauhut O., Hungerbühler A. 2000 [1998]. A review of European Triassic theropods. Gaia 15: 75-88.

Romer A.S. 1966. Vertebrate paleontology. III wydanie. Chicago: Chicago University Press.

Romer A.S. 1976. Osteology of reptiles. Chicago: Chicago University Press.

Skawiński T., Ziegler M., Czepiński Ł., Szermański M., Tałanda M., Surmik D., Niedźwiedzki G. 2016. A re-evaluation of the historical 'dinosaur' remains from the Middle-Upper Triassic of Poland. Historical Biology. doi:10.1080/08912963.2016.1188385.

Tykoski R.S., Rowe T.B. 2004. Ceratosauria. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. II wydanie. Berkeley: California University Press, s. 47-70.

Weishampel D.B., Barrett P.M., Coria R.A., Le Loeuff J., Xu X., Zhao X., Sahni A., Gomani E.M.P., Noto C.R. 2004. Dinosaur distribution. W: Weishampel D.B., Dodson P., Osmólska H. (red.). The Dinosauria. II wydanie. Berkeley: University of California Press, s. 517–606.

Welles S.P. 1984. Dilophosaurus wetherilli (Dinosauria: Theropoda) osteology and comparisons. Palaeontographica Abteilung A 185: 85–180.

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Velocipes&oldid=16614”