Xenoceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (Poprawki) |
(poprawki) |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
| Korekta: | | Korekta: | ||
|- | |- | ||
| − | | [[Marcin Szermański]] | + | | [[Marcin Szermański]], [[Paweł Konarzewski]], [[Tomasz Singer]], [[Maciej Ziegler]] |
| − | + | | | |
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|- | |- | ||
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Kanada]] - | + | | [[Kanada]] - Alberta |
<small>(formacja [[Foremost]])</small> | <small>(formacja [[Foremost]])</small> | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
[[Centrosaurinae]] | [[Centrosaurinae]] | ||
| + | |||
| + | ?<ref>Wilson, J. P., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2020). A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the ‘Styracosaurus-line'dinosaurs. Royal Society Open Science, 7(4), 200284. [[doi:10.1098/rsos.200284]]</ref><ref>Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the oldman formation (Campanian) of Alberta, Canada. Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. [[doi:10.1139/cjes-2016-0110]]</ref><ref>Chiba i in., 2017</ref>[[Eucentrosaura]] / ? [[Nasutoceratopsini]]<ref>analiza bayesowska Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah. Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. [[DOI:10.1080/02724634.2015.1054936]]</ref> | ||
| + | |||
| + | ? [[Pachyrhinosaurini]]<ref>analiza parsymoniczna Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah. Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. [[DOI:10.1080/02724634.2015.1054936]]</ref> / ? [[Centrosaurini]]<ref>Dalman i in., 2021</ref> | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Xenoceratops_NT_small.jpg|400px]] | | colspan=2 |[[Plik:Xenoceratops_NT_small.jpg|400px]] | ||
| Linia 43: | Linia 47: | ||
! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 | | + | | colspan=2 | |
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| − | 49.5072,-111.357~ Xenoceratops foremostensis | + | 49.5072,-111.357~Lokalizacja typowa Xenoceratops foremostensis (Brown, 2018, ryc. 1) |
| − | 49.81793920899203,-112.272305489023~TMP 1989.068.0001 | + | 49.81793920899203,-112.272305489023~TMP 1989.068.0001 (Brown, 2018, ryc. 1) |
| − | 49.591351602731365,-112.10864067164948~TMP 2017.022.0037 | + | 49.591351602731365,-112.10864067164948~TMP 2017.022.0037 (Brown, 2018, ryc. 1) |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Xenoceratops foremostensis'' to [[gatunek]] [[centrozauryn]]a z obszaru dzisiejszej Kanady. Żył na tych terenach pod koniec okresu kredowego, w [[kampan]]ie | + | ''Xenoceratops foremostensis'' to [[gatunek]] [[centrozauryn]]a z obszaru dzisiejszej Kanady. Żył na tych terenach pod koniec okresu kredowego, w [[kampan]]ie. Jest najstarszym znanym kanadyjskim ceratopsydem – starszym od ''[[Albertaceratops]]'' i ''[[Wendiceratops]]'', ale młodszym od ''[[Menefeeceratops]]'' i centrozaurynów pochodzących z formacji [[Wahweap]] jak: ''[[Diabloceratops]]'', ''[[Machairoceratops]]'' i nienazwanych UMNH VP 20600 oraz UMNH VP 16704 (Fowler 2017; Dalman i in., 2021; Beveridge i in., 2022). Szczątki ksenoceratopsa odkrył amerykański paleontolog [[Wann Langston]] Jr. w 1958 roku (Ryan i in., 2012). Oficjalnie został opisany w 2012 roku przez [[Michael Ryan|Ryana]], [[David |Evansa]] i [[Kieran Shepherd|Shepherda]]. |
==Lokalizacja odkrycia== | ==Lokalizacja odkrycia== | ||
| Linia 67: | Linia 71: | ||
[[Paratyp]]y to dwie kości ciemieniowe o numerach CMN 54950 i CMN 54951. | [[Paratyp]]y to dwie kości ciemieniowe o numerach CMN 54950 i CMN 54951. | ||
| − | Materiał przypisany to okazy od CMN 54952 do CMN 54965, w tym: 5 kości ciemieniowych (CMN 54952, CMN 54953, CMN 54958, CMN 54964 i CMN 54960 – ta ostatnia ze szwem P3), wyrostek P4 kości ciemieniowej (CMN 54959), 3 kości łuskowe (CMN 54954, CMN 54956 i CMN 54957), 1 kość nosowa (CMN 54955) i 3 kości | + | Materiał przypisany to okazy od CMN 54952 do CMN 54965, w tym: 5 kości ciemieniowych (CMN 54952, CMN 54953, CMN 54958, CMN 54964 i CMN 54960 – ta ostatnia ze szwem P3), wyrostek P4 kości ciemieniowej (CMN 54959), 3 kości łuskowe (CMN 54954, CMN 54956 i CMN 54957), 1 kość nosowa (CMN 54955) i 3 kości ''[[epiparietale]]s'' (CMN 54961, CMN 54962 i CMN 54963). Żadna z tych skamieniałości nie może zostać definitywnie przypisana do [[holotyp]]u lub [[paratyp]]ów, choć jest to bardzo możliwe przez bliskie położenie tych szczątków. Pod numerem CMN 54965 skatalogowano wszystkie niezidentyfikowane fragmenty (Ryan i in., 2012). |
| − | ==Diagnoza | + | ==Diagnoza== |
{{Szablon: diagnoza}} | {{Szablon: diagnoza}} | ||
| − | Przedstawiciel [[Ceratopsidae]] z podrodziny [[Centrosaurinae]] z (wyróżnione [[apomorfia|apomorfie]]) dwoma | + | Przedstawiciel [[Ceratopsidae]] z podrodziny [[Centrosaurinae]] z (wyróżnione [[apomorfia|apomorfie]]) dwoma ''[[epiparietale]]'' P2 i P3 (P1 i P2 według numeracji np. Chiba i in. [2017]) na tylnej gałęzi kości ciemieniowej. Wyrostek P2 jest krótki, gruby, szeroki u podstawy i skręcony lekko w górę. Wyrostek P3 jest wydłużonym kolcem, grzbietowogrzusznie spłaszczonym, zorientowanym tyłobocznie. Kolejne ''epiparietales'' zlewają się z jajowatymi zagłębieniami na bocznej gałęzi kryzy. Brzuszne brzegi kości ciemieniowej na kontakcie z ''epiparietales'' mocno "nabrzmiałe" (Ryan i in., 2012). |
| − | |||
| − | |||
==Paleośrodowisko== | ==Paleośrodowisko== | ||
[[Plik:Xenoceratops environment.jpg|Xenoceratops_environment|300px|thumb|right| ''Xenoceratops'' (po lewej stronie) w środowisku naturalnym. Autor: Abelov2014 [https://abelov2014.deviantart.com/art/Xenoceratops-700152193]]] | [[Plik:Xenoceratops environment.jpg|Xenoceratops_environment|300px|thumb|right| ''Xenoceratops'' (po lewej stronie) w środowisku naturalnym. Autor: Abelov2014 [https://abelov2014.deviantart.com/art/Xenoceratops-700152193]]] | ||
| − | Osady | + | Osady formacji Foremost sugerują środowiska nadbrzeżne z estuariami lub lagunowe z bujną roślinnością, które z czasem zmieniły się w obszary o większej powierzchni lądu w wyniku obniżenia się poziomu Morza Środkowego Zachodu oddzielającego od siebie Laramidię i Appalachię. Fauna dinozaurów była podobnie zróżnicowana, co inne, dobrze poznane [[kampan|kampańskie]] formacje z Ameryki Północnej (Thompson 2018). Oprócz ksenoceratopsa w skałach formacji odnaleziono również: ryby, żółwie, łuskonośne, płazy ogoniaste, ssaki, przedstawicieli Champsosauridae i Eusuchia oraz dinozaury takie jak: [[hadrozauryd]]y, bazalne [[Neornithischia]], [[ankylozauryd]]y, [[dromeozauryd]] ''[[Saurornitholestes]]'', [[pachycefalozauryd]] ''[[Colepiocephale]]'' oraz [[tyranozauryd]] ''[[Thanatotheristes]]'' (Thompson, 2018; Voris i in., 2020). |
==Ceratopsydy z Foremost== | ==Ceratopsydy z Foremost== | ||
| − | [[Plik:Fragment rogu naodcznego TMP 1989.068.0001 w czaszce centrozauryna.jpg|Zrekostruowany fragment rogu naodcznego TMP 1989.068.0001 w czaszce uogólnionej czaszcze centrozauryna|300px|thumb|right| Fragment rogu | + | [[Plik:Fragment rogu naodcznego TMP 1989.068.0001 w czaszce centrozauryna.jpg|Zrekostruowany fragment rogu naodcznego TMP 1989.068.0001 w czaszce uogólnionej czaszcze centrozauryna|300px|thumb|right| Fragment rogu nadocznego TMP 1989.068.0001 (ciemnoszary kolor) w uogólnionej czaszce centrozauryna. Rekonstrukcja czaszki na podstawie ''Wendiceratops'', ''Xenoceratops'' i ''Diabloceratops''. Źródło: Brown 2018 [https://doi.org/10.7717/peerj.4265]]] |
| − | W formacji Foremost oprócz ''Xenoceratops'' odkryto również szczątki niezidentyfikowanych ceratopsydów datowanych na ok. 78,5 mln lat. | + | W formacji Foremost oprócz ''Xenoceratops'' odkryto również szczątki niezidentyfikowanych ceratopsydów datowanych na ok. 78,5 mln lat, być może ''Xenoceratops''. |
| − | TMP 1989.068.0001 został odnaleziony w 1989 roku w odległości 8 km na północny-zachód od miasta Taber wzdłuż północnego brzegu rzeki Oldman. Skamieniałość składała się z lewego, dużego | + | TMP 1989.068.0001 został odnaleziony w 1989 roku w odległości 8 km na północny-zachód od miasta Taber wzdłuż północnego brzegu rzeki Oldman. Skamieniałość składała się z lewego, dużego rogu nadocznego. Prawdopodobnie należała do dorosłego centrozauryna. |
| − | TMP 2017.022.0037 zlokalizowano na plaży wzdłuż południowej części jeziora Chin, gdy | + | TMP 2017.022.0037 zlokalizowano na plaży wzdłuż południowej części jeziora Chin, gdy poziom wód opadł w 2017 roku. Okaz stanowił znacznie mniejszy element rogu nadocznego niż u wyżej wymienionego ceratopsyda. Był to prawdopodobnie młodociany osobnik należący do tego samego taksonu co TMP 1989.068.0001 (Brown, 2018). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Xenoceratops'' to zbitek greckich słów ''xenos'' (obcy) i ''ceratops'' (rogate oblicze). Drugi człon nazwy naukowej ''foremostensis'' odnosi się do wsi Foremost w Albercie, nieopodal której natknięto się na szczątki tego dinozaura rogatego. | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Xenoceratops'' to zbitek greckich słów ''xenos'' (obcy) i ''ceratops'' (rogate oblicze), co odnosi się do braku ceratopsów z formacji Foremost w czasie nadania nazwy. Drugi człon nazwy naukowej ''foremostensis'' odnosi się do wsi Foremost w Albercie, nieopodal której natknięto się na szczątki tego dinozaura rogatego. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 96: | Linia 98: | ||
|- | |- | ||
! ''X. foremostensis'' | ! ''X. foremostensis'' | ||
| − | | {{Kpt|Ryan, Evans}} i {{Kpt| | + | | {{Kpt|Ryan, Evans}} i {{Kpt|Shepherd}}, 2012 |
|} | |} | ||
| Linia 105: | Linia 107: | ||
Brown, C.M. 2018. Long-horned Ceratopsidae from the Foremost Formation (Campanian) of southern Alberta. PeerJ 6:e4265 [[doi:10.7717/peerj.4265]] | Brown, C.M. 2018. Long-horned Ceratopsidae from the Foremost Formation (Campanian) of southern Alberta. PeerJ 6:e4265 [[doi:10.7717/peerj.4265]] | ||
| − | Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G., Lichtig, A.J. & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member | + | Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, [[doi:10.1017/jpa.2017.62]] |
| − | of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. [[doi:10.1007/s12542-021-00555-w]] | + | |
| + | Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G., Lichtig, A.J. & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. [[doi:10.1007/s12542-021-00555-w]] | ||
Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]] | Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]] | ||
| Linia 112: | Linia 115: | ||
Ryan, M. J.; Evans, D. C.; Shepherd, K. M.; Sues, H. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. [[doi:10.1139/e2012-056]] | Ryan, M. J.; Evans, D. C.; Shepherd, K. M.; Sues, H. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. [[doi:10.1139/e2012-056]] | ||
| − | Thompson, M. G. W. (2018). A Multidisciplinary Palaeoenvironmental Reconstruction of the Campanian Foremost Formation of Southern Alberta ( | + | Thompson, M. G. W. (2018). A Multidisciplinary Palaeoenvironmental Reconstruction of the Campanian Foremost Formation of Southern Alberta (dysertacja doktorska, Carleton University) [https://curve.carleton.ca/3c11d8cf-52ea-40d9-b484-409615aa2e28] |
Voris, J.T., Therrien, F., Zelenitzky, D.K., Brown, C.M.. (2020). "A new tyrannosaurine (Theropoda:Tyrannosauridae) from the Campanian Foremost Formation of Alberta, Canada, provides insight into the evolution and biogeography of tyrannosaurids". Cretaceous Research: 104388. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104388]] | Voris, J.T., Therrien, F., Zelenitzky, D.K., Brown, C.M.. (2020). "A new tyrannosaurine (Theropoda:Tyrannosauridae) from the Campanian Foremost Formation of Alberta, Canada, provides insight into the evolution and biogeography of tyrannosaurids". Cretaceous Research: 104388. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104388]] | ||
| − | </small> | + | |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 16:52, 29 cze 2022
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański, Paweł Konarzewski, Tomasz Singer, Maciej Ziegler |
| Xenoceratops (ksenoceratops) | |
|---|---|
| Miejsce występowania: | Kanada - Alberta
(formacja Foremost) |
| Czas występowania | ok. 80,2-79,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa Xenoceratops foremostensis. Autor: Nobu Tamura [4] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Xenoceratops foremostensis to gatunek centrozauryna z obszaru dzisiejszej Kanady. Żył na tych terenach pod koniec okresu kredowego, w kampanie. Jest najstarszym znanym kanadyjskim ceratopsydem – starszym od Albertaceratops i Wendiceratops, ale młodszym od Menefeeceratops i centrozaurynów pochodzących z formacji Wahweap jak: Diabloceratops, Machairoceratops i nienazwanych UMNH VP 20600 oraz UMNH VP 16704 (Fowler 2017; Dalman i in., 2021; Beveridge i in., 2022). Szczątki ksenoceratopsa odkrył amerykański paleontolog Wann Langston Jr. w 1958 roku (Ryan i in., 2012). Oficjalnie został opisany w 2012 roku przez Ryana, Evansa i Shepherda.
Lokalizacja odkrycia
Szczątki ksenoceratopsa odnaleziono w słabo poznanych pokładach formacji Foremost, należącej do grupy Belly River. Pokłady te datowane są na kampan. Znalezisko miało miejsce 7 km na północny-wschód od wsi Foremost w prowincji Alberta, z której znanych jest wiele gatunków dinozaurów.
Materiał kopalny
Xenoceratops znany jest głównie z elementów kryzy.
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Holotyp o numerze CMN 53282 to częściowa kość ciemieniowa.
Paratypy to dwie kości ciemieniowe o numerach CMN 54950 i CMN 54951.
Materiał przypisany to okazy od CMN 54952 do CMN 54965, w tym: 5 kości ciemieniowych (CMN 54952, CMN 54953, CMN 54958, CMN 54964 i CMN 54960 – ta ostatnia ze szwem P3), wyrostek P4 kości ciemieniowej (CMN 54959), 3 kości łuskowe (CMN 54954, CMN 54956 i CMN 54957), 1 kość nosowa (CMN 54955) i 3 kości epiparietales (CMN 54961, CMN 54962 i CMN 54963). Żadna z tych skamieniałości nie może zostać definitywnie przypisana do holotypu lub paratypów, choć jest to bardzo możliwe przez bliskie położenie tych szczątków. Pod numerem CMN 54965 skatalogowano wszystkie niezidentyfikowane fragmenty (Ryan i in., 2012).
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Przedstawiciel Ceratopsidae z podrodziny Centrosaurinae z (wyróżnione apomorfie) dwoma epiparietale P2 i P3 (P1 i P2 według numeracji np. Chiba i in. [2017]) na tylnej gałęzi kości ciemieniowej. Wyrostek P2 jest krótki, gruby, szeroki u podstawy i skręcony lekko w górę. Wyrostek P3 jest wydłużonym kolcem, grzbietowogrzusznie spłaszczonym, zorientowanym tyłobocznie. Kolejne epiparietales zlewają się z jajowatymi zagłębieniami na bocznej gałęzi kryzy. Brzuszne brzegi kości ciemieniowej na kontakcie z epiparietales mocno "nabrzmiałe" (Ryan i in., 2012).
Paleośrodowisko
Osady formacji Foremost sugerują środowiska nadbrzeżne z estuariami lub lagunowe z bujną roślinnością, które z czasem zmieniły się w obszary o większej powierzchni lądu w wyniku obniżenia się poziomu Morza Środkowego Zachodu oddzielającego od siebie Laramidię i Appalachię. Fauna dinozaurów była podobnie zróżnicowana, co inne, dobrze poznane kampańskie formacje z Ameryki Północnej (Thompson 2018). Oprócz ksenoceratopsa w skałach formacji odnaleziono również: ryby, żółwie, łuskonośne, płazy ogoniaste, ssaki, przedstawicieli Champsosauridae i Eusuchia oraz dinozaury takie jak: hadrozaurydy, bazalne Neornithischia, ankylozaurydy, dromeozauryd Saurornitholestes, pachycefalozauryd Colepiocephale oraz tyranozauryd Thanatotheristes (Thompson, 2018; Voris i in., 2020).
Ceratopsydy z Foremost
W formacji Foremost oprócz Xenoceratops odkryto również szczątki niezidentyfikowanych ceratopsydów datowanych na ok. 78,5 mln lat, być może Xenoceratops.
TMP 1989.068.0001 został odnaleziony w 1989 roku w odległości 8 km na północny-zachód od miasta Taber wzdłuż północnego brzegu rzeki Oldman. Skamieniałość składała się z lewego, dużego rogu nadocznego. Prawdopodobnie należała do dorosłego centrozauryna.
TMP 2017.022.0037 zlokalizowano na plaży wzdłuż południowej części jeziora Chin, gdy poziom wód opadł w 2017 roku. Okaz stanowił znacznie mniejszy element rogu nadocznego niż u wyżej wymienionego ceratopsyda. Był to prawdopodobnie młodociany osobnik należący do tego samego taksonu co TMP 1989.068.0001 (Brown, 2018).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Xenoceratops to zbitek greckich słów xenos (obcy) i ceratops (rogate oblicze), co odnosi się do braku ceratopsów z formacji Foremost w czasie nadania nazwy. Drugi człon nazwy naukowej foremostensis odnosi się do wsi Foremost w Albercie, nieopodal której natknięto się na szczątki tego dinozaura rogatego.
Spis gatunków
| Xenoceratops | Ryan, Evans i Shepher, 2012 |
|---|---|
| X. foremostensis | Ryan, Evans i Shepherd, 2012 |
Bibliografia
Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876
Brown, C.M. 2018. Long-horned Ceratopsidae from the Foremost Formation (Campanian) of southern Alberta. PeerJ 6:e4265 doi:10.7717/peerj.4265
Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti F., Loewen, M.A & Evans, D.C,. (2017). New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, doi:10.1017/jpa.2017.62
Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G., Lichtig, A.J. & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. doi:10.1007/s12542-021-00555-w
Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
Ryan, M. J.; Evans, D. C.; Shepherd, K. M.; Sues, H. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. doi:10.1139/e2012-056
Thompson, M. G. W. (2018). A Multidisciplinary Palaeoenvironmental Reconstruction of the Campanian Foremost Formation of Southern Alberta (dysertacja doktorska, Carleton University) [5]
Voris, J.T., Therrien, F., Zelenitzky, D.K., Brown, C.M.. (2020). "A new tyrannosaurine (Theropoda:Tyrannosauridae) from the Campanian Foremost Formation of Alberta, Canada, provides insight into the evolution and biogeography of tyrannosaurids". Cretaceous Research: 104388. doi:10.1016/j.cretres.2020.104388
- ↑ Wilson, J. P., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2020). A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the ‘Styracosaurus-line'dinosaurs. Royal Society Open Science, 7(4), 200284. doi:10.1098/rsos.200284
- ↑ Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the oldman formation (Campanian) of Alberta, Canada. Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. doi:10.1139/cjes-2016-0110
- ↑ Chiba i in., 2017
- ↑ analiza bayesowska Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah. Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. DOI:10.1080/02724634.2015.1054936
- ↑ analiza parsymoniczna Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah. Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. DOI:10.1080/02724634.2015.1054936
- ↑ Dalman i in., 2021
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Xenoceratops.jpg){kind=link}