Styracosaurus

Autor:	Korekta:
Paweł Kryta	Maciej Ziegler Marcin Szermański

---

Styracosaurus (styrakozaur)
Długość:	5,5 m
Masa:	ok. 1,8-3 t
Miejsce występowania:	Kanada - Alberta (formacja Dinosaur Park)
Czas występowania	ok. 75,5-74 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapoda Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia Coronosauria Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae
Autor: Raul Martin [1]

Wstęp

Styracosaurus to rodzaj średniej wielkości dinozaura rogatego należącego do centrozaurynów. Żył około 75,5-74 milionów lat temu, w okresie późnej kredy (kampan) na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Rodzaj ten posiada tylko jeden ważny gatunek: Styracosaurus albertensis. Dawniej do styrakozaura było zaliczanych dużo więcej gatunków, lecz straciły one ważność bądź zostały przeniesione do innych rodzajów (Einiosaurus, Rubeosaurus). Jego skamieniałości znajdywane są w Kanadyjskiej prowincji Alberta.

Styrakozaur to roślinożerca żerujący i poruszający się na wszystkich czterech kończynach. Osiągał on długość 5,5 metra, 2 metrów wysokości w biodrach oraz wagę w okolicach 3 ton. Prawdopodobnie padał ofiarą takich dinozaurów drapieżnych jak Daspletosaurus.

Materiał kopalny

Styracosaurus albertensis

Okaz typowy: CMN 344.

Okazy przypisane: AMNH 5372, AMNH 5361, ROM 1436, TMP 86.126.1, TMP 89.91.1; cały materiał ceratopsydów ze złoża 42.

Diagnoza

Ornamentacja kości ciemieniowej na pozycji 1 słabo rozwinięta, wyrostki krótkie, tępe, skierowane grzbietowo lub dziobowo-grzbietowo; wyrostki na pozycji 2 zazwyczaj małe, średnio zakręcone w kształcie haków; czasem wytworzone w małe, grzbietowo-brzuszne niedorozwinięte krezy; zwężające się, grzbietowo-brzusznie zniekształcone, zakręcone tylno-bocznie wyrostki na pozycjach 3 i 4; wyrostki 3 rozbieżne i najdłuższe ze wszystkich na kryzie; wyrostki 5-7 zmiennie rozwinięte: krótkie kolcopodobne wyrostki lub są niezmodyfikowane jak u innych centrozaurynów.

Morfologia

Styracosaurus jest jednym z najbardziej znanych dinozaurów rogatych. Charakterystyczną cechą tego dinozaura były co najmniej cztery duże kolce na kryzie których długość wahała się w granicach 50-55 cm. Ornamentacja kryzy różniła się u poszczególnych osobników - oprócz charakterystycznych kolców mogły występować mniejsze kolce lub guzki. Kryza miała duże otwory (tzw. okna), które miały na celu zmniejszenie wagi czaszki. Nad nosem znajdował się długi pojedynczy róg o długości ok. 0.5 metra. Czaszki styrakozaurów były różne w zależności od osobnika. Niektóre posiadały guzki i haczykowate wyrostki na brzegu kryzy, przypominające te występujące u rodzaju Centrosaurus. Łączna ilość kolców na kryzie była różna - przeważnie od czterech do sześciu (m.in. u okazu typowego). U niektórych ów kolce były znacznie mniejsze. Niewielkie wybrzuszenia położone bocznie występowały tylko u niektórych okazów. Niewielkie rogi brwiowe występowały jedynie u niedojrzałych osobników, zastąpione u osobników dorosłych płaskimi powierzchniami. Na przodzie czaszki znajdował się duży kostny dziób, a z tyłu szczęk liczne, ciasno upakowane zęby. Jak znaczna część ceratopsów posiadał on duże nozdrza. Na palcach posiadał niewielkie, zrogowaciałe "kopytka".

Styrakozaur w kulturze masowej

Styrakozaur należy do najpopularniejszych dinozaurów rogatych - ze względu na charakterystyczną ornamentację kryzy. Występował w filmach: "The Son of Kong" (1933), gdzie Styracosaurus walczy z bohaterami; "The Valley of Gwangi" (1969), gdzie przeciwstawia się teropodom; "The Land That Time Forgot" (1975), gdzie para zwierząt jest ostrzeliwana przez niemieckiego niemiecki okręt podwodny (U-Boota); Disneyowski film animowany "Dinozaur" (2000). Był także bohaterem powieści Michaela Crichtona pt. Jurassic Park (Park Jurajski). Nie występuje on jednak w jej ekranizacji. Przedstawiony został on także w wielu kreskówkach i filmach dla dzieci w tym Power Rangers: "Dino Thunder", "Dinozaurs", "Dino-Riders", "Dinosaucers" oraz "Zoids". Styrakozaura można napotkać także w niektórych grach wideo jak Jurassic Park, Turok i Zoo Tycoon 2: Extinct Animals. Styrakozaur jest także popularny wśród producentów zabawek. Był między innymi zestawem z klocków LEGO, dzięki czemu miedzy innymi znają go już najmłodsi miłośnicy dinozaurów.

Etymologia

Nazwa Styracosaurus oznacza "jaszczur z harpunem" (gr. styrax/στύραξ "harpun", sauros/σαῦρος "jaszczur") i odnosi się do kolców na kryzie, które przypominają ostrza harpuna. Epitet gatunkowy albertensis odnosi się do miejsca odkrycia holotypu: kanadyjskiej prowincji Alberta.

Spis gatunków

Styracosaurus	Lambe, 1913
S. albertensis	Lambe, 1913
= "S. borealis"	Brown, 1937 via Olshevsky, 1992
= Monoclonius albertensis	(Lambe, 1913) Leathy, 1987
= S. parksi	Brown i Schlaikjer, 1937
S. ovatus	Gilmore, 1930	= Rubeosaurus ovatus	McDonald i Horner, 2010
"S. makeli"	Czerkas, 1990	= Einiosaurus procurvicornis	Sampson, 1995

Bibliografia

Farke A.A., Ryan M.J., Barrett P.M., Tanke D.H., Braman D.R., et al. "A new centrosaurine from the Late Cretaceous of Alberta, Canada, and the evolution of parietal ornamentation in horned dinosaurs". Acta Palaeontologica Polonica

McDonald A.T. & Horner J.R. (2010) "New Material of "Styracosaurus" ovatus from the Two Medicine Formation of Montana", In: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, and David A. Eberth (eds), New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium, Indiana University Press, 656 pp.

McDonald A.T. (2011) "A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation". PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710

Ryan, M.J.; Holmes, R. & Russell, A.P. (2007). "A revision of the late Campanian centrosaurine ceratopsid genus Styracosaurus from the Western Interior of North America" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 944-962.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Styracosaurus

http://en.wikipedia.org/wiki/Styracosaurus

http://www.dinodata.org/

http://thescelosaurus.com/centrosaurinae.htm