Akainacephalus
Autor: | Marcin Szermański, Paweł Konarzewski |
Akainacephalus (akainacefal) | |||||
---|---|---|---|---|---|
Długość | ok. 3 m | ||||
Miejsce | USA
Utah (formacja Kaiparowits) | ||||
Czas |
ok. 76 Ma | ||||
Systematyka | Dinosauria | ||||
Kolor żółty - zachowane skamieniałe kości A. johnsoni. Źródło: Wiersma i Irmis, 2018.
Porównanie wielkości Akainacephalus i człowieka. | |||||
Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
|
Wstęp
Akainacephalus johnsoni to późnokredowy zaawansowany przedstawiciel ankylozaurów. Jak wielu jego krewnych, zamieszkiwał tereny należące do obecnych Stanów Zjednoczonych. Szkielet akainacefala znaleziono w południowym Utah, lecz morfologią czaszki przypomina azjatyckie ankylozaurydy, jak np. Saichania chulsanensis, Pinacosaurus grangeri czy Minotaurasaurus ramachandrani.
Wiek i lokalizacja
Holotyp tego dinozaura pancernego mieścił się w środkowych warstwach (bliżej dolnych pokładów niż górnych) formacji Kaiparowits. Te złoża piaskowca obfitują w skamieniałości różnych taksonów. Wiek formacji Kaiparowits oceniany jest na późny kampan, a konkretne znalezisko Akainacephalus na około 76,26 +/- 0,10 Ma.
Szkielet akainacefala odnaleziono na terenie hrabstwa Kane (południowe Utah) w rejonie Horse Mountain. Lokalizacja nr 1109, w której spoczywały szczątki tego ankylozaura, znana jest również pod potoczną nazwą "HMG Quarry".
Materiał kopalny
Bardzo dobrze zachowany holotyp UMNH VP 20202 to szkielet kompletny w ok. 45%, na który składają się: kompletna czaszka, obie k. żuchwowe, k. przedzębowa, kregi (4 grzbietowe, 4 grzbietowo-krzyżowe, 3 krzyżowe, 1 krzyżowo-ogonowy i 8 ogonowych), żebra, kompletna maczuga ogonowa, obie łopatki, lewa k. łopatkowo-krucza, prawa k. ramienna i łokciowa, częściowa lewa k. biodrowa, lewa k. udowa, piszczelowa i strzałkowa, paliczek, 2 niekompletne półpierścienie szyjne i 17 grzbietowych i dalszych osteodermów o różnych rozmiarach i kształtach.
Wielkość holotypu można szacować na około 3 m długości.
Budowa
Akainacephalus był niewielkim dinozaurem pancernym, który swoim wyglądem przypominał azjatyckich kuzynów. Cechą charakterystyczną tego dinozaura były ozdoby na głowie. Płaskie kości (caputegulae) o stożkowym kształcie, znajdujące się w rzędach pokrywały przód czaszki. Sześciokątne caputegulum leżały na kości czołowej. Znajdowały się również w okolicy nosa i tworzyły grubą kopułę. Z boków czaszki wyrastały prawie pionowe trójkątne rogi, które chroniły głowę dinozaura. Oczy były chronione pancerzem kostnym i rogami. Nozdrza zwierzęcia znajdowały się z boku podobnie jak u Nodocephalosaurus. W ich okolicach mogły się znajdować dodatkowe otwory. Kość przedszczękowa wraz z szczękową tworzyły dziób. Podobnie jak swoi kuzyni Akainacephalus miał ciało o beczkowatym kształcie pokryte licznymi osteodermami i kostnymi kolcami. Zachowane kręgi odcinka krzyżowego i grzbietowo-krzyżowego były zrośnięte i tworzyły synsacrum. Ogon był zakończony potężną buławą służącą do obrony przed drapieżnikami. Tworzyły ją osetodermy wraz ze zrośniętymi kręgami ogonowymi. Siła uderzenia prawdopodobnie była w stanie łamać kości przeciwników, którzy chcieli zaatakować omawianego dinozaura.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Akainacephalus składa się z 2 greckich słów: akaina (róg, kolec) i cephalus (głowa) i wyraźnie odnosi się do kolczastego pancerza holotypu. Z uwagi na drugi człon -cephalus może być mylnie kojarzony z pachycefalozaurami, u których wielu słowo to występuje w nazwach rodzajowych.
Z kolei epitet gatunkowy johnsoni honoruje Randy'ego Johnsona, pracownika z Muzeum Historii Naturalnej w Utah (Natural History Museum of Utah), który preparował czaszkę i dolną szczękę Akainacephalus.
Spis gatunków
Akainacephalus | Wiersma i Irmis, 2018 |
---|---|
A. johnsoni | Wiersma i Irmis, 2018 |
Bibliografia
Wiersma, J.P & Irmis, R.B. (2018) A new southern Laramidian ankylosaurid, Akainacephalus johnsoni gen. et sp. nov., from the upper Campanian Kaiparowits Formation of southern Utah, USA. PeerJ 6:e5016. doi:10.7717/peerj.5016