Melanorosaurus

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Maciej Ziegler
Korekta: Mateusz Tałanda, Paweł Konarzewski


Melanorosaurus (melanorozaur)
Długość 6,5 m [1]
Wysokość ok. 1,5 m (w biodrach) [1]
Masa 700 kg [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce RPA - Kraj Przylądkowy

(formacja Lower Elliot)

Czas
252 201 145
66

ok. 215-207 Ma[2]
późny trias (noryk-retyk)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Massopoda

Sauropodiformes

Melanorosaurus life restoration 2018.jpg
Rekonstrukcja Melanorosaurus. Autor: Mario Lanzas [2]

Wstęp

Melanorosaurus to rodzaj zauropodomorfa, żyjący w późnym triasie na terenie obecnej południowej Afryki. Przez wiele lat taksonomia Melanorosaurus była skomplikowana, jednakże w 2024 roku Barrett i Choiniere uporządkowali ją, wyznaczając lektotyp oraz przeprowadzając rewizję całego materiału kopalnego.

Etymologia

Choć Haughton (1924) nie wyjaśnił pochodzenia nazwy Melanorosaurus, tłumaczy się ją jako "jaszczur z Czarnej Góry", z greckiego melano oznaczającego "czarny", oros (góra) i saurus (jaszczur). Nazwa ta odnosi się do miejsca znalezienia - góry Thaba 'Nyama w RPA. Epitet gatunkowy readi hororuje pana B. Reada (Ford, online).

Materiał kopalny

Opisanych jest kilka okazów, lecz może być ich więcej (np. Kitching i Raath 1984; Galton i Upchurch, 2004):

  • SAM-PK-K3449 - kości kończyn;
  • SAM-PK-K3450 - fragmentaryczne kości kończyn;
  •  ? SAM 3532 - kręgi i kości kończyn, mogą nie należeć do M. readi (Bonnan i Yates, 2007)
  • NM QR1551 - dwa duże osobniki, z których jeden jest nieco masywniejszy (Galton, van Heerden i Yates, 2005); zawiera okaz typowy "Roccosaurus tetrasacralis" (Kitching i Raath, 1984; Galton i van Heerden, 1998; van Heerden i Galton, 1997)
  • NM QR3314 - artykułowany, dość kompletny szkielet niedorosłego osobnika, zawiera praktycznie wszystkie elementy ww. okazów

Barrett i Choiniere (2024) dokonując rewizji materiału kopalnego Melanorosaurus stwierdzili, że wszystkie wyżej wymienione okazy nie należą do omawianego rodzaju, a za lektotyp uznali SAM-PK-3449. Zawiera on łuk neuralny środkowego kręgu szyjnego oraz trzon, trzon kręgu szyjno-grzbietowego, dwa trzony oraz łuki nerwowe kręgów grzbietowych, dwa niekompletne kręgi krzyżowe, dwa bliższe oraz jeden środkowy kręg ogonowy, prawą kość łokciową, niekompletną lewą promieniową, prawą kość biodrową, niekompletną lewą kość łonową, kompletną lewą kość piszczelową oraz niekompletną prawą, lewą kość strzałkową, częściowe lewe kości śródstopia I, II i IV oraz kompletną III lewą śródstopia.

Budowa i paleobiologia

Melanorosaurus i Antetonitrus. Autor: Jakub Kowalski.

Melanorosaurus żywił się roślinami. Jego ciało było duże i ciężkie, a kości kończyn masywne. W 2007 roku opisano kompletną czaszkę okazu NM QR3314 - była ona raczej prymitywnie zbudowana - trójkątna w widoku z góry i długa. Kość przedszczękowa zawierała 4 zęby po każdej stronie a kości szczękowe miały po 19 zębów (Yates, 2007). Do niego należała też opisana w 2007 roku kompletna kończyna przednia, która miała zarówno prymitywne cechy zauropodomorfów, jak i zaawansowane cechy zauropodów. Jej budowa sugeruje, że Melanorosaurus poruszał się na czterech nogach, lecz lokomocja mogła nie być wyłączną funkcją kończyn przednich (Bonnan i Yates, 2007; Yates i in., 2010). Jednakże po rewizji szczątków Melanorosaurus przeprowadzonej przez Barretta i Choiniere'a (2024) nie można nic powiedzieć o dokładnym wyglądzie czaszki omawianego rodzaju oraz wyglądzie kończyn.

Barrett i Choiniere (2024) uważają, że Melanorosaurus można odróżnić od pozostałych przedstawicieli Sauropodomorpha na podstawie budowy kręgów ogonowych oraz kości biodrowej.

Filogeneza

Melanorosaurus readi to według większości badań jeden z najbliższych zauropodom [np. Yates, 2007; Yates i in., 2010; McPhee i in., 2014; Upchurch i in., 2007] (jeśli jednak Prosauropoda to grupa monofiletyczna, jest on jej przedstawicielem [Galton i Upchurch, 2004]). Cały lub część jego materiału może tak na prawdę należeć do euknemezaura (McPhee i in., 2015).

Barrett i Choiniere (2024) potwierdzają ważność Melanorosaurus, jednocześnie sugerując, że nie ma żadnych cech łączących z zauropodami.

Spis gatunków

Melanorosaurus Haughton, 1924
= "Roccosaurus" Van Heerden, 1978 vide Anderson i Cruickshank, 1978[3] (nomen nudum)
M. readi Haughton, 1924
= "Roccosaurus tetrasacralis" Van Heerden, 1978 vide Kitching i Raath, 1984 (nomen nudum)
Melanorosaurus thabanensis Gauffre, 1993 = Meroktenos thabanensis

Bibliografia

Barrett, P. M., & Choiniere, J. N. (2024). "Melanorosaurus readi Haughton, 1924 (Dinosauria, Sauropodomorpha) from the Late Triassic of South Africa: osteology and designation of a lectotype". Journal of Vertebrate Paleontology, e2337802. doi:10.1080/02724634.2024.2337802

Bonnan, M. F., & Yates, A.M. (2007). "A new description of the forelimb of the basal sauropodomorph Melanorosaurus: implications for the evolution of pronation, manus shape and quadrupedalism in sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77: 157–168

Ford, T. (online) [3]

Galton, P. M, & van Heerden, J. (1998). "Anatomy of the prosauropod dinosaur Blikanasaurus cromptoni (Upper Triassic, South Africa), with notes on the other tetrapods from the lower Elliot Formation". Paläontologische Zeitschrift 72(1/2):163-177

Galton, P. M., van Heerden, J., & Yates, A. M. (2005). "Postcranial anatomy of referred specimens of the sauropodomorph dinosaur Melanorosaurus from the Upper Triassic of South Africa". In: Tidwell V, Carpenter K, eds. Thunder-lizards: the sauropodomorph dinosaurs. Bloomington, IN: Indiana University Press

Galton, P.M., Upchurch P. (2004) "Prosauropoda". [w] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.) "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley, University of California Press. 232-258.

Haughton, S. H. (1924). "The fauna and stratigraphy of the Stormberg Series". Annals of the South African Museum 12:323-497 [4]

van Heerden, J. A., & Galton P. M. (1997): "The affinities of Melanorosaurus, a Late Triassic prosauropod dinosaur from South Africa". - N. Jb. Geol. Palaont. Mh., 1997 (1): 39-55; Stuttgart

Kitching, J. W., & Raath, M. A. (1984). "Fossils from the Elliot and Clarens Formations (Karoo Sequence) of the northeastern Cape, Orange Free State and Lesotho, and a suggested biozonation based on tetrapods". Palaeont. afr., 25,111 - 125

McPhee B.W., Yates A.M., Choiniere J.N. & F. Abdala. (2014). "The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda". Zoological Journal of the Linnean Society, str. 1-55.

McPhee, B.W., Choiniere, J.N., Yates, A.M., & Viglietti, P.A. 2015. "A second species of Eucnemesaurus Van Hoepen, 1920 (Dinosauria, Sauropodomorpha): new information on the diversity and evolution of the sauropodomorph fauna of South Africa’s lower Elliot Formation (latest Triassic)". Journal of Vertebrate Paleontology, t. 35, nr 5. doi: 10.1080/02724634.2015.980504

Upchurch, P., Barrett, P. M., & Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.</ref>

Yates, A.M. (2007). "The first complete skull of the Triassic dinosaur Melanorosaurus Haughton (Sauropodomorpha: Anchisauria)". Special Papers in Palaeontology, t. 77, str. 9–55.

Yates A.M., Bonnan, M.F., Neveling J., Chinsamy, A. & Blackbeard. M.G. (2010). "A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, t. 277, nr 1682, str. 787–794. doi:10.1098/rspb.2009.1440

Upchurch, P., Barrett, P. M., Galton, P. M. (2007). "A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: Implications for the origin of sauropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology 77, 57-90.

  1. 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  2. Barret i Choiniere, 2024
  3. Anderson, J. M., Cruickshank, A.R.I. (1978). "The biostratigraphy of the Permian and the Triassic. Part 5. A review of the classification and distribution of Permo-Triassic tetrapods". Palaeontographica Africana 21: 15- 44. [1]