Turiasaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (zajęte przez szermana)
m
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
Opis do poprawy (zajęty) - weryfikacja '''każdej''' informacji, rozbudowa i aktualizacja
+
{{DISPLAYTITLE:''Turiasaurus''}}
 +
 
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
Linia 6: Linia 7:
 
|-
 
|-
 
| [[Sebastian Oziemski]]
 
| [[Sebastian Oziemski]]
−
| [[Tomasz Sokołowski]]
+
| [[Marcin Szermański]]
 +
[[Tomasz Sokołowski]]
 +
 
 
[[Daniel Madzia]]
 
[[Daniel Madzia]]
  
−
[[Marcin Szermański]]
+
[[Kamil Kamiński]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 17: Linia 20:
 
|-
 
|-
 
!  '''Długość''':
 
!  '''Długość''':
−
| 30-37 m
+
| 30 m
 
|-
 
|-
 
!  '''Masa''':
 
!  '''Masa''':
−
| 40-50 t
+
| 40-51 t
 
|-
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
| [[Hiszpania]] - prowincja Teruel
 
| [[Hiszpania]] - prowincja Teruel
  
−
<small>([[formacja Riodeva]])</small>
+
<small>([[formacja Villar del Arzobispo]])</small>
 
|-  
 
|-  
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
|  ok. 150 Ma
+
|  150,8-140,2 Ma
  
−
<small>późna [[jura]] (prawdopodobnie [[kimeryd]] i/lub [[tyton]])</small>
+
<small>przełom jury i kredy ([[tyton]] - [[berrias]])</small>
 
|-  
 
|-  
 
! '''Systematyka'''
 
! '''Systematyka'''
Linia 45: Linia 48:
 
[[Turiasauria]]
 
[[Turiasauria]]
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:Turiasaurus.jpg|400px|]]
+
| colspan=2 |[[Plik:Turiasaurus2.jpeg|400px|]]
−
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa ''Turiasaurus''. [http://3.bp.blogspot.com/_XyF9j-qeOLU/RYyWRBfM9WI/AAAAAAAAAFo/KLZ8ne-Wn_U/s400/dc_card_aegyp_big.jpg]</small>
+
<small>Porównanie turiazaura (w środku) z argentynozaurem, diplodokiem (''D. longus'') i
 +
 
 +
z współczesnym słoniem afrykańskim. Po prawej [[holotyp]] turiazaura. [http://www.bloggen.be/evodisku/archief.php?ID=992809]</small>
 
|}
 
|}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Turiasaurus'' jest największym europejskim dinozaurem. Osią…gał wg obecnych szacunków maksymalnie do 37 m długości oraz 50 ton wagi. Mimo swego ogromu, ''Turiasaurus riodevensis'' ustępuje jednak innym zauropodom: ''[[Amphicoelias]]'', ''[[Argentinosaurus]]'', ''[[Bruhathkayosaurus]]'', ''[[Paralititan]]'' czy ''[[Puertasaurus]]''. Został opisany w [[2006]] roku przez [[Royo-Torres]], [[Coblos]] i [[Alcalá]]. Po analizie szczą…tków turiazaura okazało się, że nie obejmuje go [[klad]] [[Neosauropoda]]. Dla niego oraz dwóch pokrewnych mu rodzajów (''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'') utworzono nową… grupę o nazwie [[Turiasauria]].  
+
''Turiasaurus'' jest największym europejskim dinozaurem. Został opisany w [[2006]] roku przez [[Royo-Torres]]a i jego współpracowników. Osiągał wg obecnych szacunków maksymalnie 30 m długości oraz do 40 ton. Mimo swego ogromu, ''Turiasaurus riodevensis'' ustępuje jednak innym zauropodom: ''[[Amphicoelias]] fragillimus'', ''[[Argentinosaurus]] huinculensis'', ''[[Bruhathkayosaurus]] matleyi'', "''[[Mamenchisaurus]]''" ''sinocanadorum'', czy ''[[Puertasaurus]] reuili''.  
 +
 
 +
Czaszka turiazaura jest stosunkowo krótka i wysoka. Przypomina swym kształtem czaszkę ''[[Camarasaurus]]'', a także czaszki nieneozauropodów: ''[[Jobaria]]'' i "''[[Mamenchisaurus]]''" ''youngi''. Miała ona duże, szpatułkowate zęby, powiększone i częściowo cofnięte nozdrza oraz zaokrąglony pysk (Royo-Torres i Upchurch, 2012).
 +
 
 +
==Lokalizacja==
 +
Szczątki tego zauropoda odnaleziono w Hiszpanii, w prowincji Teruel. Spoczywały one w warstwach Riodeva (ściślej: [[formacja Villar del Arzobispo]]), która jest datowana na [[tyton]] - [[berrias]] (przełom jury i kredy). Pokłady Riodeva są bogate w szczątki dinozaurów - liczą więcej niż 40 potencjalnych stanowisk badawczych. Prócz zauropodów znajdywano już tu skamieniałości należące do przedstawicieli [[Stegosauridae]], [[Theropoda]], a także [[bazalny]]ch członków [[Ornithopoda]] ([[Royo-Torres]] i in., [[2007]]).
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
Fragmentaryczne szczątki tego zwierzęcia składają… się z zębów, kręgów, niekompletnej żuchwy, żeber oraz kości kończyny przedniej. Wszystkie te kości zostały odnalezione w jurajskich skałach formacji Riodeva.
+
[[Holotyp]]: kompletna lewa przednia kończyna (CPT-1195 do CPT-1210), z czego kość ramienna (''humerus'') mierzy 179 cm.
 +
 
 +
[[Paratyp]]y ([sic!] za [[Royo-Torres]] i [[Upchurch]], [[2012]]): czaszka i żuchwa (CPT-1211), 7 zębów i 1 fragmentaryczna korona zęba (CPT-1212 do CPT-1219), 6 kręgów szyjnych z żebrami szyjnymi (CPT-1220 do CPT-1225), 4 kręgi grzbietowe (CPT-1226 do CPT-1228), 8 żeber (CPT-1229 do CPT-1236), kość krzyżowa (CPT-1237), 2 dystalne kręgi ogonowe (CPT-1238 i CPT-1260), proksymalny fragment lewej kości łopatkowej (CPT-1239), lewa płyta mostkowa (CPT-1240), dystalny fragment lewej kości udowej (CPT-1241), proksymalny fragment lewej kości piszczelowej (CPT-1241), lewa kość strzałkowa (CPT-1243), lewa i prawa kość skokowa (CPT-1244 i CPT-1245), kości śródstopia i paliczki tylnych kończyn (CPT-1246 do CPT-1261).
 +
 
 +
Materiał przypisany obejmuje kilka kręgów (często fragmentarycznych) z rożnych części ciała oraz fragment kości kulszowej (Royo-Torres i in., 2009). 
 +
 
 +
==Pokrewieństwo==
 +
Po analizie szczątków turiazaura okazało się, że nie obejmuje go [[klad]] [[Neosauropoda]] (m.in obecność wydłużonych środkowych kręgów szyjnych jak u ''[[Omeisaurus]]'' i ''[[Mamenchisaurus]]''). Utworzono dla niego nową grupę nazwaną [[Turiasauria]], która może być [[takson]]em siostrzanym w stosunku do ''[[Jobaria]]'' + [[Neosauropoda]] lub samego [[Neosauropoda]] (z założeniem, że ''[[Jobaria]]'' jest [[bazalny]]m makronariem; [[Royo-Torres]] i [[Upchurch]], [[2012]]). Prawdopodobnie do tej grupy należą także [[rodzaj]]e ''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'' (o ile ten ostatni nie jest neozauropodem).
 +
 
 +
Pewne podobieństwo anatomiczne do niespokrewnionych ze sobą zauropodów komplikuje ustalenie jego pokrewieństwa w obrębie [[Sauropoda]]. Być może - prócz hipotetycznych krewnych ''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'' - ma wiele wspólnego z afrykańskimi ''[[Jobaria]]'', ''[[Atlasaurus]]'' i azjatyckim ''[[Bellusaurus]]'', przez co zasięg grupy [[Turiasauria]] nie ograniczałby się jedynie do Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego).  
 +
 
 +
==Paleobiologia==
 +
Znaleziska zauropodów zawsze budzą pytania o rozmiary i wiek tych osobników. Czy mogły one rosnąć jeszcze większe i czy różnice między nimi wynikają z wieku, czy z odrębności gatunkowej. Dlatego poddano badaniom budowę histologiczną kości długich osobnika holotypowego turiazaura. Ujawniła ona, że był on już w pełni wyrośniętym, dojrzałym osobnikiem, być może nawet staruszkiem.
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa rodzajowa tego zauropoda oznacza "jaszczur z Turia" - ''Turia'' to łacińska nazwa prowincji Teruel, gdzie odnaleziono tego dinozaura. Epitet gatunkowy wywodzi się z formacji Riodeva.
+
Nazwa rodzajowa tego zauropoda oznacza "jaszczur z Turia" - ''Turia'' to łacińska nazwa prowincji Teruel, gdzie odnaleziono tego dinozaura. Epitet gatunkowy wywodzi się z nazwy warstw Riodeva, w pokładach której spoczywały jego skamieniałe kości.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Turiasaurus''
 
! ''Turiasaurus''
−
| [[Royo-Torres]], [[Coblos]] i [[Alcalá]], [[2006]]
+
| {{Kpt|[[Rafael Royo-Torres|Royo-Torres]], [[Alberto Coblos|Coblos]]}} i {{Kpt|[[Luis Alcalá|Alcalá]]}}, [[2006]]
 
|-
 
|-
 
! ''T. riodevensis''  
 
! ''T. riodevensis''  
−
| [[Royo-Torres]], [[Coblos]] i [[Alcalá]], [[2006]]
+
| {{Kpt|Royo-Torres, Coblos}} i {{Kpt|Alcalá}}, 2006
 
|}
 
|}
  
−
==Źródła==
+
==Bibliografia==
−
<small>
+
<small>Royo-Torres R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2006) "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade". Science 22: 1925-1927. [[DOI:10.1126/science.1132885]].
−
Royo-Torres, Rafael, Cobos, A. i Alcalá, L. (2006). "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade"  
+
 
 +
Royo-Torres R., Cobos, A., Aberasturi A., Espílez E., Fierro I., González A., Luque L., Mampel L. & Alcalá L. (2007) "Riodeva sites (Teruel, Spain) shedding light to European Sauropod phylogeny". Geogaceta, 41
 +
 
 +
Royo-Torres R., Cobos, A., Luque, L., Aberasturi, A., Espilez, E., Fierro, I., Gonzalez, A., Mampel, L., Alcala, L. (2009). “High European sauropod dinosaur diversity during Jurassic–Cretaceous transition in Riodeva (Teruel, Spain). Paleontology 52: 1009-1027. [[doi: 10.1111/j.1475-4983.2009.00898.x]].
 +
 
 +
Royo-Torres R. & Upchurch, P. (2012) "The cranial anatomy of the sauropod Turiasaurus riodevensis and implications for its phylogenetic relationships". Journal of Systematic Palaeontology, iFirst, 1–31
  
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford  
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford  
−
</small>
+
 
 +
Gascó, F., Royo-Torres, R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2013) "Palaeohistology reveals the maturity of the ''Turiasaurus riodevensis'' holotype. 11th EAVP Meeting</small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]  
Linia 82: Linia 110:
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Jura]]
 
[[Kategoria:Jura]]
−
[[Kategoria:Kimeryd]]
+
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Tyton]]
 
[[Kategoria:Tyton]]
−
[[Kategoria:Do poprawy - zajęte]]
+
[[Kategoria:Berrias]]

Aktualna wersja na dzień 21:24, 10 lis 2019


Autor: Korekta:
Sebastian Oziemski Marcin Szermański

Tomasz Sokołowski

Daniel Madzia

Kamil Kamiński

Turiasaurus (turiazaur)
Długość: 30 m
Masa: 40-51 t
Miejsce występowania: Hiszpania - prowincja Teruel

(formacja Villar del Arzobispo)

Czas występowania 150,8-140,2 Ma

przełom jury i kredy (tyton - berrias)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Eusauropoda

Turiasauria

Turiasaurus2.jpeg

Porównanie turiazaura (w środku) z argentynozaurem, diplodokiem (D. longus) i

z współczesnym słoniem afrykańskim. Po prawej holotyp turiazaura. [1]

Wstęp

Turiasaurus jest największym europejskim dinozaurem. Został opisany w 2006 roku przez Royo-Torresa i jego współpracowników. Osiągał wg obecnych szacunków maksymalnie 30 m długości oraz do 40 ton. Mimo swego ogromu, Turiasaurus riodevensis ustępuje jednak innym zauropodom: Amphicoelias fragillimus, Argentinosaurus huinculensis, Bruhathkayosaurus matleyi, "Mamenchisaurus" sinocanadorum, czy Puertasaurus reuili.

Czaszka turiazaura jest stosunkowo krótka i wysoka. Przypomina swym kształtem czaszkę Camarasaurus, a także czaszki nieneozauropodów: Jobaria i "Mamenchisaurus" youngi. Miała ona duże, szpatułkowate zęby, powiększone i częściowo cofnięte nozdrza oraz zaokrąglony pysk (Royo-Torres i Upchurch, 2012).

Lokalizacja

Szczątki tego zauropoda odnaleziono w Hiszpanii, w prowincji Teruel. Spoczywały one w warstwach Riodeva (ściślej: formacja Villar del Arzobispo), która jest datowana na tyton - berrias (przełom jury i kredy). Pokłady Riodeva są bogate w szczątki dinozaurów - liczą więcej niż 40 potencjalnych stanowisk badawczych. Prócz zauropodów znajdywano już tu skamieniałości należące do przedstawicieli Stegosauridae, Theropoda, a także bazalnych członków Ornithopoda (Royo-Torres i in., 2007).

Materiał kopalny

Holotyp: kompletna lewa przednia kończyna (CPT-1195 do CPT-1210), z czego kość ramienna (humerus) mierzy 179 cm.

Paratypy ([sic!] za Royo-Torres i Upchurch, 2012): czaszka i żuchwa (CPT-1211), 7 zębów i 1 fragmentaryczna korona zęba (CPT-1212 do CPT-1219), 6 kręgów szyjnych z żebrami szyjnymi (CPT-1220 do CPT-1225), 4 kręgi grzbietowe (CPT-1226 do CPT-1228), 8 żeber (CPT-1229 do CPT-1236), kość krzyżowa (CPT-1237), 2 dystalne kręgi ogonowe (CPT-1238 i CPT-1260), proksymalny fragment lewej kości łopatkowej (CPT-1239), lewa płyta mostkowa (CPT-1240), dystalny fragment lewej kości udowej (CPT-1241), proksymalny fragment lewej kości piszczelowej (CPT-1241), lewa kość strzałkowa (CPT-1243), lewa i prawa kość skokowa (CPT-1244 i CPT-1245), kości śródstopia i paliczki tylnych kończyn (CPT-1246 do CPT-1261).

Materiał przypisany obejmuje kilka kręgów (często fragmentarycznych) z rożnych części ciała oraz fragment kości kulszowej (Royo-Torres i in., 2009).

Pokrewieństwo

Po analizie szczątków turiazaura okazało się, że nie obejmuje go klad Neosauropoda (m.in obecność wydłużonych środkowych kręgów szyjnych jak u Omeisaurus i Mamenchisaurus). Utworzono dla niego nową grupę nazwaną Turiasauria, która może być taksonem siostrzanym w stosunku do Jobaria + Neosauropoda lub samego Neosauropoda (z założeniem, że Jobaria jest bazalnym makronariem; Royo-Torres i Upchurch, 2012). Prawdopodobnie do tej grupy należą także rodzaje Losillasaurus i Galveosaurus (o ile ten ostatni nie jest neozauropodem).

Pewne podobieństwo anatomiczne do niespokrewnionych ze sobą zauropodów komplikuje ustalenie jego pokrewieństwa w obrębie Sauropoda. Być może - prócz hipotetycznych krewnych Losillasaurus i Galveosaurus - ma wiele wspólnego z afrykańskimi Jobaria, Atlasaurus i azjatyckim Bellusaurus, przez co zasięg grupy Turiasauria nie ograniczałby się jedynie do Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego).

Paleobiologia

Znaleziska zauropodów zawsze budzą pytania o rozmiary i wiek tych osobników. Czy mogły one rosnąć jeszcze większe i czy różnice między nimi wynikają z wieku, czy z odrębności gatunkowej. Dlatego poddano badaniom budowę histologiczną kości długich osobnika holotypowego turiazaura. Ujawniła ona, że był on już w pełni wyrośniętym, dojrzałym osobnikiem, być może nawet staruszkiem.

Etymologia

Nazwa rodzajowa tego zauropoda oznacza "jaszczur z Turia" - Turia to łacińska nazwa prowincji Teruel, gdzie odnaleziono tego dinozaura. Epitet gatunkowy wywodzi się z nazwy warstw Riodeva, w pokładach której spoczywały jego skamieniałe kości.

Spis gatunków

Turiasaurus Royo-Torres, Coblos i Alcalá, 2006
T. riodevensis Royo-Torres, Coblos i Alcalá, 2006

Bibliografia

Royo-Torres R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2006) "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade". Science 22: 1925-1927. DOI:10.1126/science.1132885.

Royo-Torres R., Cobos, A., Aberasturi A., Espílez E., Fierro I., González A., Luque L., Mampel L. & Alcalá L. (2007) "Riodeva sites (Teruel, Spain) shedding light to European Sauropod phylogeny". Geogaceta, 41

Royo-Torres R., Cobos, A., Luque, L., Aberasturi, A., Espilez, E., Fierro, I., Gonzalez, A., Mampel, L., Alcala, L. (2009). “High European sauropod dinosaur diversity during Jurassic–Cretaceous transition in Riodeva (Teruel, Spain). Paleontology 52: 1009-1027. doi: 10.1111/j.1475-4983.2009.00898.x.

Royo-Torres R. & Upchurch, P. (2012) "The cranial anatomy of the sauropod Turiasaurus riodevensis and implications for its phylogenetic relationships". Journal of Systematic Palaeontology, iFirst, 1–31

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Gascó, F., Royo-Torres, R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2013) "Palaeohistology reveals the maturity of the Turiasaurus riodevensis holotype. 11th EAVP Meeting

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Turiasaurus&oldid=24618”