Jaklapallisaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(→Budowa anatomiczna) |
m (→Spis gatunków) |
||
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Jaklapallisaurus''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Szymon Dzięcioł]], [[Mateusz Tałanda]] |
| − | + | |Korekta = [[Kamil Kamiński]] | |
| − | + | |nazwa = ''Jaklapallisaurus'' | |
| − | + | |długość = 4,5 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = ok. 1,1 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |masa = ok. 240 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Indie]] - stan Andhra Pradesh | |
| − | + | <small>(wyższa część [[formacja|formacji]] [[Maleri]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|225|215}} | |
| − | + | ok. 225-215 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późny trias]] (późny – środkowy [[noryk]])</small> | |
| − | |- | + | |systematyka |
| − | + | = [[Dinosauria]] | |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[Indie]] - stan Andhra Pradesh | ||
| − | |||
| − | <small>([[ | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 40: | Linia 20: | ||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| − | + | [[Plateosauria]] | |
| − | | | + | |
| − | + | [[Unaysauridae]] | |
| − | | | + | |grafika = Jaklapallisaurus.JPG |
| − | + | |podpis = Wybrane kości ''Jaklapallisaurus'': kość udowa, kość piszczelowa, kości stopy, kość skokowa, kość biodrowa. [[Novas]] i in. (2011) | |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| + | |mapa = | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Andhra Pradesh, Indie | + | Andhra Pradesh, Indie~Wyższa Formacja Maleri, Stan Andhra Pradesh, [[Indie]]~<small>''Jaklapallisaurus asymmetrica'' - [[holotyp]]. |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Jaklapallisaurus'' to [[rodzaj]] zauropodomorfa ([[Sauropodomorpha]]), który żył na terenie dzisiejszych [[Indie|Indii]] ok. | + | ''Jaklapallisaurus'' to [[rodzaj]] zauropodomorfa ([[Sauropodomorpha]]), który żył na terenie dzisiejszych [[Indie|Indii]] ok. 225-215 milionów lat temu. |
==Taksonomia== | ==Taksonomia== | ||
| − | ''Jaklapallisaurus'' został opisany przez | + | ''Jaklapallisaurus'' został opisany przez [[Fernando Novas]]a, Martína [[Martín Ezcurra|Ezcurrę]], [[Sankar Chatterjee|Sankara Chatterjee]] i T.S. [[Kutty|Kutty'ego]] w [[2011]] roku. [[Gatunek typowy|Gatunkiem typowym]] jest ''Jaklapallisaurus asymmetrica''. Nazwa rodzajowa pochodzi od miasta Jaklapalli, które znajduje się blisko lokacji w której odnaleziono [[holotyp]]. Nazwa gatunkowa została nadana z uwagi na wyraźnie asymetryczną kość skokową . Jest to jedyny znany [[gatunek]] z tego rodzaju ([[rodzaj monotypowy]]). Holotyp (ISI R274) składa się z następujących elementów: fragmentaryczny [[kręg]] grzbietowy, proksymalny kręg ogonowy, dystalny koniec prawej kości udowej, kompletna prawa kość piszczelowa i skokowa, kości śródstopia I-IV i dwa paliczki stopy. |
| − | W tej samej pracy [[Novas]] i in. (2011) opisali też drugi gatunek prozauropoda - ''[[Nambalia]] roychowdhurii''. | + | W tej samej pracy [[Fernando Novas]] i in. (2011) opisali też drugi gatunek prozauropoda - ''[[Nambalia]] roychowdhurii''. W 2023 r. Ezcurra i in. zmienili epitet gatunkowy z ''asymetrica'' na ''asymetricus'', a więc z formy żeńskiej na męską, jako że nazwa rodzajowa jest rodzaju męskiego. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | '' | ||
==Budowa anatomiczna== | ==Budowa anatomiczna== | ||
{{Szablon: Diagnoza}} | {{Szablon: Diagnoza}} | ||
| − | Trzon zachowanego kręgu ogonowego jest około 1,5 razy dłuższy niż szerszy i delikatnie zwężony poprzecznie na środku. | + | [[Trzon]] zachowanego kręgu ogonowego jest około 1,5 razy dłuższy niż szerszy i delikatnie zwężony poprzecznie na środku. |
| − | Dystalny koniec kości udowej w swych proporcjach przypomina typowe "prozauropody" jak ''[[Plateosaurus]]'', ''[[Riojasaurus]]'' czy ''[[Lessemsaurus]]'', odmiennie do pierwotniejszych zauropodomorfów i dinozauriformów. | + | Dystalny koniec kości udowej w swych proporcjach przypomina typowe "prozauropody" jak ''[[Plateosaurus]]'', ''[[Riojasaurus]]'' czy ''[[Lessemsaurus]]'', odmiennie do pierwotniejszych zauropodomorfów i dinozauriformów. |
| − | + | ||
| − | Brak jest przedniego | + | Brak jest przedniego rowka międzykłykciowego, odmiennie niż u ''[[Nambalia]]'' lub ''[[Plateosaurus]] engelhardti''. Dół podkolanowy jest szeroko otwarty poprzecznie z perspektywy dystalnej, co jest cechą niespotykaną u innych [[bazalny]]ch [[Saurischia|gadziomiednicznych]]. |
| − | [[Grzebień goleniowy]] na kości piszczelowej jest dobrze rozwinięty i delikatnie zakrzywiony bocznie. Tylne kłykcie proksymalnej główki kości piszczelowej są rozszerzone tylnie. Tylny koniec piszczeli ma wyraźne wcięcie oddzielające przednią powierzchnię stawową która łączy się z wyrostkiem wznoszącym od wyrostka tylnobocznego. Wyrostek wznoszący kości skokowej jest niski, a na jego powierzchni przedniej jest obecne okrągłe wgłębienie podobnie jak u ''[[Nambalia]]''. Krawędź brzuszna kości skokowej jest prosta z perspektywy tylnej, co odróżnia ''Jaklapallisaurus'' od innych bazalnych zauropodomorfów. | + | [[Grzebień goleniowy]] na kości piszczelowej jest dobrze rozwinięty i delikatnie zakrzywiony bocznie. Tylne kłykcie proksymalnej główki kości piszczelowej są rozszerzone tylnie. Tylny koniec piszczeli ma wyraźne wcięcie oddzielające przednią powierzchnię stawową która łączy się z wyrostkiem wznoszącym od wyrostka tylnobocznego. Wyrostek wznoszący kości skokowej jest niski, a na jego powierzchni przedniej jest obecne okrągłe wgłębienie podobnie jak u ''[[Nambalia]]''. Krawędź brzuszna kości skokowej jest prosta z perspektywy tylnej, co odróżnia ''Jaklapallisaurus'' od innych bazalnych [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]]. |
==Filogeneza== | ==Filogeneza== | ||
| − | Analizy kladystyczne przeprowadzone przez | + | Analizy kladystyczne przeprowadzone przez [[Fernando Novas]]a, Martína [[Martín Ezcurra|Ezcurrę]], Sankara [[Sankar Chatterjee|Chatterjee]] i T.S. [[Kutty|Kutty'ego]] wskazują, że ''Jaklapallisaurus'' należy do linii [[Plateosauria]], a w jej obrębie do bazalnej linii [[Plateosauridae]] wraz z rodzajami ''[[Plateosaurus]]'' i ''[[Unaysaurus]]''. Cechą, która miała to wspierać, jest podobny kształt górnej główki piszczeli, ale zdaniem Bittencourta i in. (2012) to podobieństwo jest niejednoznaczne. Badania Müllera i innych (2018) wskazują, że ''Jaklapallisaurus'' należy do grupy wczesnych zauropodomorfów, zwanych [[Unaysauridae|unajzaurydami]]. Podobny wynik dała analiza Ezcurry i in. (2023), a jego najbliższym krewnym okazał się ''[[Macrocollum]]''. |
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| − | ''Jaklapallisaurus'' był relatywnie niewielkim zauropodomorfem (dł. kości piszczelowej - ok. 33 cm), zdecydowanie mniejszym od ''[[Plateosaurus]]'', zapewne podobnej postury co również niewielki ''[[ | + | ''Jaklapallisaurus'' był relatywnie niewielkim zauropodomorfem (dł. kości piszczelowej - ok. 33 cm), zdecydowanie mniejszym od ''[[Plateosaurus]]'', zapewne podobnej postury co również niewielki ''[[Unaysaurus]]''. Molina-Pérez i Larramendi (2020) oszacowali go na 4,5 m długości przy masie 240 kg. |
| − | Prawdopodobnie | + | Prawdopodobnie ''Jaklapallisaurus'' był roślinożerny, choć nie można wykluczyć okresowej wszystkożerności. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Jaklapallisaurus''}} | |
| − | | [[Novas]], [[Ezcurra]], [[Chatterjee]] i [[Kutty]], [[2011]] | + | | {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]], [[Martín Ezcurra|Ezcurra]], [[Sankar Chatterjee|Chatterjee]]}} i {{Kpt|[[Kutty]]}}, [[2011]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''J. asymmetricus''}} | |
| − | | [[Novas]], [[Ezcurra]], [[Chatterjee]] i [[Kutty]], [[2011]] | + | | {{Kpt|([[Fernando Novas|Novas]], [[Martín Ezcurra|Ezcurra]], [[Sankar Chatterjee|Chatterjee]]}} i {{Kpt|[[Kutty]]}}, [[2011]]) {{Kpt|[[Martín Ezcurra|Ezcurra]], [[Rodrigo Müller|Müller]], [[Fernando Novas|Novas]]}} i {{Kpt|[[Sankar Chatterjee|Chatterjee]]}}, [[2023]] |
| + | |- | ||
| + | | = ''J. asymmetrica'' | ||
| + | | {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]], [[Martín Ezcurra|Ezcurra]], [[Sankar Chatterjee|Chatterjee]]}} i {{Kpt|[[Kutty]]}}, [[2011]] | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Novas, F.E., M.D. | + | Bittencourt, J.S., Leal, L.A., Langer, M.C., Azevedo, S.A.K. (2012). An additional basal sauropodomorph specimen from the Upper Triassic Caturrita Formation, southern Brazil, with comments on the biogeography of plateosaurids. Alcheringa, t. 36, nr 2, str. 269-278. [[http://dx.doi.org/10.1080/03115518.2012.634111]] |
| − | </small> | + | |
| + | Ezcurra, M.D., Müller, R.T, Novas, F.E., Chatterjee, S. (2023). Osteology of the sauropodomorph dinosaur Jaklapallisaurus asymmetricus from the Late Triassic of central India. The Anatomical Record. [[https://doi.org/10.1002/ar.25359]]. | ||
| + | |||
| + | Müller, R.T., Langer, M.C., & Dias-da-Silva, S. (2018). An exceptionally preserved association of complete dinosaur skeletons reveals the oldest long-necked sauropodomorphs. Biology Letters 14: 20180633. [[http://dx.doi.org/10.1098/rsbl.2018.0633]] | ||
| + | |||
| + | Novas, F.E., Ezcurra, M.D., Chatterjee, S., Kutty, T.S. (2011). New dinosaur species from the Upper Triassic Upper Maleri and Lower Dharmaram formations of Central India. Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh, t. 101, str. 333-349. [[https://doi.org/10.1017/S1755691011020093]] | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 104: | Linia 89: | ||
[[Kategoria:Trias]] | [[Kategoria:Trias]] | ||
[[Kategoria:Noryk]] | [[Kategoria:Noryk]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 23:43, 29 gru 2023
| Autor: | Szymon Dzięcioł, Mateusz Tałanda |
| Korekta: | Kamil Kamiński |
| Jaklapallisaurus | |
|---|---|
| Długość | 4,5 m [1] |
| Wysokość | ok. 1,1 m (w biodrach) [1] |
| Masa | ok. 240 kg [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Indie - stan Andhra Pradesh |
| Czas |
ok. 225-215 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Wybrane kości Jaklapallisaurus: kość udowa, kość piszczelowa, kości stopy, kość skokowa, kość biodrowa. Novas i in. (2011) | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Jaklapallisaurus to rodzaj zauropodomorfa (Sauropodomorpha), który żył na terenie dzisiejszych Indii ok. 225-215 milionów lat temu.
Taksonomia
Jaklapallisaurus został opisany przez Fernando Novasa, Martína Ezcurrę, Sankara Chatterjee i T.S. Kutty'ego w 2011 roku. Gatunkiem typowym jest Jaklapallisaurus asymmetrica. Nazwa rodzajowa pochodzi od miasta Jaklapalli, które znajduje się blisko lokacji w której odnaleziono holotyp. Nazwa gatunkowa została nadana z uwagi na wyraźnie asymetryczną kość skokową . Jest to jedyny znany gatunek z tego rodzaju (rodzaj monotypowy). Holotyp (ISI R274) składa się z następujących elementów: fragmentaryczny kręg grzbietowy, proksymalny kręg ogonowy, dystalny koniec prawej kości udowej, kompletna prawa kość piszczelowa i skokowa, kości śródstopia I-IV i dwa paliczki stopy. W tej samej pracy Fernando Novas i in. (2011) opisali też drugi gatunek prozauropoda - Nambalia roychowdhurii. W 2023 r. Ezcurra i in. zmienili epitet gatunkowy z asymetrica na asymetricus, a więc z formy żeńskiej na męską, jako że nazwa rodzajowa jest rodzaju męskiego.
Budowa anatomiczna
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Trzon zachowanego kręgu ogonowego jest około 1,5 razy dłuższy niż szerszy i delikatnie zwężony poprzecznie na środku. Dystalny koniec kości udowej w swych proporcjach przypomina typowe "prozauropody" jak Plateosaurus, Riojasaurus czy Lessemsaurus, odmiennie do pierwotniejszych zauropodomorfów i dinozauriformów.
Brak jest przedniego rowka międzykłykciowego, odmiennie niż u Nambalia lub Plateosaurus engelhardti. Dół podkolanowy jest szeroko otwarty poprzecznie z perspektywy dystalnej, co jest cechą niespotykaną u innych bazalnych gadziomiednicznych.
Grzebień goleniowy na kości piszczelowej jest dobrze rozwinięty i delikatnie zakrzywiony bocznie. Tylne kłykcie proksymalnej główki kości piszczelowej są rozszerzone tylnie. Tylny koniec piszczeli ma wyraźne wcięcie oddzielające przednią powierzchnię stawową która łączy się z wyrostkiem wznoszącym od wyrostka tylnobocznego. Wyrostek wznoszący kości skokowej jest niski, a na jego powierzchni przedniej jest obecne okrągłe wgłębienie podobnie jak u Nambalia. Krawędź brzuszna kości skokowej jest prosta z perspektywy tylnej, co odróżnia Jaklapallisaurus od innych bazalnych zauropodomorfów.
Filogeneza
Analizy kladystyczne przeprowadzone przez Fernando Novasa, Martína Ezcurrę, Sankara Chatterjee i T.S. Kutty'ego wskazują, że Jaklapallisaurus należy do linii Plateosauria, a w jej obrębie do bazalnej linii Plateosauridae wraz z rodzajami Plateosaurus i Unaysaurus. Cechą, która miała to wspierać, jest podobny kształt górnej główki piszczeli, ale zdaniem Bittencourta i in. (2012) to podobieństwo jest niejednoznaczne. Badania Müllera i innych (2018) wskazują, że Jaklapallisaurus należy do grupy wczesnych zauropodomorfów, zwanych unajzaurydami. Podobny wynik dała analiza Ezcurry i in. (2023), a jego najbliższym krewnym okazał się Macrocollum.
Paleobiologia
Jaklapallisaurus był relatywnie niewielkim zauropodomorfem (dł. kości piszczelowej - ok. 33 cm), zdecydowanie mniejszym od Plateosaurus, zapewne podobnej postury co również niewielki Unaysaurus. Molina-Pérez i Larramendi (2020) oszacowali go na 4,5 m długości przy masie 240 kg.
Prawdopodobnie Jaklapallisaurus był roślinożerny, choć nie można wykluczyć okresowej wszystkożerności.
Spis gatunków
| Jaklapallisaurus | Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011 |
| J. asymmetricus | (Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011) Ezcurra, Müller, Novas i Chatterjee, 2023 |
| = J. asymmetrica | Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011 |
Bibliografia
Bittencourt, J.S., Leal, L.A., Langer, M.C., Azevedo, S.A.K. (2012). An additional basal sauropodomorph specimen from the Upper Triassic Caturrita Formation, southern Brazil, with comments on the biogeography of plateosaurids. Alcheringa, t. 36, nr 2, str. 269-278. [[1]]
Ezcurra, M.D., Müller, R.T, Novas, F.E., Chatterjee, S. (2023). Osteology of the sauropodomorph dinosaur Jaklapallisaurus asymmetricus from the Late Triassic of central India. The Anatomical Record. [[2]].
Müller, R.T., Langer, M.C., & Dias-da-Silva, S. (2018). An exceptionally preserved association of complete dinosaur skeletons reveals the oldest long-necked sauropodomorphs. Biology Letters 14: 20180633. [[3]]
Novas, F.E., Ezcurra, M.D., Chatterjee, S., Kutty, T.S. (2011). New dinosaur species from the Upper Triassic Upper Maleri and Lower Dharmaram formations of Central India. Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh, t. 101, str. 333-349. [[4]]
