Kirtland: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
m (→‎Dinozaury)
 
(Nie pokazano 11 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
Hasło w trakcie rozbudowy
 
 
{{Formacja
 
{{Formacja
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
Linia 31: Linia 30:
 
==Paleofauna==
 
==Paleofauna==
 
Paleofauna z formacji Kirtland była typowa dla późnej kredy Ameryki Północnej. Głównymi roślinożernymi dinozaurami były [[Ceratopsidae|ceratopsydy]] [[pachycefalozauryd]]y, [[hadrozauryd]]y oraz [[Ankylosauria|ankylozaury]]. Obok nich roślinami mogły się żywić również [[Ornithomimosauria|ornitomimozaury]] ora [[Oviraptorosauria|owiraptorozaury]]. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały [[tyranozauroid]]y, zaś w ich cieniu żyły mniejsze [[dromeozauryd]]y oraz [[troodon]]tydy. Zbiorniki wodne zamieszkały żółwie oraz krokodylomorfy, a w przestrzeni powietrznej panowały pterozaury.
 
Paleofauna z formacji Kirtland była typowa dla późnej kredy Ameryki Północnej. Głównymi roślinożernymi dinozaurami były [[Ceratopsidae|ceratopsydy]] [[pachycefalozauryd]]y, [[hadrozauryd]]y oraz [[Ankylosauria|ankylozaury]]. Obok nich roślinami mogły się żywić również [[Ornithomimosauria|ornitomimozaury]] ora [[Oviraptorosauria|owiraptorozaury]]. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały [[tyranozauroid]]y, zaś w ich cieniu żyły mniejsze [[dromeozauryd]]y oraz [[troodon]]tydy. Zbiorniki wodne zamieszkały żółwie oraz krokodylomorfy, a w przestrzeni powietrznej panowały pterozaury.
 +
 +
===Dinozaury===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="5" align="center" |'''Dinozaury
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''[[Ahshislepelta|Ahshislepelta minor]]'' <ref>Burns, M. E., & Sullivan, R. M. (2011). A new ankylosaurid from the Upper Cretaceous Kirtland Formation, San Juan Basin, with comments on the diversity of ankylosaurids in New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53, 169-178.</ref><ref name=Arbour2016>Arbour, V. M., & Currie, P. J. (2016). "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology, 14(5), 385-444. [[doi:10.1080/14772019.2015.1059985]]</ref><ref>Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). "Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance". Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. [[doi:10.1007/s13358-018-0153-1]]</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
SMP VP-1930 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 +
|
 +
Dinozaur pancerny mogący być [[Ankylosauridae|ankylozaurydem]] lub [[Nodosauridae|nodozaurydem]].
 +
|
 +
[[Plik:Ahshislepelta LM.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Ahshislesaurus|Ahshislesaurus wimani]]'' <ref name=Dalman2025>Dalman, S. G., Jasinski, S. E., Malinzak, D. E., Lucas, S. G., Kundrát, M., & Fiorillo, A. R. (2025). "A new saurolophine hadrosaurid (Ornithischia: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous (Campanian) Hunter Wash Member, Kirtland Formation, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 101: 73-114. [https://www.researchgate.net/publication/396005330_A_new_saurolophine_hadrosaurid_Ornithischia_Hadrosauridae_from_the_Upper_Cretaceous_Campanian_Hunter_Wash_Member_Kirtland_Formation_San_Juan_Basin_New_Mexico]</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
dwa okazy (USNM VP-8629 i NMMNH P-66929); ?NMMNH P-25057 - częściowy szkielet pozaczaszkowy
 +
|
 +
[[Holotyp]] ''[[Ahshislesaurus]]'' był dawniej przypisywany do ''[[Kritosaurus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Ahshislesaurus wimani.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Anasazisaurus|Anasazisaurus horneri]]'' <ref name=Hunt1993>Hunt, A. P., & Lucas, S. G. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". Bulletin-New Mexico Museum of Natural History and Science, 2: 77-92.</ref><ref>Lucas, S. G., Spielmann, J. A., Sullivan, R. M., Hunt, A. P., & Gates, T. (2006). "''Anasazisaurus'', a hadrosaurian dinosaur from the Upper Cretaceous of New Mexico. New Mexico: New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 35; 293-297.</ref><ref name=Prieto2014>Prieto-Márquez, A. (2014). "Skeletal morphology of ''Kritosaurus navajovius'' (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of the North American south-west, with an evaluation of the phylogenetic systematics and biogeography of Kritosaurini". Journal of Systematic Palaeontology, 12(2), 133-175. [[doi:10.1080/14772019.2014.770417]]</ref><ref>Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2015). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". Fossil Vertebrates in New Mexico. Albuquerque: New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 68, 105-129.</ref>
 +
|
 +
Farmington
 +
|
 +
BYU 12950 - niekompletna czaszka
 +
|
 +
[[Takson]] mogący należeć do rodzaju ''[[Kritosaurus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Kritosaurus horneri Kirtland Formation.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Bistahieversor|Bistahieversor sealeyi]]'' <ref>Carr, T. D., & Williamson, T. E. (2010). "''Bistahieversor sealeyi'', gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea". Journal of vertebrate Paleontology, 30(1), 1-16. [[doi:10.1080/02724630903413032]]</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i Farmington
 +
|
 +
dwa okazy (NMMNH P-27469 i NMMNH P-25049)
 +
|
 +
[[Tyrannosauroidea|Tyranozauroid]] mogący być [[Tyrannosauridae|tyranozaurydem]]. Gatunek ten został odnaleziony również w [[formacja|formacji]] [[Fruitland]].
 +
|
 +
[[Plik:Bistahieversor.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Bisticeratops|Bisticeratops froeseorum]]'' <ref>Dalman, S. G., & Lucas, S. G. (2018). "New evidence for predatory behaviour in Tyrannosaurid dinosaurs from the Kirtland Formation (Late Cretaceous, Campanian)". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 79: 113-124</ref><ref>Dalman, S., Jasinski, S., & Lucas, S. (2022). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Upper Cretaceous (Campanian) Farmington Member of the Kirtland Formation, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 90: 127-153</ref>
 +
|
 +
Farmington
 +
|
 +
NMMNH P-50000 - prawie kompletna czaszka
 +
|
 +
Ten [[Chasmosaurinae|chasmozauryn]] dawniej był przypisywany do [[rodzaj]]u ''[[Pentaceratops]]''. Znany osobnik ma ślady ugryzień po ataku drapieżnika.
 +
|
 +
[[Plik:Bisticeratops skull (NMMNH P-50000).jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Kritosaurus|Kritosaurus navajovius]]'' <ref name=Prieto2014></ref><ref name=Dalman2025></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
AMNH 5799 - niekompletna czaszka oraz częściowy pierwszy kręg szyjny
 +
|
 +
[[Hadrosauridae|Hadrozauryd]] mający charakterystyczny garb na nosie.
 +
|
 +
[[Plik:Kritosaurus navajovius.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Naashoibitosaurus|Naashoibitosaurus ostromi]]'' <ref name=Hunt1993></ref><ref name=Prieto2014></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
NMMNH P-16106 - niekompletny szkielet
 +
|
 +
Dawniej był uważany za jeden z okazów ''[[Kritosaurus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Naashoibitosaurus ostromi.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Navajoceratops|Navajoceratops sullivani]]'' <ref name=Fowler2020>Fowler, D. W., & Fowler, E. A. F. (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ, 8, e9251.[[doi:10.7717/peerj.9251]]</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
SMP VP-1500 - fragmentaryczna czaszka
 +
|
 +
Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od ''[[Pentaceratops]]'' do ''[[Anchiceratops]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Navajoceratops.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Nodocephalosaurus|Nodocephalosaurus kirtlandensis]]'' <ref name=Arbour2016></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
dwa okazy (SMP VP-900 i SMP VP-1957)
 +
|
 +
[[Ankylosauridae|Ankylozauryd]] o niepewnej pozycji systematycznej.
 +
|
 +
[[Plik:Akainacephalus and nodocephalosaurus skulls.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Parasaurolophus#P. tubicen|Parasaurolophus tubicen]]'' <ref>Sullivan, R. S., & Williamson, T. E. (1999). "A new skull of ''Parasaurolophus'' (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Kirtland Formation of New Mexico and a revision of the genus". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 15: 1-52.</ref><ref>Sullivan, R. M., Lucas, S. G., & Jasinski, S. E. (2011). "The humerus of a hatchling lambeosaurine (Dinosauria, Hadrosauridae) referable to cf. ''Parasaurolophus tubicen'' from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (De-na-zin Member), San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53: 472-474.</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
trzy okazy (PMU.R1250, NMMNH P-25100 i SMP VP-2202)
 +
|
 +
Drugi ważny gatunek ''[[Parasaurolophus]]''.
 +
|-
 +
|
 +
''[[Pentaceratops#P. fenestratus|"Pentaceratops" fenestratus]]'' <ref name=Fowler2020></ref>
 +
|
 +
prawdopodobnie Hunter Wash
 +
|
 +
PMU 24923 - prawie kompletny szkielet
 +
|
 +
Prawdopodobnie reprezentuje nowy, nieznany nauce takson.
 +
|
 +
[[Plik:Pentaceratops fenestratus holotype skull.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Saurornitholestes#?S. sullivani|?Saurornitholestes sullivani]]'' <ref>Jasinski, S. E. (2015). "A new dromaeosaurid (Theropoda: Dromaeosauridae) from the Late Cretaceous of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 67: 79-87.</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
SMP VP-1270 - niemalże kompletna lewa kość czołowa
 +
|
 +
Ten gatunek może nie należeć do rodzaju ''[[Saurornitholestes]]''.
 +
|-
 +
|
 +
''[[Saurornitholestes#??S. robustus|Saurornitholestes robustus]]'' <ref>Sullivan, R. M. (2006). "''Saurornitholestes robustus'' n. sp.(Theropoda: Dromaeosauridae) from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (De-na-zin Member), San juan Basin, New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35: 253-256.</ref><ref>Evans, D. C., Larson, D. W., Cullen, T. M., & Sullivan, R. M. (2014). "“''Saurornitholestes''” ''robustus'' is a troodontid (Dinosauria: Theropoda)". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(7), 730-734. [[doi:10.1139/cjes-2014-0073]]</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
SMP VP-1955 - lewa kość czołowa; SMP VP-1901 - ząb; SMP VP-1741- drugi pazur stopy
 +
|
 +
Pierwotnie był opisany jako [[Dromaeosauridae|dromeozauryd]], lecz obecnie uważa się za [[Troodontidae|troodontyda]].
 +
|-
 +
|
 +
''[[Sphaerotholus#S. goodwini|Sphaerotholus goodwini]]'' <ref name=Williamson2002>Williamson T. E., & Carr, T. D. (2002). "A new genus of highly derived pachycephalosaurian from western North America". Journal of Vertebrate Paleontology. 22 (4): 779-801</ref>
 +
|
 +
De-na-zin i ?Farmington
 +
|
 +
NMMNH P-27403 - niekompletna czaszka; ?NMMNH P-30068 - niekompletna czaszka
 +
|
 +
Jeden z najbardziej zaawansowanych [[Pachycephalosauridae|pachycefalozaurydów]].
 +
|-
 +
|
 +
''[[Stegoceras#S. novomexicanum|Stegoceras novomexicanum]]'' <ref>Jasinski, S. E. & Sullivan, R. M. (2011). "Re-evaluation of pachycephalosaurids from the Fruitland-Kirtland transition (Kirtlandian, late Campanian), San Juan Basin, New Mexico, with a description of a new species of ''Stegoceras'' and a reassessment of ''Texacephale langstoni''". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53: 202-215. </ref><ref>Williamson, T. E., & Brusatte, S. L. (2016). "Pachycephalosaurs (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous (upper Campanian) of New Mexico: A reassessment of ''Stegoceras novomexicanum''". Cretaceous Research 62: 29-43 [[doi:10.1016/j.cretres.2016.01.012]]</ref><ref>Jasinski S. E. & Sullivan, R. M. (2016). "The validity of the Late Cretaceous pachycephalosaurid ''Stegoceras novomexicanum'' (Dinosauria: Pachycephalosauridae)". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 74: 107-115.</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
dwa okazy (NMMNHP - 70009 i SMP VP - 2790)
 +
|
 +
Drugi ważny gatunek ''[[Stegoceras]]''. Został odnaleziony również w [[formacja|formacji]] [[Fruitland]].
 +
|
 +
[[Plik:Stegoceras TD.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
[[cf.]] ''[[Struthiomimus]]'' <ref name=Lucas1987>Lucas, S. G., Mateer, N. J., Hunt, A. P., & O’Neill, F. M. (1987). "Dinosaurs, the age of the Fruitland and Kirtland formations, and the Cretaceous-Tertiary boundary in the San Juan Basin, New Mexico". The Cretaceous-Tertiary Boundary in the San Juan and Raton Basins, New Mexico and Colorado. Geological Society of America Special Papers. Vol. 209. pp. 35–50. [[doi:10.1130/SPE209-p35]]</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i Farmington
 +
|
 +
UNM B-499B - trzon kręgu grzbietowego; UNM B-590 dystalna część kości śródstopia IV; UNM B-745 - dystalna część pazura III palca
 +
|
 +
Te okazy są zbliżone rozmiarami do ''[[Struthiomimus|Struthiomimus altus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Struthiomimus altus skeletal.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Titanoceratops|Titanoceratops ouranos]]'' <ref>Lehman T. M. (1998). "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur ''Pentaceratops sternbergi'' from New Mexico". Journal of Paleontology, 72(5), 894-906</ref><ref>Longrich, N. R. (2011). "''Titanoceratops ouranos'', a giant horned dinosaur from the late Campanian of New Mexico". Cretaceous Research, 32(3), 264-276. [[doi:10.1016/j.cretres.2010.12.007]]</ref>
 +
|
 +
prawdopodobnie Hunter Wash
 +
|
 +
OMNH 10165 - niekompletny szkielet
 +
|
 +
Najstarszy znany przedstawiciel [[Triceratopsini]]. Dawnej był uważany za jeden z okazów ''[[Pentaceratops]]''. Jego szczątki mogły być odnalezione w omawianej formacji lub [[Fruitland]].
 +
|
 +
[[Plik:Titanoceratops Skeletal.svg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Terminocavus|Terminocavus saelayi]]'' <ref name=Fowler2020></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
NMMNH P-27468 - fragmentaryczna czaszka
 +
|
 +
Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od ''[[Pentaceratops]]'' do ''[[Anchiceratops]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Terminocavus.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Ziapelta|Ziapelta sanjuanensis]]'' <ref>Arbour, V. M., Burns, M. E., Sullivan, R. M., Lucas, S. G., Cantrell, A. K., Fry, J., & Suazo, T. L. (2014). "A new ankylosaurid dinosaur from the Upper Cretaceous (Kirtlandian) of New Mexico with implications for ankylosaurid diversity in the Upper Cretaceous of western North America". PLoS One, 9(9), e108804. [[doi: </ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
dwa okazy (NMMNH P-64484 i NMMNH P-66930)
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy [[Ankylosaurini]].
 +
|
 +
[[Plik:Ziapelta.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowane [[Ankylosauridae|ankylozaurydy]] <ref name=Arbour2016></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
SMP VP-1870 - osteoderma; SMP VP-1149 i SMP VP-1743 - dwa kręgi ogonowe oraz SMP VP-1632; SMP VP-1646; SMP VP-2074 - osteodermy ogonowe
 +
|
 +
Te okazy były dawniej przypisywane do ''[[Nodocephalosaurus]]''.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany [[Caenagnathidae|cenagnat]] <ref>Funston, G. F., Williamson, T. E., & Brusatte, S. L. (2024). "A caenagnathid tibia (Theropoda: Oviraptorosauria) from the upper Campanian Kirtland Formation of New Mexico". Cretaceous Research, 158, 105856. [[doi:10.1016/j.cretres.2024.105856]]</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
NMMNH P-33902 - niemalże kompletna kość piszczelowa
 +
|
 +
Ten okaz był zbliżony rozmiarami do ''[[Elmisaurus]]''.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany [[Chasmosaurinae|chasmozauryn]] <ref name=Fowler2020></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
NMMNH P-33906 - fragmentaryczna czaszka oraz kregi
 +
|
 +
Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od ''[[Pentaceratops]]'' do ''[[Anchiceratops]]''.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowane [[Dromaeosauridae|dromeozaurydy]] <ref name=Lucas1987></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash, Farmington i De-na-zin
 +
|
 +
zęby
 +
|
 +
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowane [[ornithomimidae|ornitomimydy]] <ref name=Lucas1987></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i Farmington
 +
|
 +
UNM B-433C - dystalna część paliczka; UNM B-741 A - paliczek
 +
|
 +
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany [[Pachycephalosauridae|pachycefalozauryd]] <ref name=Williamson2002></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
MMNH P-30067 - niekompletna kopułowa czołowo-ciemieniowa
 +
|
 +
Na chwilę obecną niediagnostyczny takson.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowane [[Saurolophinae|zaurolofiny]] <ref name=Dalman2025></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
NMMNH P-RMS 2013-7 - łopatka; NMMNH P-32928 i P-37624 - kości ramienne; NMMNH P-32885 - kość łokciowa; NMMNH P-102629 - kość biodrowa
 +
|
 +
Okazy te mogą należeć do ''[[Ahshislesaurus]]''.
 +
|}
 +
 +
===Pterozaury===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="5" align="center" |'''Pterozaury
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''Navajodactylus boerei'' <ref>Sullivan, R. M, & Fowler, D. W. (2011). "''Navajodactylus boerei'', n. gen., n. sp., (Pterosauria, ?Azhdarchidae) from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (upper Campanian) of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin. 53: 393-404.</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
SMP VP-1445 - trzy kawałki pierwszego palca skrzydła; SMP VP-1853 - ?fragment kości łokciowej
 +
|
 +
Pterozaur mogący należeć do grupy Azhdarchidae.
 +
|
 +
[[Plik:NavajodactylusJF.png|200px]]
 +
|}
 +
 +
===Krokodylomorfy===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="5" align="center" |'''Krokodylomorfy
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''Brachychampsa montana'' <ref>Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2003). "''Brachychampsa montana'' Gilmore (Crocodylia, Alligatoroidea) from the Kirtland Formation (Upper Campanian), San Juan Basin, New Mexico. Journal of Vertebrate Paleontology, 23(4), 832-841. [[doi:10.1671/A1082-8]]</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
SMP VP-1312 - niekompletna czaszka
 +
|
 +
Gatunek typowy rodzaju ''Brachychampsa''. Ten gatunek został odnaleziony w [[formacja|formacji]] [[Hell Creek]] i [[Judith River]].
 +
|
 +
[[Plik:Brachychampsa NT small.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''Denazinosuchus kirtlandicus'' <ref>Lucas, S. G., & Sullivan, R. M. (2003). "A new crocodilian from the Upper Cretaceous of the San Juan Basin, New Mexico". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Monatshefte, 109-119. [[doi:10.1127/njgpm/2003/2003/109]]</ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
PMU.R 232 - niekompletna czaszka
 +
|
 +
Pierwotnie był opisany jako ''Goniopholis kirtlandicus''.
 +
|-
 +
|
 +
[[cf.]] ''Leidyosuchus'' [[sp.]] <ref name=Lucas2006>Lucas, S. G., Spielmann, J. A., Sullivan, R. M., & Caleb, L. (2006). "Late Cretaceous crocodylians from the San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 249-252</ref>
 +
|
 +
nie podano
 +
|
 +
zęby
 +
|
 +
Okazy te mogą nie należeć do [[rodzaj]]u ''Leidyosuchus''.
 +
|
 +
[[Plik:Leidyosuchus paleoart.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany krokodylomorf <ref name=Lucas2006></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
NMMNH P-26234 - prawa kość udowa i osteoderma
 +
|
 +
Ten okaz wykazuje podobieństwa do ''Albertochampsa langstoni''.
 +
|}
 +
 +
===Żółwie===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="5" align="center" |'''Żółwie
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''Adocus bossi'' <ref name=Sullivan2012>Sullivan, R. M., Jasinski, S. E., & Lucas, S. G. (2012). 'Re-assessment of late Campanian (Kirtlandian) turtles from the Upper Cretaceous Fruitland and Kirtland Formations, San Juan Basin, New Mexico, USA". [w:] Brinkman, D. B., Holroyd, P. A., & Gardner, J. D. (red.). "Morphology and evolution of turtles". Dordrecht: Springer Netherlands, pp.337-387</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
kompletne i niekompletne skorupy i miednica
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Adocidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Adocus kirtlandius'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Adocidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Adocus'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy i kości kończyn
 +
|
 +
Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Adocus''.
 +
|-
 +
|
 +
[[cf.]] ''Adocus'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
<hr>
 +
?''Adocus'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Okazy te prawdopodobnie należały do rodzaju ''Adocus''.
 +
|-
 +
|
 +
''Aspideretoides austerus'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Aspideretoides robustus'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae. Ten gatunek został odnaleziony również w [[formacja|formacji]] [[Fruitland]].
 +
|-
 +
|
 +
''Aspideretoides'' [[cf.]] ''A. robustus'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Aspideretoides ovatus'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
?Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Aspideretoides'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Aspideretoides''.
 +
|-
 +
|
 +
[[cf.]] ''Aspideretoides'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
<hr>
 +
?''Aspideretoides'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae. Te okazy mogą należeć do rodzaju ''Aspideretoides''.
 +
|-
 +
|
 +
''Basilemys gaffneyi'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
<hr>
 +
''Basilemys'' [[cf.]] ''B. gaffneyi'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy i częściowa kość ramienna
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Nanhsiungchelyidae.
 +
|
 +
[[Plik:NMNH-USNM11084 2.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''Boremys grandis''  <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
elementy skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Compsemys'' [[sp.]] <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Pleurosternidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Compsemys''.
 +
|-
 +
|
 +
''Denazinemys nodosa'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash, Farmington i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy i elementy pozaczaszkowe szkieletu
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek został odnaleziony również w [[formacja|formacjach]] [[Aguja]], [[Kaiparowits]], [[Fruitland]] i [[Javelina]].
 +
|-
 +
|
 +
[[cf.]] ''Denazinemys nodosa'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
<hr>
 +
?''Denazinemys nodosa'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Te okazy mogły należeć do gatunku ''Denazinemys nodosa''.
 +
|-
 +
|
 +
''Neurankylus baueri'' <ref name=Sullivan2012></ref><ref>Lichtig, A., & Lucas, S. (2018). "''Neurankylus'', a Cretaceous-Paleocene baenid turtle from North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bullefin, 79, 323-362.</ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy, kręgi, kości kończyn oraz miednica
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek ten został odnaleziony również w [[formacja|formacjach]] [[Aguja]], [[Kaiparowits]], [[Fruitland]] i [[Menefee]].
 +
|
 +
[[Plik:Neurankylus shells.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''Neurankylus'' [[cf.]] ''N. baueri'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Scabremys ornata'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus hemispherica''  <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus'' [[cf.]] ''T. hemispherica''  <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus rapiens'' <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae.
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus'' [[cf.]] ''T. rapiens''  <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus'' [[sp.]]  <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletna skorupa
 +
|
 +
Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Thescelus''.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowani przedstawiciele Baenidae <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy, żuchwa i kręg grzbietowy
 +
|
 +
Być może niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany przedstawiciel Cryptodira <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash
 +
|
 +
niekompletna łopatka
 +
|
 +
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowani przedstawiciele Kinosternoidea <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Być może niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany przedstawiciel Plastomeninae <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy
 +
|
 +
Być może niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowani przedstawiciele Testudines <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy i czaszki, kości kończyn i obręczy barkowych, miednice, 2 kręgi grzbietowe i szyjny, osteodermy i inne niezidentyfikowane elementy
 +
|
 +
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
Hunter Wash i De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy, kość ramienna oraz niezidentyfikowane elementy
 +
|
 +
Być może niediagnostyczne taksony.
 +
|-
 +
|
 +
Różne taksony <ref name=Sullivan2012></ref>
 +
|
 +
?De-na-zin
 +
|
 +
niekompletne skorupy i różne kości
 +
|
 +
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.
 +
|}
 +
 +
===Koprolity===
 +
[[Robert Sullivan|Sullivan]] i Jasinski (2012) opisali 7 morfotypów koprolitów odnalezionych w formacji Kirtland. Pochodzą one z ogniw Hunter Wash oraz De-na-zin. Najbardziej pospolitym z nich jest morfotyp "C". Charakteryzuje się on segmentowaną, wydłużoną formą, zakończoną zwężającym się końcem i wklęsłym czubkiem. Powierzchnia była gładka lub lekko pęcherzykowata. Ich rozmiary wahały się od ok. 21 długości do ponad 90 mm, a szerokość od 13 mm do 37 mm. Te koprolity zawierają również łuski ryb kostnoszkieletowych z grupy Lepisosteidae oraz szczątki płazów bezogonowych. Najprawdopodobniej zostały one wydalone przez krokodylomorfy. Co ciekawe, w omawianej formacji został odnaleziony również duży odchód [[Tyrannosauroidea|tyranozauroida]]. W koprolicie znajdowały się szczątki hadrozauryda, na których nie było widać śladów ugryzień. Osiągnął on ok. 31 cm długości oraz niecałe 16 cm grubości.
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
Linia 37: Linia 684:
  
 
Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]
 
Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]
 +
 +
Sullivan, R. M., & Jasinski, S. E. (2012). "Coprolites from the Upper Cretaceous Fruitland, Kirtland and Ojo Alamo formations, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 57: 255-262.
  
 
Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2006). "The Kirtlandian land-vertebrate “age”–faunal composition, temporal position and biostratigraphic correlation in the nonmarine Upper Cretaceous of Western North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 7-29.
 
Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2006). "The Kirtlandian land-vertebrate “age”–faunal composition, temporal position and biostratigraphic correlation in the nonmarine Upper Cretaceous of Western North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 7-29.

Aktualna wersja na dzień 10:27, 2 paź 2025

Autor: Paweł Konarzewski

Formacja Kirtland
Wiek
252 201,4 143,1
66

ok. 75-73,5 Ma
późna kreda (kampan)

Miejsce USA - Nowy Meksyk i Kolorado
Podjednostki ogniwa Hunter Wash, Farmington i De-na-zin
Leży pod formacja Ojo Alamo (niezgodnie)
Leży nad formacja Fruitland
Miąższość do 254 m
Litologia łupki, iłowice, mułowce, piaskowce, zlepieńce i tufy
Kirtland Formation.jpg
Odsłonięcia skał (profil typowy) formacji Kirtland w stanie Nowy Meksyk. Fot. Kent G. Budge [3]

Wstęp

Formacja Kirtland to późnokredowa jednostka litologiczna położona w Basenie San Juan na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych (stan Nowy Meksyk i Kolorady). Osady tej formacji powstały w kampanie.

Etymologia

Nazwa formacji wywodzi się od nazwy miasta Kirtland znajdującym się w stanie Nowy Meksyk.

Litologia

Odsłonięcia skał formacji Kirtland w pobliżu Coal Creek. Fot. Nick Longrich [2].

Formacja Kirtland w swojej najniższej części styka się z Fruitland. Tworzą ją iłowce, piaskowce, zlepieńce oraz tufy, które można spotkać miejscami. Ogniwa Farmington oraz De-na-zin są zbudowane piaskowców i iłowców układających się w formie soczewek. W północno-zachodniej części Basenu San Juan (rejonie rzeki La Plata) występują zlepieńce żwirowe zbudowane z kwarcu i jaspisu. Skały te są wypełnione drobnoziarnistym piaskiem i mułem. Przyjmują one barwy od czerwonych (różne odcienie) do żółtych. Z kolei w zachodniej i południowo-zachodniej części pojawiają się miejscowo zlepieńce i purpurowe iłowce. W rejonie Pinyon Mesa występują warstwy tufów o różnej miąższości oraz grubsze pokłady piaskowców z dużą zawartością materiału andezytowego. Piaskowce formacji są drobno- do średnioziarniste, z przewagą frakcji drobnoziarnistej. Wcześniej uważano, że ogniwo Naashoibito należy do omawianej formacji, jednak obecnie zaliczane jest do młodszej formacji Ojo Alamo, od której oddziela je wyraźna niezgodność stratygraficzna [1] o czasie trwania ok. 3,5 Ma (Fassett i Hinds, 1971; Sullivan i Lucas, 2006; Fowler, 2017).

Paleofauna

Paleofauna z formacji Kirtland była typowa dla późnej kredy Ameryki Północnej. Głównymi roślinożernymi dinozaurami były ceratopsydy pachycefalozaurydy, hadrozaurydy oraz ankylozaury. Obok nich roślinami mogły się żywić również ornitomimozaury ora owiraptorozaury. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały tyranozauroidy, zaś w ich cieniu żyły mniejsze dromeozaurydy oraz troodontydy. Zbiorniki wodne zamieszkały żółwie oraz krokodylomorfy, a w przestrzeni powietrznej panowały pterozaury.

Dinozaury

Dinozaury
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Ahshislepelta minor [2][3][4]

Hunter Wash

SMP VP-1930 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Dinozaur pancerny mogący być ankylozaurydem lub nodozaurydem.

Ahshislepelta LM.png

Ahshislesaurus wimani [5]

Hunter Wash

dwa okazy (USNM VP-8629 i NMMNH P-66929); ?NMMNH P-25057 - częściowy szkielet pozaczaszkowy

Holotyp Ahshislesaurus był dawniej przypisywany do Kritosaurus.

Ahshislesaurus wimani.png

Anasazisaurus horneri [6][7][8][9]

Farmington

BYU 12950 - niekompletna czaszka

Takson mogący należeć do rodzaju Kritosaurus.

Kritosaurus horneri Kirtland Formation.png

Bistahieversor sealeyi [10]

Hunter Wash i Farmington

dwa okazy (NMMNH P-27469 i NMMNH P-25049)

Tyranozauroid mogący być tyranozaurydem. Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Fruitland.

Bistahieversor.jpg

Bisticeratops froeseorum [11][12]

Farmington

NMMNH P-50000 - prawie kompletna czaszka

Ten chasmozauryn dawniej był przypisywany do rodzaju Pentaceratops. Znany osobnik ma ślady ugryzień po ataku drapieżnika.

Bisticeratops skull (NMMNH P-50000).jpg

Kritosaurus navajovius [8][5]

De-na-zin

AMNH 5799 - niekompletna czaszka oraz częściowy pierwszy kręg szyjny

Hadrozauryd mający charakterystyczny garb na nosie.

Kritosaurus navajovius.png

Naashoibitosaurus ostromi [6][8]

De-na-zin

NMMNH P-16106 - niekompletny szkielet

Dawniej był uważany za jeden z okazów Kritosaurus.

Naashoibitosaurus ostromi.png

Navajoceratops sullivani [13]

Hunter Wash

SMP VP-1500 - fragmentaryczna czaszka

Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od Pentaceratops do Anchiceratops.

Navajoceratops.png

Nodocephalosaurus kirtlandensis [3]

De-na-zin

dwa okazy (SMP VP-900 i SMP VP-1957)

Ankylozauryd o niepewnej pozycji systematycznej.

Akainacephalus and nodocephalosaurus skulls.jpg

Parasaurolophus tubicen [14][15]

De-na-zin

trzy okazy (PMU.R1250, NMMNH P-25100 i SMP VP-2202)

Drugi ważny gatunek Parasaurolophus.

"Pentaceratops" fenestratus [13]

prawdopodobnie Hunter Wash

PMU 24923 - prawie kompletny szkielet

Prawdopodobnie reprezentuje nowy, nieznany nauce takson.

Pentaceratops fenestratus holotype skull.png

?Saurornitholestes sullivani [16]

De-na-zin

SMP VP-1270 - niemalże kompletna lewa kość czołowa

Ten gatunek może nie należeć do rodzaju Saurornitholestes.

Saurornitholestes robustus [17][18]

De-na-zin

SMP VP-1955 - lewa kość czołowa; SMP VP-1901 - ząb; SMP VP-1741- drugi pazur stopy

Pierwotnie był opisany jako dromeozauryd, lecz obecnie uważa się za troodontyda.

Sphaerotholus goodwini [19]

De-na-zin i ?Farmington

NMMNH P-27403 - niekompletna czaszka; ?NMMNH P-30068 - niekompletna czaszka

Jeden z najbardziej zaawansowanych pachycefalozaurydów.

Stegoceras novomexicanum [20][21][22]

Hunter Wash

dwa okazy (NMMNHP - 70009 i SMP VP - 2790)

Drugi ważny gatunek Stegoceras. Został odnaleziony również w formacji Fruitland.

Stegoceras TD.png

cf. Struthiomimus [23]

Hunter Wash i Farmington

UNM B-499B - trzon kręgu grzbietowego; UNM B-590 dystalna część kości śródstopia IV; UNM B-745 - dystalna część pazura III palca

Te okazy są zbliżone rozmiarami do Struthiomimus altus.

Struthiomimus altus skeletal.png

Titanoceratops ouranos [24][25]

prawdopodobnie Hunter Wash

OMNH 10165 - niekompletny szkielet

Najstarszy znany przedstawiciel Triceratopsini. Dawnej był uważany za jeden z okazów Pentaceratops. Jego szczątki mogły być odnalezione w omawianej formacji lub Fruitland.

Titanoceratops Skeletal.svg

Terminocavus saelayi [13]

Hunter Wash

NMMNH P-27468 - fragmentaryczna czaszka

Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od Pentaceratops do Anchiceratops.

Terminocavus.png

Ziapelta sanjuanensis [26]

Hunter Wash i De-na-zin

dwa okazy (NMMNH P-64484 i NMMNH P-66930)

Przedstawiciel grupy Ankylosaurini.

Ziapelta.png

Niezidentyfikowane ankylozaurydy [3]

De-na-zin

SMP VP-1870 - osteoderma; SMP VP-1149 i SMP VP-1743 - dwa kręgi ogonowe oraz SMP VP-1632; SMP VP-1646; SMP VP-2074 - osteodermy ogonowe

Te okazy były dawniej przypisywane do Nodocephalosaurus.

Niezidentyfikowany cenagnat [27]

De-na-zin

NMMNH P-33902 - niemalże kompletna kość piszczelowa

Ten okaz był zbliżony rozmiarami do Elmisaurus.

Niezidentyfikowany chasmozauryn [13]

De-na-zin

NMMNH P-33906 - fragmentaryczna czaszka oraz kregi

Ten dinozaur może być członkiem anagenetycznej linii rozwojowej, wiodącej od Pentaceratops do Anchiceratops.

Niezidentyfikowane dromeozaurydy [23]

Hunter Wash, Farmington i De-na-zin

zęby

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowane ornitomimydy [23]

Hunter Wash i Farmington

UNM B-433C - dystalna część paliczka; UNM B-741 A - paliczek

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany pachycefalozauryd [19]

Hunter Wash

MMNH P-30067 - niekompletna kopułowa czołowo-ciemieniowa

Na chwilę obecną niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowane zaurolofiny [5]

Hunter Wash

NMMNH P-RMS 2013-7 - łopatka; NMMNH P-32928 i P-37624 - kości ramienne; NMMNH P-32885 - kość łokciowa; NMMNH P-102629 - kość biodrowa

Okazy te mogą należeć do Ahshislesaurus.

Pterozaury

Pterozaury
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Navajodactylus boerei [28]

Hunter Wash

SMP VP-1445 - trzy kawałki pierwszego palca skrzydła; SMP VP-1853 - ?fragment kości łokciowej

Pterozaur mogący należeć do grupy Azhdarchidae.

NavajodactylusJF.png

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Brachychampsa montana [29]

De-na-zin

SMP VP-1312 - niekompletna czaszka

Gatunek typowy rodzaju Brachychampsa. Ten gatunek został odnaleziony w formacji Hell Creek i Judith River.

Brachychampsa NT small.jpg

Denazinosuchus kirtlandicus [30]

De-na-zin

PMU.R 232 - niekompletna czaszka

Pierwotnie był opisany jako Goniopholis kirtlandicus.

cf. Leidyosuchus sp. [31]

nie podano

zęby

Okazy te mogą nie należeć do rodzaju Leidyosuchus.

Leidyosuchus paleoart.png

Niezidentyfikowany krokodylomorf [31]

De-na-zin

NMMNH P-26234 - prawa kość udowa i osteoderma

Ten okaz wykazuje podobieństwa do Albertochampsa langstoni.

Żółwie

Żółwie
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Adocus bossi [32]

Hunter Wash i De-na-zin

kompletne i niekompletne skorupy i miednica

Przedstawiciel grupy Adocidae.

Adocus kirtlandius [32]

Hunter Wash

niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Adocidae.

Adocus sp. [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy i kości kończyn

Nieokreślony gatunek z rodzaju Adocus.

cf. Adocus sp. [32]

?Adocus sp. [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Okazy te prawdopodobnie należały do rodzaju Adocus.

Aspideretoides austerus [32]

De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae.

Aspideretoides robustus [32]

Hunter Wash

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae. Ten gatunek został odnaleziony również w formacji Fruitland.

Aspideretoides cf. A. robustus [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae.

Aspideretoides ovatus [32]

?Hunter Wash

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae.

Aspideretoides sp. [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Aspideretoides.

cf. Aspideretoides sp. [32]

?Aspideretoides sp. [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Trionychidae. Te okazy mogą należeć do rodzaju Aspideretoides.

Basilemys gaffneyi [32]

Basilemys cf. B. gaffneyi [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy i częściowa kość ramienna

Przedstawiciel grupy Nanhsiungchelyidae.

NMNH-USNM11084 2.jpg

Boremys grandis [32]

De-na-zin

elementy skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae.

Compsemys sp. [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Pleurosternidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Compsemys.

Denazinemys nodosa [32]

Hunter Wash, Farmington i De-na-zin

niekompletne skorupy i elementy pozaczaszkowe szkieletu

Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek został odnaleziony również w formacjach Aguja, Kaiparowits, Fruitland i Javelina.

cf. Denazinemys nodosa [32]

?Denazinemys nodosa [32]

Hunter Wash

niekompletne skorupy

Te okazy mogły należeć do gatunku Denazinemys nodosa.

Neurankylus baueri [32][33]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy, kręgi, kości kończyn oraz miednica

Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek ten został odnaleziony również w formacjach Aguja, Kaiparowits, Fruitland i Menefee.

Neurankylus shells.jpg

Neurankylus cf. N. baueri [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae.

Scabremys ornata [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae.

Thescelus hemispherica [32]

Hunter Wash

niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Baenidae.

Thescelus cf. T. hemispherica [32]

Hunter Wash

niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Baenidae

Thescelus rapiens [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae.

Thescelus cf. T. rapiens [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae

Thescelus sp. [32]

Hunter Wash

niekompletna skorupa

Nieokreślony gatunek z rodzaju Thescelus.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Baenidae [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy, żuchwa i kręg grzbietowy

Być może niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Cryptodira [32]

Hunter Wash

niekompletna łopatka

Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Kinosternoidea [32]

De-na-zin

niekompletne skorupy

Być może niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Plastomeninae [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy

Być może niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Testudines [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy i czaszki, kości kończyn i obręczy barkowych, miednice, 2 kręgi grzbietowe i szyjny, osteodermy i inne niezidentyfikowane elementy

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae [32]

Hunter Wash i De-na-zin

niekompletne skorupy, kość ramienna oraz niezidentyfikowane elementy

Być może niediagnostyczne taksony.

Różne taksony [32]

?De-na-zin

niekompletne skorupy i różne kości

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Koprolity

Sullivan i Jasinski (2012) opisali 7 morfotypów koprolitów odnalezionych w formacji Kirtland. Pochodzą one z ogniw Hunter Wash oraz De-na-zin. Najbardziej pospolitym z nich jest morfotyp "C". Charakteryzuje się on segmentowaną, wydłużoną formą, zakończoną zwężającym się końcem i wklęsłym czubkiem. Powierzchnia była gładka lub lekko pęcherzykowata. Ich rozmiary wahały się od ok. 21 długości do ponad 90 mm, a szerokość od 13 mm do 37 mm. Te koprolity zawierają również łuski ryb kostnoszkieletowych z grupy Lepisosteidae oraz szczątki płazów bezogonowych. Najprawdopodobniej zostały one wydalone przez krokodylomorfy. Co ciekawe, w omawianej formacji został odnaleziony również duży odchód tyranozauroida. W koprolicie znajdowały się szczątki hadrozauryda, na których nie było widać śladów ugryzień. Osiągnął on ok. 31 cm długości oraz niecałe 16 cm grubości.

Bibliografia

Fassett, J. E., & Hinds, J. S. (1971). "Geology and fuel resources of the Fruitland Formation and Kirtland Shale of the San Juan Basin, New Mexico and Colorado (Vol. 676)". US Government Printing Office

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Sullivan, R. M., & Jasinski, S. E. (2012). "Coprolites from the Upper Cretaceous Fruitland, Kirtland and Ojo Alamo formations, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 57: 255-262.

Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2006). "The Kirtlandian land-vertebrate “age”–faunal composition, temporal position and biostratigraphic correlation in the nonmarine Upper Cretaceous of Western North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 7-29.

  1. ↑ przerwa w osadzaniu się warstw skalnych mogącą wynikać np. z erozji lub przyczyn geologicznych
  2. ↑ Burns, M. E., & Sullivan, R. M. (2011). A new ankylosaurid from the Upper Cretaceous Kirtland Formation, San Juan Basin, with comments on the diversity of ankylosaurids in New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53, 169-178.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Arbour, V. M., & Currie, P. J. (2016). "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology, 14(5), 385-444. doi:10.1080/14772019.2015.1059985
  4. ↑ Rivera-Sylva, H. E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I. E., & Guzmán-Gutiérrez, J. R. (2018). "Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance". Swiss Journal of Palaeontology, 137(1), 83-93. doi:10.1007/s13358-018-0153-1
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Dalman, S. G., Jasinski, S. E., Malinzak, D. E., Lucas, S. G., Kundrát, M., & Fiorillo, A. R. (2025). "A new saurolophine hadrosaurid (Ornithischia: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous (Campanian) Hunter Wash Member, Kirtland Formation, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 101: 73-114. [1]
  6. ↑ 6,0 6,1 Hunt, A. P., & Lucas, S. G. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". Bulletin-New Mexico Museum of Natural History and Science, 2: 77-92.
  7. ↑ Lucas, S. G., Spielmann, J. A., Sullivan, R. M., Hunt, A. P., & Gates, T. (2006). "Anasazisaurus, a hadrosaurian dinosaur from the Upper Cretaceous of New Mexico. New Mexico: New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 35; 293-297.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Prieto-Márquez, A. (2014). "Skeletal morphology of Kritosaurus navajovius (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of the North American south-west, with an evaluation of the phylogenetic systematics and biogeography of Kritosaurini". Journal of Systematic Palaeontology, 12(2), 133-175. doi:10.1080/14772019.2014.770417
  9. ↑ Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2015). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". Fossil Vertebrates in New Mexico. Albuquerque: New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 68, 105-129.
  10. ↑ Carr, T. D., & Williamson, T. E. (2010). "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea". Journal of vertebrate Paleontology, 30(1), 1-16. doi:10.1080/02724630903413032
  11. ↑ Dalman, S. G., & Lucas, S. G. (2018). "New evidence for predatory behaviour in Tyrannosaurid dinosaurs from the Kirtland Formation (Late Cretaceous, Campanian)". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 79: 113-124
  12. ↑ Dalman, S., Jasinski, S., & Lucas, S. (2022). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Upper Cretaceous (Campanian) Farmington Member of the Kirtland Formation, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 90: 127-153
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Fowler, D. W., & Fowler, E. A. F. (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ, 8, e9251.doi:10.7717/peerj.9251
  14. ↑ Sullivan, R. S., & Williamson, T. E. (1999). "A new skull of Parasaurolophus (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Kirtland Formation of New Mexico and a revision of the genus". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 15: 1-52.
  15. ↑ Sullivan, R. M., Lucas, S. G., & Jasinski, S. E. (2011). "The humerus of a hatchling lambeosaurine (Dinosauria, Hadrosauridae) referable to cf. Parasaurolophus tubicen from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (De-na-zin Member), San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53: 472-474.
  16. ↑ Jasinski, S. E. (2015). "A new dromaeosaurid (Theropoda: Dromaeosauridae) from the Late Cretaceous of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 67: 79-87.
  17. ↑ Sullivan, R. M. (2006). "Saurornitholestes robustus n. sp.(Theropoda: Dromaeosauridae) from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (De-na-zin Member), San juan Basin, New Mexico. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35: 253-256.
  18. ↑ Evans, D. C., Larson, D. W., Cullen, T. M., & Sullivan, R. M. (2014). "“Saurornitholestes” robustus is a troodontid (Dinosauria: Theropoda)". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(7), 730-734. doi:10.1139/cjes-2014-0073
  19. ↑ 19,0 19,1 Williamson T. E., & Carr, T. D. (2002). "A new genus of highly derived pachycephalosaurian from western North America". Journal of Vertebrate Paleontology. 22 (4): 779-801
  20. ↑ Jasinski, S. E. & Sullivan, R. M. (2011). "Re-evaluation of pachycephalosaurids from the Fruitland-Kirtland transition (Kirtlandian, late Campanian), San Juan Basin, New Mexico, with a description of a new species of Stegoceras and a reassessment of Texacephale langstoni". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 53: 202-215.
  21. ↑ Williamson, T. E., & Brusatte, S. L. (2016). "Pachycephalosaurs (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous (upper Campanian) of New Mexico: A reassessment of Stegoceras novomexicanum". Cretaceous Research 62: 29-43 doi:10.1016/j.cretres.2016.01.012
  22. ↑ Jasinski S. E. & Sullivan, R. M. (2016). "The validity of the Late Cretaceous pachycephalosaurid Stegoceras novomexicanum (Dinosauria: Pachycephalosauridae)". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 74: 107-115.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Lucas, S. G., Mateer, N. J., Hunt, A. P., & O’Neill, F. M. (1987). "Dinosaurs, the age of the Fruitland and Kirtland formations, and the Cretaceous-Tertiary boundary in the San Juan Basin, New Mexico". The Cretaceous-Tertiary Boundary in the San Juan and Raton Basins, New Mexico and Colorado. Geological Society of America Special Papers. Vol. 209. pp. 35–50. doi:10.1130/SPE209-p35
  24. ↑ Lehman T. M. (1998). "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico". Journal of Paleontology, 72(5), 894-906
  25. ↑ Longrich, N. R. (2011). "Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the late Campanian of New Mexico". Cretaceous Research, 32(3), 264-276. doi:10.1016/j.cretres.2010.12.007
  26. ↑ Arbour, V. M., Burns, M. E., Sullivan, R. M., Lucas, S. G., Cantrell, A. K., Fry, J., & Suazo, T. L. (2014). "A new ankylosaurid dinosaur from the Upper Cretaceous (Kirtlandian) of New Mexico with implications for ankylosaurid diversity in the Upper Cretaceous of western North America". PLoS One, 9(9), e108804. [[doi:
  27. ↑ Funston, G. F., Williamson, T. E., & Brusatte, S. L. (2024). "A caenagnathid tibia (Theropoda: Oviraptorosauria) from the upper Campanian Kirtland Formation of New Mexico". Cretaceous Research, 158, 105856. doi:10.1016/j.cretres.2024.105856
  28. ↑ Sullivan, R. M, & Fowler, D. W. (2011). "Navajodactylus boerei, n. gen., n. sp., (Pterosauria, ?Azhdarchidae) from the Upper Cretaceous Kirtland Formation (upper Campanian) of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin. 53: 393-404.
  29. ↑ Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2003). "Brachychampsa montana Gilmore (Crocodylia, Alligatoroidea) from the Kirtland Formation (Upper Campanian), San Juan Basin, New Mexico. Journal of Vertebrate Paleontology, 23(4), 832-841. doi:10.1671/A1082-8
  30. ↑ Lucas, S. G., & Sullivan, R. M. (2003). "A new crocodilian from the Upper Cretaceous of the San Juan Basin, New Mexico". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie-Monatshefte, 109-119. doi:10.1127/njgpm/2003/2003/109
  31. ↑ 31,0 31,1 Lucas, S. G., Spielmann, J. A., Sullivan, R. M., & Caleb, L. (2006). "Late Cretaceous crocodylians from the San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 249-252
  32. ↑ 32,00 32,01 32,02 32,03 32,04 32,05 32,06 32,07 32,08 32,09 32,10 32,11 32,12 32,13 32,14 32,15 32,16 32,17 32,18 32,19 32,20 32,21 32,22 32,23 32,24 32,25 32,26 32,27 32,28 32,29 32,30 32,31 32,32 32,33 Sullivan, R. M., Jasinski, S. E., & Lucas, S. G. (2012). 'Re-assessment of late Campanian (Kirtlandian) turtles from the Upper Cretaceous Fruitland and Kirtland Formations, San Juan Basin, New Mexico, USA". [w:] Brinkman, D. B., Holroyd, P. A., & Gardner, J. D. (red.). "Morphology and evolution of turtles". Dordrecht: Springer Netherlands, pp.337-387
  33. ↑ Lichtig, A., & Lucas, S. (2018). "Neurankylus, a Cretaceous-Paleocene baenid turtle from North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bullefin, 79, 323-362.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Kirtland&oldid=37017”