Coelophysoidea: Różnice pomiędzy wersjami
(gotowe) |
m (→Dowiedz się więcej: Kategoria:Stała rezerwacja) |
||
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 11: | Linia 11: | ||
---- | ---- | ||
− | ==Nomenklatura== | + | ==[[Słownik#Kladystyka|Nomenklatura]]== |
*<u>Coelophysoidea</u> (Nopcsa, 1928 ''sensu'' Holtz, 1994) | *<u>Coelophysoidea</u> (Nopcsa, 1928 ''sensu'' Holtz, 1994) | ||
: >''[[Coelophysis]] bauri'' ~ ''[[Carnotaurus]] sastrei'' (zmodyfikowano z Sereno, 1998) | : >''[[Coelophysis]] bauri'' ~ ''[[Carnotaurus]] sastrei'' (zmodyfikowano z Sereno, 1998) | ||
*<u>[[Coelophysidae]]</u> (Nopcsa, 1928 ''sensu'' Welles, 1984) | *<u>[[Coelophysidae]]</u> (Nopcsa, 1928 ''sensu'' Welles, 1984) | ||
− | : <''[[Coelophysis]] bauri'' & ''[[Megapnosaurus]] rhodesiensis & ''"Megapnosaurus" kayentakatae ''(Holtz, 1994) | + | : <''[[Coelophysis]] bauri'' & ''[[Megapnosaurus]] rhodesiensis & ''"Megapnosaurus" kayentakatae '' (Holtz, 1994) |
*<u>Inne</u> | *<u>Inne</u> | ||
− | : <small>Madsen i Welles (2000) wskazują, że wg postanowień ICZN Podokesauroidea i Podokesauridae (Huene, 1914) mają priorytet przed Coelophysoidea i Coelophysidae. Są to jednak nazwy niezdefiniowane i praktycznie nieużywane. Nie ma też pewności czy ''[[Podokesaurus]]'' należy do omawianej grupy, choć niewątpliwie jest [[Theropoda|teropodem]]. Oryginalny materiał kopalny został zniszczony, co utrudnia badania.</small> | + | : <small>Madsen i Welles (2000) wskazują, że wg postanowień ICZN Podokesauroidea i Podokesauridae (Huene, 1914) mają [[Starszy synonim|priorytet]] przed Coelophysoidea i Coelophysidae. Są to jednak nazwy niezdefiniowane i praktycznie nieużywane. Nie ma też pewności czy ''[[Podokesaurus]]'' należy do omawianej grupy, choć niewątpliwie jest [[Theropoda|teropodem]]. Oryginalny materiał kopalny został zniszczony, co utrudnia badania.</small> |
==Charakterystyka== | ==Charakterystyka== | ||
− | [[Plik: | + | [[Plik:Coelophysis_bauri_Rinehart_et_al._2009.PNG|300px|thumb|right|Szkielet ''[[Coelophysis]]'' - dwa morfotypy. Źródło: Rinehart i in., 2009.]] |
− | [[Plik: | + | [[Plik:Coelophysis_J.Martz.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''[[Coelophysis]]''. Autor: Jeff Martz / "Park Ranger" [http://www.flickr.com/photos/petrifiedforestranger/6082996575].]] |
− | + | [[Plik:Celofyzy.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''[[Coelophysis]]''. Autorka: [[Edyta Felcyn]].]] | |
− | + | Coelophysoidea to grupa [[Bazalny takson|bazalnych]] [[Theropoda|teropodów]]. Ich ciała były smukłe i mocno wydłużone. Tak samo zbudowane były czaszki i szyje, najeżone wieloma ostrymi zębami. Kończyny przednie były wyposażone w trzy funkcjonalne palce. Czwarty był ledwie widoczny a z piątego została jedynie szczątkowa V kość śródręcza (obecna przynajmniej u ''[[Coelophysis]]'' - Xu i in. 2009). | |
− | + | Celofyzoidy żywiły się prawdopodobnie mniejszymi od siebie zwierzętami, takimi jak małe krokodylomorfy czy ryby, gdyż ich szczęki były najsłabsze wśród nie[[Avialae|ptasich]] [[Theropoda|teropodów]] (Sakamoto, 2010). | |
− | |||
− | |||
− | Celofyzoidy żywiły się prawdopodobnie mniejszymi od siebie zwierzętami, takimi jak małe krokodylomorfy czy ryby, gdyż ich szczęki były najsłabsze wśród | ||
− | |||
− | |||
===Coelophysidae=== | ===Coelophysidae=== | ||
− | Grupą wyróżnianą wśród celofyzoidów są celofyzydy (Coelophysidae). Należały do nich niewielkie (1-3 m; choć prawie 6-metrowy ''[[Gojirasaurus]]'' też może być jednym z nich) - i właściwie wszystkie niewątpliwe | + | Grupą wyróżnianą wśród celofyzoidów są celofyzydy (Coelophysidae). Należały do nich niewielkie (1-3 m; choć prawie 6-metrowy ''[[Gojirasaurus]]'' też może być jednym z nich) - i właściwie wszystkie niewątpliwe – celofyzoidy ([[Theropoda#Wang_i_in..2C_2017|Wang i in., 2017]]). |
− | Celofyzydy zostały zdiagnozowane następująco (zmodyfikowane z Tykoski, 2005/ | + | Celofyzydy zostały [[Diagnoza|zdiagnozowane]] następująco (zmodyfikowane z Tykoski, 2005/niepublikowane): koliste oczodoły; brak lub kilka nerwowo-naczyniowych otworów na bokach kości przedszczękowych; gładka przyśrodkowa powierzchnia przedniośrodkowego wyrostka szczękowego; niski, zaokrąglony poziomy grzebień na bocznej powierzchni kości jarzmowej; wąski wewnętrzny wyrostek kości łuskowej; poprzeczna międzyguzowa płytka trzonu kości klinowej z małą środkową ostrogą skierowaną do przodu wzdłuż sklepienia basisphenoidal recess; przednie zęby wyrastające z kości przedszczękowej prawie okrągłe w przekroju i mniej zakrzywione; powierzchnia boczna nasad łuk kręgowych kręgów szyjnych zawierające znajdujące się przed postzygapofyzjami, zwrócone ku tyłowi wgłębienia; łuki kręgowe kręgów szyjnych z pneumatycznymi otworami położonymi z boków kanału neutralnego; wydłużone żebra szyjne; wydłużone trzony środkowych kręgów szyjnych i tylnych grzbietowych; wgłębienie mięśnia biodrowo-udowy kość biodrowej przerywające się nagle w tylnej krawędzi kości, co powoduje wyraźną krawędź na bocznej powierzchni wyrostka zapanewkowego; tylna krawędź kości biodrowej wklęsła w widoku bocznym; przyśrodkowy kołnierz na kości strzałkowej zachodzący na wstępujący wyrostek skokowy; zredukowana powierzchnia strzałkowa kości skokowej i prawie trójkątny na przedniobocznym rogu powierzchni proksymalnej; dystalna część III kości stępu zrośnięta z III kością śródstopia u dorosłych osobników; zrośnięte II i III kość śródstopia. |
==Wymiary== | ==Wymiary== | ||
− | ~ 1 m (''[[Procompsognathus]]'') <<< >4-6m (''[[Liliensternus]]''), >5,5 m ('[[Gojirasaurus]]''), 6-7 m (?''[[Dilophosaurus]]'') | + | ~ 1 m (''[[Procompsognathus]]'') <<< >4-6m (?''[[Liliensternus]]''), >5,5 m (''[[Gojirasaurus]]''), 6-7 m (?''[[Dilophosaurus]]'') |
− | Przeciętnie celofyzoidy osiągały jakieś 2-3 m. Niektóre szybko osiągnęły znaczne rozmiary (''[[Gojirasaurus]]'' | + | Przeciętnie celofyzoidy osiągały jakieś 2-3 m. Niektóre szybko osiągnęły znaczne rozmiary (''[[Gojirasaurus]]'', którego jedyny znaleziony osobnik nie zakończył jeszcze wzrostu). Z późnego triasu Niemiec znane są nieopisane szczątki celofyzoida wielkości ''[[Allosaurus]]'' (Sander i in., 2011). Często późniejsze, jurajskie celofyzoidy były małe (''[[Segisaurus]]'', ''[[Panguraptor]]'', ''[[Podokesaurus]]'' – co najmniej dwa pierwsze mogą nie być celofyzoidami - [[Theropoda#Wang_i_in..2C_2017|Wang i in., 2017]]) - z niszy średnich-dużych drapieżników zapewne wyparły je bardziej zaawansowane [[Neotheropoda|neoteropody]]. |
==Kiedy== | ==Kiedy== | ||
− | > | + | >223 Ma -> 199-183 Ma (?193-176 Ma, ???168-161 Ma) |
najstarsze: | najstarsze: | ||
− | : ''[[Camposaurus]]'' 225- | + | : ''[[Camposaurus]]'' ~219 (225-219) Ma |
+ | : ''[[Lepidus]]'' >223 Ma | ||
najmłodsze: | najmłodsze: | ||
− | : | + | : ?''[[Segisaurus]]'' 183-176 Ma |
− | + | : ''"[[Megapnosaurus]]" kayentakatae'' 199-183 Ma | |
− | Celofyzoidy żyły na pewno w późnym triasie i wczesnej jurze. | + | Celofyzoidy żyły na pewno w późnym triasie i wczesnej jurze. Najstarsze z nich: ''[[Lepidus]]'' i ''[[Camposaurus]]'' żyły odpowiednio: ponad 223 Ma (Nesbitt i Ezcurra, 2015) i ok. 219 Ma (Ramezani i in., 2014), 225-219 Ma (Ramezani i in., 2011) lub 221-218 Ma (Irmis i in., 2011) - przy czym w obu przypadkach będzie to bliżej górnej (młodszej) granicy a wg niepublikowanych danych 223-219 Ma (Parker i Martz, 2011). |
− | Fragmentaryczne szczątki (niekompletne: ząb i kość strzałkowa) pochodzące z batonu-keloweju (168-161 Ma) Chin wykazują podobieństwo do celofyzoidów (Maisch i Matzke, 2003), jednak ich identyfikacja jako takich stoi pod dużym znakiem zapytania. Należący najprawdopodobniej do [[Ceratosauria|ceratozaurów]], późnojurajski (153-145 Ma) ''[[Elaphrosaurus]]'' w jednym z badań o wąskim zasięgu taksonomicznym (Saidler i in., 2008) okazał się przedstawicielem omawianej grupy - co sugerowano już wcześniej (Paul, 1988). | + | Najmłodszym pewnym celofyzoidem jest ''"[[Megapnosaurus]]" kayentakatae'' z [[synemur]]u-[[pliensbach]]u, tj. 199-183 Ma (np. Tykoski, 2005/niepublikowane, ryc. 111; Langer i in., 2014, ryc. 4) Fragmentaryczne szczątki (niekompletne: ząb i kość strzałkowa) pochodzące z batonu-keloweju (168-161 Ma) Chin wykazują podobieństwo do celofyzoidów (Maisch i Matzke, 2003), jednak ich identyfikacja jako takich stoi pod dużym znakiem zapytania. Należący najprawdopodobniej do [[Ceratosauria|ceratozaurów]], późnojurajski (153-145 Ma) ''[[Elaphrosaurus]]'' w jednym z badań o wąskim zasięgu taksonomicznym (Saidler i in., 2008) okazał się przedstawicielem omawianej grupy - co sugerowano już wcześniej (Paul, 1988). |
− | To, że teropody uważane za celofyzoidy nie tworzą kladu, tłumaczyłoby fakt, że przeważnie formy uważane za bardziej zaawansowane (celofyzydy) pojawiają się w zapisie kopalnym wcześniej niż większe i uważane za bardziej bazalne celofyzoidy. | + | To, że teropody uważane za celofyzoidy nie tworzą kladu, tłumaczyłoby fakt, że przeważnie formy uważane za bardziej [[Takson zaawansowany|zaawansowane]] (celofyzydy) pojawiają się w zapisie kopalnym wcześniej niż większe i uważane za bardziej [[Bazalny takson|bazalne]] celofyzoidy. |
==Gdzie== | ==Gdzie== | ||
− | Pangea (Afryka, Ameryka Płn., Azja, Europa, ?Ameryka Płd., ?Antarktyda) | + | [[Pangea]] (Afryka, Ameryka Płn., ?Azja, ?Europa, ?Ameryka Płd., ?Antarktyda) |
− | |||
− | |||
− | + | Celofyzoidy znane są z doskonałych znalezisk z Afryki i Ameryka Północnej. | |
+ | Niemal kompletny, azjatycki ''[[Panguraptor]]'' może nie należeć do tego [[klad]]u ([http://theropoda.blogspot.com/2014/10/panguraptor.html Cau, online 2014]; [[Theropoda#Wang_i_in..2C_2017|Wang i in., 2017]]) a pozostałe szczątki z tego kontynentu oraz z Europy są fragmentaryczne. Według analizy [[Theropoda#Baron_i_in..2C_2017|Barona i in. (2017)]] europejski ''[[Procompsognathus]]'' to [[takson siostrzany]] Coelophysidae, więc prawdopodobnie jest on celofyzoidem (badanie nie zawiera bardziej zaawansowanych teropodów, więc nie ma pewności, jaki jest zasięg kladu Coelophysoidea) . | ||
+ | Celofyzoidy mogą reprezentować argentyńskie ''[[Zupaysaurus]]'' i fragmentaryczny, mniejszy takson (Martínez i in., 2015) oraz zęby pochodzące z wczesnej jury Antarktydy (Ford, online). Wg niektórych, zawierających niewiele bazalnych teropodów badań ([[Theropoda#Cau_i_in..2C_2012B|Cau i in., 2012B]]; [[Theropoda#Lee_i_in..2C_2014A.28I.29|Lee i in., 2014]]) celofyzoidem z [[Dilophosauridae]] jest antarktyczny ''[[Cryolophosaurus]]''. | ||
− | == | + | ==[[Kladogram]]y== |
===Zob. [[Theropoda#Kladogramy]]=== | ===Zob. [[Theropoda#Kladogramy]]=== | ||
Linia 84: | Linia 80: | ||
[[Plik:Tykoski_i_Rowe,_2004.jpg]] | [[Plik:Tykoski_i_Rowe,_2004.jpg]] | ||
− | Kladogram z Tykoski i Rowe, 2004. Cienką linią zaznaczono niepewną pozycję ''[[Segisaurus]]'' wśród Coelophysidae. | + | [[Kladogram]] z Tykoski i Rowe, 2004. Cienką linią zaznaczono niepewną pozycję ''[[Segisaurus]]'' wśród Coelophysidae. |
===Carrano i in., 2005=== | ===Carrano i in., 2005=== | ||
Linia 106: | Linia 102: | ||
Skalibrowany stratygraficznie kladogram z Sadleir i in., 2008 (na podstawie Holtz, 2000 ze zmienionym ''[[Eustreptospondylus]]''). | Skalibrowany stratygraficznie kladogram z Sadleir i in., 2008 (na podstawie Holtz, 2000 ze zmienionym ''[[Eustreptospondylus]]''). | ||
− | == | + | ===Allain i in., 2012=== |
− | + | [[Plik:Allain_i_in.,_2012_Ichthyovenator_celofyz.PNG]] | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
+ | Kladogram z Allain i in., 2012. | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small>Publikacje naukowe: | <small>Publikacje naukowe: | ||
− | + | Allain, R., Xaisanavong, T., Richir, P. & Khentavong, B. (2012) "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos" Naturwissenschaften. [[doi: 10.1007/s00114-012-0911-7]] | |
+ | |||
+ | Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. [[doi:10.1038/nature21700]] | ||
Carrano, M.T. Hutchinson, J.R. & Sampson, S.D. (2005) "New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona" Journal of Vertebrate Paleontology, 25, 835-849. | Carrano, M.T. Hutchinson, J.R. & Sampson, S.D. (2005) "New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona" Journal of Vertebrate Paleontology, 25, 835-849. | ||
− | Ezcurra, M.D. & Brusatte, S.L. (2011) "Taxonomic and phylogenetic reassessment of the early neotheropod dinosaur Camposaurus arizonensis from the Late Triassic of North America" Palaeontology, 54, 763-772. doi: 10.1111/j.1475-4983.2011.01069.x | + | Cau, A., Dalla Vecchia, F.M. & Fabbri, M. (2012B) "A thick-skulled theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Upper Cretaceous of Morocco with implications for carcharodontosaurid cranial evolution" Cretaceous Research, 40, 251-260. [[doi:10.1016/j.cretres.2012.09.002]] |
+ | |||
+ | Ezcurra, M.D. & Brusatte, S.L. (2011) "Taxonomic and phylogenetic reassessment of the early neotheropod dinosaur Camposaurus arizonensis from the Late Triassic of North America" Palaeontology, 54, 763-772. [[doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01069.x]] | ||
Ezcurra, M.D. & Cuny, G. (2007) "The coelophysoid Lophostropheus airelensis, gen. nov.: a review of the systematics of "Liliensternus"airelensis from the Triassic-Jurassic boundary outcrops of Normandy (France)" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 73-86. | Ezcurra, M.D. & Cuny, G. (2007) "The coelophysoid Lophostropheus airelensis, gen. nov.: a review of the systematics of "Liliensternus"airelensis from the Triassic-Jurassic boundary outcrops of Normandy (France)" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 73-86. | ||
Linia 131: | Linia 124: | ||
Ezcurra, M.D. & Novas, F.E. (2007) "Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina" Historical Biology, 19, 35-72. | Ezcurra, M.D. & Novas, F.E. (2007) "Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina" Historical Biology, 19, 35-72. | ||
− | Irmis, R.B., Mundil, R., Martz, J.W. & Parker, W.G. (2011) "High-resolution U-Pb ages from the Upper Triassic Chinle Formation (New Mexico, USA) support a diachronous rise of dinosaurs" Earth and Planetary Science Letters, doi:10.1016/j.epsl.2011.07.015 | + | Irmis, R.B., Mundil, R., Martz, J.W. & Parker, W.G. (2011) "High-resolution U-Pb ages from the Upper Triassic Chinle Formation (New Mexico, USA) support a diachronous rise of dinosaurs" Earth and Planetary Science Letters, [[doi:10.1016/j.epsl.2011.07.015 ]] |
Knoll, F. (2008) "On the Procompsognathus postcranium (Late Triassic, Germany)" Geobios, 41, 779-786. | Knoll, F. (2008) "On the Procompsognathus postcranium (Late Triassic, Germany)" Geobios, 41, 779-786. | ||
+ | |||
+ | Langer, M.C., Rincón A.D., Ramezani J., Solórzano A. & Rauhut, O.W.M. (2014) "New dinosaur (Theropoda, stem-Averostra) from the earliest Jurassic of the La Quinta formation, Venezuelan Andes" Royal Society Open Access Science, 1, 140184. [[doi:10.1098/rsos.140184]] | ||
+ | |||
+ | Lee, M.S.Y., Cau, A., Naish, D. & Dyke, G.J. (2014) "Sustained miniaturization and anatomical innovation in the dinosaurian ancestors of birds" Science, 345(6196), 562-566. [[doi:10.1126/science.1252243]] | ||
Maisch, M.W. & Matzke, A.T. (2003)."Theropods (Dinosauria, Saurischia) from the Middle Jurassic Toutunhe Formation of the southern Junggar Basin, NW China" Palaeontologische Zeitschrift, 77, 281-292. | Maisch, M.W. & Matzke, A.T. (2003)."Theropods (Dinosauria, Saurischia) from the Middle Jurassic Toutunhe Formation of the southern Junggar Basin, NW China" Palaeontologische Zeitschrift, 77, 281-292. | ||
+ | |||
+ | Martill, D.M., Vidovic, S.U., Howells, C. & Nudds, J.R. (2016) "The Oldest Jurassic Dinosaur: A Basal Neotheropod from the Hettangian of Great Britain" PLoS ONE, 11(1), e0145713. [[doi:10.1371/journal.pone.0145713]] | ||
+ | |||
+ | Martínez, R.N., Apaldetti, C., Correa, G., Colombi, A.E., Fernández, E., Santi Malnis, P., Praderio, A., Abelín, D., Benegas, L.G., Aguilar-Cameo, A. & Alcober, O.A. (2015) "A new late Triassic vertebrate assemblage from northwestern Argentina" Ameghiniana, 52(4), 379-390. [[doi:10.5710/AMGH.27.04.2015.2889]] | ||
Naish, D & Martill, D. M. (2008) "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia" Journal of the Geological Society, 165, 613-623. | Naish, D & Martill, D. M. (2008) "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia" Journal of the Geological Society, 165, 613-623. | ||
+ | |||
+ | Nesbitt, S.J. (2011) "The early evolution of archosaurs : relationships and the origin of major clades" Bulletin of the American Museum of Natural History, 352, 1-292. | ||
+ | |||
+ | Nesbitt, S.J. & Ezcurra, M.D. (2015) "The early fossil record of dinosaurs in North America: A new neotheropod from the base of the Upper Triassic Dockum Group of Texas" Acta Palaeontologica Polonica, 60 (3), 513-526. [[doi:10.4202/app.00143.2014]] | ||
Nesbitt, S.J., Irmis, R.B. & Parker, W.G. (2007) "A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 209-243. | Nesbitt, S.J., Irmis, R.B. & Parker, W.G. (2007) "A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 209-243. | ||
Linia 143: | Linia 148: | ||
Nesbitt, S.J., Smith, N.D., Irmis, R.B., Turner, A.H., Downs, A. & Norell, M.A. (2009) "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs" Science, 326, 1530-1533. | Nesbitt, S.J., Smith, N.D., Irmis, R.B., Turner, A.H., Downs, A. & Norell, M.A. (2009) "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs" Science, 326, 1530-1533. | ||
− | Niedźwiedzki, G., Gorzelak, P. & Sulej, T. (2010) "Bite traces on dicynodont bones and the early evolution of large terrestrial predators" Lethaia, 44(1), 87-92. | + | Niedźwiedzki, G., Gorzelak, P. & Sulej, T. (2010) "Bite traces on dicynodont bones and the early evolution of large terrestrial predators" Lethaia, 44(1), 87-92. [[doi:10.1111/j.1502-3931.2010.00227.x]] |
+ | |||
+ | Ramezani, J., Hoke, G.D., Fastovsky, D.E., Bowring, S.A., Therrien, F., Dworkin, S.I., Atchley, S.C. & Nordt, L.C. (2011) "High-precision U-Pb zircon geochronology of the Late Triassic Chinle Formation, Petrified Forest National Park (Arizona, USA): Temporal constraints on the early evolution of dinosaurs" Geological Society of America Bulletin, [[doi:10.1130/B30433.1]] | ||
+ | |||
+ | Ramezani, J., Fastovsky, D.E. & Bowring, S.A. (2014) "Revised chronostratigraphy of the Lower Chinle Formation strata in Arizona and New Mexico (USA): High-precision U-Pb geochronological constraints on the Late Triassic evolution of dinosaurs" American Journal of Science, 314(6), 981-1008. [[doi:10.2475/06.2014.01]] | ||
− | + | Rinehart, L.F., Lucas, S.G., Heckert, A.B., Spielmann, J.A. & Celesky, M.D. (2009) "The paleobiology of Coelophysis bauri (Cope) from the Upper Triassic (Apachean) Whitaker quarry, New Mexico, with detailed analysis of a single quarry block" New Mexico Museum of Natural History & Science, a division of the Department of Cultural Affairs, Bulletin, 45, 1-260. | |
Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England" Monograph of the Palaeontographical Society, 627, 160, 1-82. | Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England" Monograph of the Palaeontographical Society, 627, 160, 1-82. | ||
Linia 156: | Linia 165: | ||
Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 151-168. | Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 151-168. | ||
+ | |||
+ | Wang, S., Stiegler, J., Amiot, R., Wang, X., Du, G.-h., Clark, J.M. & Xu, X. (2017) "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" Current Biology, 27, 1-5. [[doi:10.1016/j.cub.2016.10.043]] | ||
Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940–944. | Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940–944. | ||
Yates, A.M. (2005) "A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods" Palaeontologia Africana, 41, 105-122. | Yates, A.M. (2005) "A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods" Palaeontologia Africana, 41, 105-122. | ||
+ | |||
+ | You, H.-L., Azuma, Y., Wang, T., Wang, Y.-M. & Dong, Z-H. (2014) "The first well-preserved coelophysoid theropod dinosaur from Asia" Zootaxa, 3873(3), 233-249. [[doi:10.11646/zootaxa.3873.3.3]] | ||
Inne: | Inne: | ||
− | Irmis, R.B. & Mundil, R. (2008) | + | Ford, online http://paleofile.com/Dinosaurs/Theropods/Coelophysincertae.asp |
+ | |||
+ | Irmis, R.B. & Mundil, R. (2008) "New age constraints from the Chinle Formation revise global comparisons of Late Triassic vertebrate assemblages" Journal of Vertebrate Paleontology, 28, 95A. [abstrakt] | ||
+ | |||
+ | Parker, W.G. & Martz, J.W. (2011) "Constraining the 'Dawn of the dinosaurs' in the Upper Triassic Chinle Formation, Arizona, USA" Ameghiniana, 48(4) (suplement), R119 [abstrakt] | ||
Tykoski, R.S (2005) "Anatomy, Ontogeny, and Phylogeny of Coelophysoid Theropods" Dysertacja doktorska, University of Texas | Tykoski, R.S (2005) "Anatomy, Ontogeny, and Phylogeny of Coelophysoid Theropods" Dysertacja doktorska, University of Texas | ||
http://gsa.confex.com/gsa/2002NE/finalprogram/abstract_31961.htm</small> | http://gsa.confex.com/gsa/2002NE/finalprogram/abstract_31961.htm</small> | ||
+ | |||
+ | ==Dowiedz się więcej== | ||
+ | |||
+ | * o celofyzoidach : | ||
+ | |||
+ | : ?"[[Comanchesaurus]]", '''''[[Dracoraptor]]''''', ?''[[Dolichosuchus]]'', ?''[[Halticosaurus]]'', ??'''''[[Liliensternus]]''''', ??'''''[[Lophostropheus]]''''', ??'''''[[Podokesaurus]]''''', ?'''''[[Procompsognathus]]''''', ?''[[Pterospondylus]]'', ??''[[Sarcosaurus]]'' | ||
+ | |||
+ | * w tym [[celofyzyd]]ach (gwiazdką (*) oznaczono te, które mogą nie być celofyzoidami): | ||
+ | |||
+ | : ?'''''[[Camposaurus]]''''', {{U|'''''[[Coelophysis]]'''''}}, ??''[[Gojirasaurus]]'', ?'''''[[Lepidus]]''''', ''[[Longosaurus]]'', '''''[[Megapnosaurus]]''''', *'''''[[Segisaurus]]''''', *''[[Panguraptor]]'' | ||
+ | |||
+ | Zob. też artykuł o '''[[Theropoda]]''' i '''[[Ceratosauria]]''' | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
+ | [[Kategoria:Grupy teropodów]] | ||
+ | [[Kategoria:Stała rezerwacja]] |
Aktualna wersja na dzień 08:10, 21 maj 2017
Autor: | Korekta: |
Maciej Ziegler | Dawid Mika |
Nomenklatura
- Coelophysoidea (Nopcsa, 1928 sensu Holtz, 1994)
- >Coelophysis bauri ~ Carnotaurus sastrei (zmodyfikowano z Sereno, 1998)
- Coelophysidae (Nopcsa, 1928 sensu Welles, 1984)
- <Coelophysis bauri & Megapnosaurus rhodesiensis & "Megapnosaurus" kayentakatae (Holtz, 1994)
- Inne
- Madsen i Welles (2000) wskazują, że wg postanowień ICZN Podokesauroidea i Podokesauridae (Huene, 1914) mają priorytet przed Coelophysoidea i Coelophysidae. Są to jednak nazwy niezdefiniowane i praktycznie nieużywane. Nie ma też pewności czy Podokesaurus należy do omawianej grupy, choć niewątpliwie jest teropodem. Oryginalny materiał kopalny został zniszczony, co utrudnia badania.
Charakterystyka
Coelophysoidea to grupa bazalnych teropodów. Ich ciała były smukłe i mocno wydłużone. Tak samo zbudowane były czaszki i szyje, najeżone wieloma ostrymi zębami. Kończyny przednie były wyposażone w trzy funkcjonalne palce. Czwarty był ledwie widoczny a z piątego została jedynie szczątkowa V kość śródręcza (obecna przynajmniej u Coelophysis - Xu i in. 2009).
Celofyzoidy żywiły się prawdopodobnie mniejszymi od siebie zwierzętami, takimi jak małe krokodylomorfy czy ryby, gdyż ich szczęki były najsłabsze wśród nieptasich teropodów (Sakamoto, 2010).
Coelophysidae
Grupą wyróżnianą wśród celofyzoidów są celofyzydy (Coelophysidae). Należały do nich niewielkie (1-3 m; choć prawie 6-metrowy Gojirasaurus też może być jednym z nich) - i właściwie wszystkie niewątpliwe – celofyzoidy (Wang i in., 2017).
Celofyzydy zostały zdiagnozowane następująco (zmodyfikowane z Tykoski, 2005/niepublikowane): koliste oczodoły; brak lub kilka nerwowo-naczyniowych otworów na bokach kości przedszczękowych; gładka przyśrodkowa powierzchnia przedniośrodkowego wyrostka szczękowego; niski, zaokrąglony poziomy grzebień na bocznej powierzchni kości jarzmowej; wąski wewnętrzny wyrostek kości łuskowej; poprzeczna międzyguzowa płytka trzonu kości klinowej z małą środkową ostrogą skierowaną do przodu wzdłuż sklepienia basisphenoidal recess; przednie zęby wyrastające z kości przedszczękowej prawie okrągłe w przekroju i mniej zakrzywione; powierzchnia boczna nasad łuk kręgowych kręgów szyjnych zawierające znajdujące się przed postzygapofyzjami, zwrócone ku tyłowi wgłębienia; łuki kręgowe kręgów szyjnych z pneumatycznymi otworami położonymi z boków kanału neutralnego; wydłużone żebra szyjne; wydłużone trzony środkowych kręgów szyjnych i tylnych grzbietowych; wgłębienie mięśnia biodrowo-udowy kość biodrowej przerywające się nagle w tylnej krawędzi kości, co powoduje wyraźną krawędź na bocznej powierzchni wyrostka zapanewkowego; tylna krawędź kości biodrowej wklęsła w widoku bocznym; przyśrodkowy kołnierz na kości strzałkowej zachodzący na wstępujący wyrostek skokowy; zredukowana powierzchnia strzałkowa kości skokowej i prawie trójkątny na przedniobocznym rogu powierzchni proksymalnej; dystalna część III kości stępu zrośnięta z III kością śródstopia u dorosłych osobników; zrośnięte II i III kość śródstopia.
Wymiary
~ 1 m (Procompsognathus) <<< >4-6m (?Liliensternus), >5,5 m (Gojirasaurus), 6-7 m (?Dilophosaurus)
Przeciętnie celofyzoidy osiągały jakieś 2-3 m. Niektóre szybko osiągnęły znaczne rozmiary (Gojirasaurus, którego jedyny znaleziony osobnik nie zakończył jeszcze wzrostu). Z późnego triasu Niemiec znane są nieopisane szczątki celofyzoida wielkości Allosaurus (Sander i in., 2011). Często późniejsze, jurajskie celofyzoidy były małe (Segisaurus, Panguraptor, Podokesaurus – co najmniej dwa pierwsze mogą nie być celofyzoidami - Wang i in., 2017) - z niszy średnich-dużych drapieżników zapewne wyparły je bardziej zaawansowane neoteropody.
Kiedy
>223 Ma -> 199-183 Ma (?193-176 Ma, ???168-161 Ma)
najstarsze:
- Camposaurus ~219 (225-219) Ma
- Lepidus >223 Ma
najmłodsze:
- ?Segisaurus 183-176 Ma
- "Megapnosaurus" kayentakatae 199-183 Ma
Celofyzoidy żyły na pewno w późnym triasie i wczesnej jurze. Najstarsze z nich: Lepidus i Camposaurus żyły odpowiednio: ponad 223 Ma (Nesbitt i Ezcurra, 2015) i ok. 219 Ma (Ramezani i in., 2014), 225-219 Ma (Ramezani i in., 2011) lub 221-218 Ma (Irmis i in., 2011) - przy czym w obu przypadkach będzie to bliżej górnej (młodszej) granicy a wg niepublikowanych danych 223-219 Ma (Parker i Martz, 2011).
Najmłodszym pewnym celofyzoidem jest "Megapnosaurus" kayentakatae z synemuru-pliensbachu, tj. 199-183 Ma (np. Tykoski, 2005/niepublikowane, ryc. 111; Langer i in., 2014, ryc. 4) Fragmentaryczne szczątki (niekompletne: ząb i kość strzałkowa) pochodzące z batonu-keloweju (168-161 Ma) Chin wykazują podobieństwo do celofyzoidów (Maisch i Matzke, 2003), jednak ich identyfikacja jako takich stoi pod dużym znakiem zapytania. Należący najprawdopodobniej do ceratozaurów, późnojurajski (153-145 Ma) Elaphrosaurus w jednym z badań o wąskim zasięgu taksonomicznym (Saidler i in., 2008) okazał się przedstawicielem omawianej grupy - co sugerowano już wcześniej (Paul, 1988).
To, że teropody uważane za celofyzoidy nie tworzą kladu, tłumaczyłoby fakt, że przeważnie formy uważane za bardziej zaawansowane (celofyzydy) pojawiają się w zapisie kopalnym wcześniej niż większe i uważane za bardziej bazalne celofyzoidy.
Gdzie
Pangea (Afryka, Ameryka Płn., ?Azja, ?Europa, ?Ameryka Płd., ?Antarktyda)
Celofyzoidy znane są z doskonałych znalezisk z Afryki i Ameryka Północnej.
Niemal kompletny, azjatycki Panguraptor może nie należeć do tego kladu (Cau, online 2014; Wang i in., 2017) a pozostałe szczątki z tego kontynentu oraz z Europy są fragmentaryczne. Według analizy Barona i in. (2017) europejski Procompsognathus to takson siostrzany Coelophysidae, więc prawdopodobnie jest on celofyzoidem (badanie nie zawiera bardziej zaawansowanych teropodów, więc nie ma pewności, jaki jest zasięg kladu Coelophysoidea) . Celofyzoidy mogą reprezentować argentyńskie Zupaysaurus i fragmentaryczny, mniejszy takson (Martínez i in., 2015) oraz zęby pochodzące z wczesnej jury Antarktydy (Ford, online). Wg niektórych, zawierających niewiele bazalnych teropodów badań (Cau i in., 2012B; Lee i in., 2014) celofyzoidem z Dilophosauridae jest antarktyczny Cryolophosaurus.
Kladogramy
Zob. Theropoda#Kladogramy
Tykoski i Rowe, 2004
Kladogram z Tykoski i Rowe, 2004. Cienką linią zaznaczono niepewną pozycję Segisaurus wśród Coelophysidae.
Carrano i in., 2005
Kladogram z Carrano i in., 2005 (konsensus Adamsa).
Ezcurra i Cuny, 2007
Kladogram z Ezcurra i Cuny, 2007.
Ezcurra i Novas, 2007
Kladogram z Ezcurra i Novas, 2007 (konsensus większości drzewek). W ścisłym konsensusie celofyzoidy bardziej zaawansowane od Zupaysaurus tworzyły politomię.
Sadleir i in., 2008
Skalibrowany stratygraficznie kladogram z Sadleir i in., 2008 (na podstawie Holtz, 2000 ze zmienionym Eustreptospondylus).
Allain i in., 2012
Kladogram z Allain i in., 2012.
Bibliografia
Publikacje naukowe:
Allain, R., Xaisanavong, T., Richir, P. & Khentavong, B. (2012) "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos" Naturwissenschaften. doi: 10.1007/s00114-012-0911-7
Baron, M., Norman, D.B. & Barrett, P.M. (2017) "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution" Nature, 543, 501-506. doi:10.1038/nature21700
Carrano, M.T. Hutchinson, J.R. & Sampson, S.D. (2005) "New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona" Journal of Vertebrate Paleontology, 25, 835-849.
Cau, A., Dalla Vecchia, F.M. & Fabbri, M. (2012B) "A thick-skulled theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Upper Cretaceous of Morocco with implications for carcharodontosaurid cranial evolution" Cretaceous Research, 40, 251-260. doi:10.1016/j.cretres.2012.09.002
Ezcurra, M.D. & Brusatte, S.L. (2011) "Taxonomic and phylogenetic reassessment of the early neotheropod dinosaur Camposaurus arizonensis from the Late Triassic of North America" Palaeontology, 54, 763-772. doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01069.x
Ezcurra, M.D. & Cuny, G. (2007) "The coelophysoid Lophostropheus airelensis, gen. nov.: a review of the systematics of "Liliensternus"airelensis from the Triassic-Jurassic boundary outcrops of Normandy (France)" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 73-86.
Ezcurra, M.D. & Novas, F.E. (2007) "Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina" Historical Biology, 19, 35-72.
Irmis, R.B., Mundil, R., Martz, J.W. & Parker, W.G. (2011) "High-resolution U-Pb ages from the Upper Triassic Chinle Formation (New Mexico, USA) support a diachronous rise of dinosaurs" Earth and Planetary Science Letters, doi:10.1016/j.epsl.2011.07.015
Knoll, F. (2008) "On the Procompsognathus postcranium (Late Triassic, Germany)" Geobios, 41, 779-786.
Langer, M.C., Rincón A.D., Ramezani J., Solórzano A. & Rauhut, O.W.M. (2014) "New dinosaur (Theropoda, stem-Averostra) from the earliest Jurassic of the La Quinta formation, Venezuelan Andes" Royal Society Open Access Science, 1, 140184. doi:10.1098/rsos.140184
Lee, M.S.Y., Cau, A., Naish, D. & Dyke, G.J. (2014) "Sustained miniaturization and anatomical innovation in the dinosaurian ancestors of birds" Science, 345(6196), 562-566. doi:10.1126/science.1252243
Maisch, M.W. & Matzke, A.T. (2003)."Theropods (Dinosauria, Saurischia) from the Middle Jurassic Toutunhe Formation of the southern Junggar Basin, NW China" Palaeontologische Zeitschrift, 77, 281-292.
Martill, D.M., Vidovic, S.U., Howells, C. & Nudds, J.R. (2016) "The Oldest Jurassic Dinosaur: A Basal Neotheropod from the Hettangian of Great Britain" PLoS ONE, 11(1), e0145713. doi:10.1371/journal.pone.0145713
Martínez, R.N., Apaldetti, C., Correa, G., Colombi, A.E., Fernández, E., Santi Malnis, P., Praderio, A., Abelín, D., Benegas, L.G., Aguilar-Cameo, A. & Alcober, O.A. (2015) "A new late Triassic vertebrate assemblage from northwestern Argentina" Ameghiniana, 52(4), 379-390. doi:10.5710/AMGH.27.04.2015.2889
Naish, D & Martill, D. M. (2008) "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia" Journal of the Geological Society, 165, 613-623.
Nesbitt, S.J. (2011) "The early evolution of archosaurs : relationships and the origin of major clades" Bulletin of the American Museum of Natural History, 352, 1-292.
Nesbitt, S.J. & Ezcurra, M.D. (2015) "The early fossil record of dinosaurs in North America: A new neotheropod from the base of the Upper Triassic Dockum Group of Texas" Acta Palaeontologica Polonica, 60 (3), 513-526. doi:10.4202/app.00143.2014
Nesbitt, S.J., Irmis, R.B. & Parker, W.G. (2007) "A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 209-243.
Nesbitt, S.J., Smith, N.D., Irmis, R.B., Turner, A.H., Downs, A. & Norell, M.A. (2009) "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs" Science, 326, 1530-1533.
Niedźwiedzki, G., Gorzelak, P. & Sulej, T. (2010) "Bite traces on dicynodont bones and the early evolution of large terrestrial predators" Lethaia, 44(1), 87-92. doi:10.1111/j.1502-3931.2010.00227.x
Ramezani, J., Hoke, G.D., Fastovsky, D.E., Bowring, S.A., Therrien, F., Dworkin, S.I., Atchley, S.C. & Nordt, L.C. (2011) "High-precision U-Pb zircon geochronology of the Late Triassic Chinle Formation, Petrified Forest National Park (Arizona, USA): Temporal constraints on the early evolution of dinosaurs" Geological Society of America Bulletin, doi:10.1130/B30433.1
Ramezani, J., Fastovsky, D.E. & Bowring, S.A. (2014) "Revised chronostratigraphy of the Lower Chinle Formation strata in Arizona and New Mexico (USA): High-precision U-Pb geochronological constraints on the Late Triassic evolution of dinosaurs" American Journal of Science, 314(6), 981-1008. doi:10.2475/06.2014.01
Rinehart, L.F., Lucas, S.G., Heckert, A.B., Spielmann, J.A. & Celesky, M.D. (2009) "The paleobiology of Coelophysis bauri (Cope) from the Upper Triassic (Apachean) Whitaker quarry, New Mexico, with detailed analysis of a single quarry block" New Mexico Museum of Natural History & Science, a division of the Department of Cultural Affairs, Bulletin, 45, 1-260.
Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England" Monograph of the Palaeontographical Society, 627, 160, 1-82.
Sakamoto, M. (2010) "Jaw biomechanics and the evolution of biting performance in theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 277, 3327–3333. doi:10.1098/rspb.2010.0794
Sander, P.M., Christian, A., Clauss, M., Fechner, R., Gee, C.T., Griebeler, E.-M., Gunga, H.-C., Hummel, J., Mallison, H., Perry, S.F., Preuschoft, H., Rauhut, O.W.M., Remes, K., Tütken, T., Wings, O. & Witzel, U. (2011) "Biology of the sauropod dinosaurs: the evolution of gigantism" Biological Reviews, 86(1), 117–155. doi: 10.1111/j.1469-185X.2010.00137.x
Sertich, J.J.W. & Loewen, M.A. (2010) "A New Basal Sauropodomorph Dinosaur from the Lower Jurassic Navajo Sandstone of Southern Utah" PLoS ONE 5(3): e9789
Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 151-168.
Wang, S., Stiegler, J., Amiot, R., Wang, X., Du, G.-h., Clark, J.M. & Xu, X. (2017) "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" Current Biology, 27, 1-5. doi:10.1016/j.cub.2016.10.043
Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940–944.
Yates, A.M. (2005) "A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods" Palaeontologia Africana, 41, 105-122.
You, H.-L., Azuma, Y., Wang, T., Wang, Y.-M. & Dong, Z-H. (2014) "The first well-preserved coelophysoid theropod dinosaur from Asia" Zootaxa, 3873(3), 233-249. doi:10.11646/zootaxa.3873.3.3
Inne:
Ford, online http://paleofile.com/Dinosaurs/Theropods/Coelophysincertae.asp
Irmis, R.B. & Mundil, R. (2008) "New age constraints from the Chinle Formation revise global comparisons of Late Triassic vertebrate assemblages" Journal of Vertebrate Paleontology, 28, 95A. [abstrakt]
Parker, W.G. & Martz, J.W. (2011) "Constraining the 'Dawn of the dinosaurs' in the Upper Triassic Chinle Formation, Arizona, USA" Ameghiniana, 48(4) (suplement), R119 [abstrakt]
Tykoski, R.S (2005) "Anatomy, Ontogeny, and Phylogeny of Coelophysoid Theropods" Dysertacja doktorska, University of Texas
http://gsa.confex.com/gsa/2002NE/finalprogram/abstract_31961.htm
Dowiedz się więcej
- o celofyzoidach :
- ?"Comanchesaurus", Dracoraptor, ?Dolichosuchus, ?Halticosaurus, ??Liliensternus, ??Lophostropheus, ??Podokesaurus, ?Procompsognathus, ?Pterospondylus, ??Sarcosaurus
- w tym celofyzydach (gwiazdką (*) oznaczono te, które mogą nie być celofyzoidami):
- ?Camposaurus, Coelophysis, ??Gojirasaurus, ?Lepidus, Longosaurus, Megapnosaurus, *Segisaurus, *Panguraptor
Zob. też artykuł o Theropoda i Ceratosauria