Turiasaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Turiasaurus''}} | ||
| + | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 9: | Linia 11: | ||
[[Daniel Madzia]] | [[Daniel Madzia]] | ||
| + | |||
| + | [[Kamil Kamiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 19: | Linia 23: | ||
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | 40- | + | | 40-51 t |
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| Linia 51: | Linia 55: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Turiasaurus'' jest największym europejskim dinozaurem. Został opisany w [[2006]] roku przez [[Royo-Torres]]a i jego współpracowników. | + | ''Turiasaurus'' jest największym europejskim dinozaurem. Został opisany w [[2006]] roku przez [[Royo-Torres]]a i jego współpracowników. Osiągał wg obecnych szacunków maksymalnie 30 m długości oraz do 40 ton. Mimo swego ogromu, ''Turiasaurus riodevensis'' ustępuje jednak innym zauropodom: ''[[Amphicoelias]] fragillimus'', ''[[Argentinosaurus]] huinculensis'', ''[[Bruhathkayosaurus]] matleyi'', "''[[Mamenchisaurus]]''" ''sinocanadorum'', czy ''[[Puertasaurus]] reuili''. |
| − | Czaszka turiazaura jest stosunkowo krótka i wysoka. Przypomina swym kształtem czaszkę ''[[Camarasaurus]]'', a także czaszki nieneozauropodów: ''[[Jobaria]]'' i "''[[Mamenchisaurus]]''" ''youngi''. | + | Czaszka turiazaura jest stosunkowo krótka i wysoka. Przypomina swym kształtem czaszkę ''[[Camarasaurus]]'', a także czaszki nieneozauropodów: ''[[Jobaria]]'' i "''[[Mamenchisaurus]]''" ''youngi''. Miała ona duże, szpatułkowate zęby, powiększone i częściowo cofnięte nozdrza oraz zaokrąglony pysk (Royo-Torres i Upchurch, 2012). |
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| Linia 61: | Linia 65: | ||
[[Holotyp]]: kompletna lewa przednia kończyna (CPT-1195 do CPT-1210), z czego kość ramienna (''humerus'') mierzy 179 cm. | [[Holotyp]]: kompletna lewa przednia kończyna (CPT-1195 do CPT-1210), z czego kość ramienna (''humerus'') mierzy 179 cm. | ||
| − | [[Paratyp]]y ([sic!] za [[Royo-Torres]] i [[Upchurch]], [[2012]]): czaszka i żuchwa (CPT-1211), 7 zębów i 1 fragmentaryczna korona zęba (CPT-1212 do CPT-1219), 6 kręgów szyjnych z żebrami szyjnymi (CPT-1220 do CPT-1225), 4 kręgi grzbietowe (CPT-1226 do CPT-1228), 8 żeber (CPT-1229 do CPT-1236), kość krzyżowa (CPT-1237), 2 dystalne kręgi ogonowe (CPT-1238 i CPT-1260), proksymalny fragment lewej kości łopatkowej (CPT-1239), lewa płyta mostkowa (CPT-1240), dystalny fragment lewej kości udowej (CPT-1241), proksymalny fragment lewej kości piszczelowej (CPT-1241), lewa kość strzałkowa (CPT-1243), lewa i prawa kość skokowa (CPT-1244 i | + | [[Paratyp]]y ([sic!] za [[Royo-Torres]] i [[Upchurch]], [[2012]]): czaszka i żuchwa (CPT-1211), 7 zębów i 1 fragmentaryczna korona zęba (CPT-1212 do CPT-1219), 6 kręgów szyjnych z żebrami szyjnymi (CPT-1220 do CPT-1225), 4 kręgi grzbietowe (CPT-1226 do CPT-1228), 8 żeber (CPT-1229 do CPT-1236), kość krzyżowa (CPT-1237), 2 dystalne kręgi ogonowe (CPT-1238 i CPT-1260), proksymalny fragment lewej kości łopatkowej (CPT-1239), lewa płyta mostkowa (CPT-1240), dystalny fragment lewej kości udowej (CPT-1241), proksymalny fragment lewej kości piszczelowej (CPT-1241), lewa kość strzałkowa (CPT-1243), lewa i prawa kość skokowa (CPT-1244 i CPT-1245), kości śródstopia i paliczki tylnych kończyn (CPT-1246 do CPT-1261). |
| − | CPT-1245), kości śródstopia i paliczki tylnych kończyn (CPT-1246 do CPT-1261). | + | |
| + | Materiał przypisany obejmuje kilka kręgów (często fragmentarycznych) z rożnych części ciała oraz fragment kości kulszowej (Royo-Torres i in., 2009). | ||
==Pokrewieństwo== | ==Pokrewieństwo== | ||
| − | Po analizie | + | Po analizie szczątków turiazaura okazało się, że nie obejmuje go [[klad]] [[Neosauropoda]] (m.in obecność wydłużonych środkowych kręgów szyjnych jak u ''[[Omeisaurus]]'' i ''[[Mamenchisaurus]]''). Utworzono dla niego nową grupę nazwaną [[Turiasauria]], która może być [[takson]]em siostrzanym w stosunku do ''[[Jobaria]]'' + [[Neosauropoda]] lub samego [[Neosauropoda]] (z założeniem, że ''[[Jobaria]]'' jest [[bazalny]]m makronariem; [[Royo-Torres]] i [[Upchurch]], [[2012]]). Prawdopodobnie do tej grupy należą także [[rodzaj]]e ''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'' (o ile ten ostatni nie jest neozauropodem). |
Pewne podobieństwo anatomiczne do niespokrewnionych ze sobą zauropodów komplikuje ustalenie jego pokrewieństwa w obrębie [[Sauropoda]]. Być może - prócz hipotetycznych krewnych ''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'' - ma wiele wspólnego z afrykańskimi ''[[Jobaria]]'', ''[[Atlasaurus]]'' i azjatyckim ''[[Bellusaurus]]'', przez co zasięg grupy [[Turiasauria]] nie ograniczałby się jedynie do Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego). | Pewne podobieństwo anatomiczne do niespokrewnionych ze sobą zauropodów komplikuje ustalenie jego pokrewieństwa w obrębie [[Sauropoda]]. Być może - prócz hipotetycznych krewnych ''[[Losillasaurus]]'' i ''[[Galveosaurus]]'' - ma wiele wspólnego z afrykańskimi ''[[Jobaria]]'', ''[[Atlasaurus]]'' i azjatyckim ''[[Bellusaurus]]'', przez co zasięg grupy [[Turiasauria]] nie ograniczałby się jedynie do Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego). | ||
| + | |||
| + | ==Paleobiologia== | ||
| + | Znaleziska zauropodów zawsze budzą pytania o rozmiary i wiek tych osobników. Czy mogły one rosnąć jeszcze większe i czy różnice między nimi wynikają z wieku, czy z odrębności gatunkowej. Dlatego poddano badaniom budowę histologiczną kości długich osobnika holotypowego turiazaura. Ujawniła ona, że był on już w pełni wyrośniętym, dojrzałym osobnikiem, być może nawet staruszkiem. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 75: | Linia 83: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Turiasaurus'' | ! ''Turiasaurus'' | ||
| − | | [[Royo-Torres]], [[Coblos]] i [[Alcalá]], [[2006]] | + | | {{Kpt|[[Rafael Royo-Torres|Royo-Torres]], [[Alberto Coblos|Coblos]]}} i {{Kpt|[[Luis Alcalá|Alcalá]]}}, [[2006]] |
|- | |- | ||
! ''T. riodevensis'' | ! ''T. riodevensis'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Royo-Torres, Coblos}} i {{Kpt|Alcalá}}, 2006 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Royo-Torres R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2006) "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade". Science 22: 1925-1927. [[DOI:10.1126/science.1132885]]. |
| − | Royo-Torres R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2006) "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade". Science 22: 1925-1927. DOI:10.1126/science.1132885 | ||
Royo-Torres R., Cobos, A., Aberasturi A., Espílez E., Fierro I., González A., Luque L., Mampel L. & Alcalá L. (2007) "Riodeva sites (Teruel, Spain) shedding light to European Sauropod phylogeny". Geogaceta, 41 | Royo-Torres R., Cobos, A., Aberasturi A., Espílez E., Fierro I., González A., Luque L., Mampel L. & Alcalá L. (2007) "Riodeva sites (Teruel, Spain) shedding light to European Sauropod phylogeny". Geogaceta, 41 | ||
| − | Royo-Torres R. & Upchurch, P. (2012) "The cranial anatomy of the sauropod Turiasaurus riodevensis and implications | + | Royo-Torres R., Cobos, A., Luque, L., Aberasturi, A., Espilez, E., Fierro, I., Gonzalez, A., Mampel, L., Alcala, L. (2009). “High European sauropod dinosaur diversity during Jurassic–Cretaceous transition in Riodeva (Teruel, Spain). Paleontology 52: 1009-1027. [[doi: 10.1111/j.1475-4983.2009.00898.x]]. |
| − | for its phylogenetic relationships". Journal of Systematic Palaeontology, iFirst, 1–31 | + | |
| + | Royo-Torres R. & Upchurch, P. (2012) "The cranial anatomy of the sauropod Turiasaurus riodevensis and implications for its phylogenetic relationships". Journal of Systematic Palaeontology, iFirst, 1–31 | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | ||
| − | </small> | + | |
| + | Gascó, F., Royo-Torres, R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2013) "Palaeohistology reveals the maturity of the ''Turiasaurus riodevensis'' holotype. 11th EAVP Meeting</small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:24, 10 lis 2019
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Marcin Szermański |
| Turiasaurus (turiazaur) | |
|---|---|
| Długość: | 30 m |
| Masa: | 40-51 t |
| Miejsce występowania: | Hiszpania - prowincja Teruel |
| Czas występowania | 150,8-140,2 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Porównanie turiazaura (w środku) z argentynozaurem, diplodokiem (D. longus) i z współczesnym słoniem afrykańskim. Po prawej holotyp turiazaura. [1] | |
Wstęp
Turiasaurus jest największym europejskim dinozaurem. Został opisany w 2006 roku przez Royo-Torresa i jego współpracowników. Osiągał wg obecnych szacunków maksymalnie 30 m długości oraz do 40 ton. Mimo swego ogromu, Turiasaurus riodevensis ustępuje jednak innym zauropodom: Amphicoelias fragillimus, Argentinosaurus huinculensis, Bruhathkayosaurus matleyi, "Mamenchisaurus" sinocanadorum, czy Puertasaurus reuili.
Czaszka turiazaura jest stosunkowo krótka i wysoka. Przypomina swym kształtem czaszkę Camarasaurus, a także czaszki nieneozauropodów: Jobaria i "Mamenchisaurus" youngi. Miała ona duże, szpatułkowate zęby, powiększone i częściowo cofnięte nozdrza oraz zaokrąglony pysk (Royo-Torres i Upchurch, 2012).
Lokalizacja
Szczątki tego zauropoda odnaleziono w Hiszpanii, w prowincji Teruel. Spoczywały one w warstwach Riodeva (ściślej: formacja Villar del Arzobispo), która jest datowana na tyton - berrias (przełom jury i kredy). Pokłady Riodeva są bogate w szczątki dinozaurów - liczą więcej niż 40 potencjalnych stanowisk badawczych. Prócz zauropodów znajdywano już tu skamieniałości należące do przedstawicieli Stegosauridae, Theropoda, a także bazalnych członków Ornithopoda (Royo-Torres i in., 2007).
Materiał kopalny
Holotyp: kompletna lewa przednia kończyna (CPT-1195 do CPT-1210), z czego kość ramienna (humerus) mierzy 179 cm.
Paratypy ([sic!] za Royo-Torres i Upchurch, 2012): czaszka i żuchwa (CPT-1211), 7 zębów i 1 fragmentaryczna korona zęba (CPT-1212 do CPT-1219), 6 kręgów szyjnych z żebrami szyjnymi (CPT-1220 do CPT-1225), 4 kręgi grzbietowe (CPT-1226 do CPT-1228), 8 żeber (CPT-1229 do CPT-1236), kość krzyżowa (CPT-1237), 2 dystalne kręgi ogonowe (CPT-1238 i CPT-1260), proksymalny fragment lewej kości łopatkowej (CPT-1239), lewa płyta mostkowa (CPT-1240), dystalny fragment lewej kości udowej (CPT-1241), proksymalny fragment lewej kości piszczelowej (CPT-1241), lewa kość strzałkowa (CPT-1243), lewa i prawa kość skokowa (CPT-1244 i CPT-1245), kości śródstopia i paliczki tylnych kończyn (CPT-1246 do CPT-1261).
Materiał przypisany obejmuje kilka kręgów (często fragmentarycznych) z rożnych części ciała oraz fragment kości kulszowej (Royo-Torres i in., 2009).
Pokrewieństwo
Po analizie szczątków turiazaura okazało się, że nie obejmuje go klad Neosauropoda (m.in obecność wydłużonych środkowych kręgów szyjnych jak u Omeisaurus i Mamenchisaurus). Utworzono dla niego nową grupę nazwaną Turiasauria, która może być taksonem siostrzanym w stosunku do Jobaria + Neosauropoda lub samego Neosauropoda (z założeniem, że Jobaria jest bazalnym makronariem; Royo-Torres i Upchurch, 2012). Prawdopodobnie do tej grupy należą także rodzaje Losillasaurus i Galveosaurus (o ile ten ostatni nie jest neozauropodem).
Pewne podobieństwo anatomiczne do niespokrewnionych ze sobą zauropodów komplikuje ustalenie jego pokrewieństwa w obrębie Sauropoda. Być może - prócz hipotetycznych krewnych Losillasaurus i Galveosaurus - ma wiele wspólnego z afrykańskimi Jobaria, Atlasaurus i azjatyckim Bellusaurus, przez co zasięg grupy Turiasauria nie ograniczałby się jedynie do Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego).
Paleobiologia
Znaleziska zauropodów zawsze budzą pytania o rozmiary i wiek tych osobników. Czy mogły one rosnąć jeszcze większe i czy różnice między nimi wynikają z wieku, czy z odrębności gatunkowej. Dlatego poddano badaniom budowę histologiczną kości długich osobnika holotypowego turiazaura. Ujawniła ona, że był on już w pełni wyrośniętym, dojrzałym osobnikiem, być może nawet staruszkiem.
Etymologia
Nazwa rodzajowa tego zauropoda oznacza "jaszczur z Turia" - Turia to łacińska nazwa prowincji Teruel, gdzie odnaleziono tego dinozaura. Epitet gatunkowy wywodzi się z nazwy warstw Riodeva, w pokładach której spoczywały jego skamieniałe kości.
Spis gatunków
| Turiasaurus | Royo-Torres, Coblos i Alcalá, 2006 |
|---|---|
| T. riodevensis | Royo-Torres, Coblos i Alcalá, 2006 |
Bibliografia
Royo-Torres R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2006) "A Giant European Dinosaur and a New Sauropod Clade". Science 22: 1925-1927. DOI:10.1126/science.1132885.
Royo-Torres R., Cobos, A., Aberasturi A., Espílez E., Fierro I., González A., Luque L., Mampel L. & Alcalá L. (2007) "Riodeva sites (Teruel, Spain) shedding light to European Sauropod phylogeny". Geogaceta, 41
Royo-Torres R., Cobos, A., Luque, L., Aberasturi, A., Espilez, E., Fierro, I., Gonzalez, A., Mampel, L., Alcala, L. (2009). “High European sauropod dinosaur diversity during Jurassic–Cretaceous transition in Riodeva (Teruel, Spain). Paleontology 52: 1009-1027. doi: 10.1111/j.1475-4983.2009.00898.x.
Royo-Torres R. & Upchurch, P. (2012) "The cranial anatomy of the sauropod Turiasaurus riodevensis and implications for its phylogenetic relationships". Journal of Systematic Palaeontology, iFirst, 1–31
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Gascó, F., Royo-Torres, R., Cobos, A. & Alcalá, L. (2013) "Palaeohistology reveals the maturity of the Turiasaurus riodevensis holotype. 11th EAVP Meeting
