|
|
| (Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | BRUDNOPIS | + | BRUDNOPIS; |
| | | | |
| − | = Saurolophus beta =
| |
| − |
| |
| − | {{DISPLAYTITLE:''Saurolophus''}}
| |
| − | To jest wstępna wersja artykułu.
| |
| − | <small>
| |
| − | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| |
| − | | Autor:
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Łukasz Czepiński]]
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − |
| |
| − | ----
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Saurolophus'' (zaurolof)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | do 12 m
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | 3 t
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Kanada]]
| |
| − | <small>(formacja [[Horseshoe Canyon]]; Alberta)</small> <br>
| |
| − | [[Mongolia]]<br>
| |
| − | <small>(formacja [[Nemegt]]; prowincja [[Omnogov]])</small> <br>
| |
| − | [[USA]]<br>
| |
| − | <small>(formacja [[Kirtland]]; stan [[Nowy Meksyk]])</small><br>
| |
| − | [[Chiny]]<br>
| |
| − | <small>(Beiliyie Kruchi; Heilungchiang)</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 83,5-65,5 [[Ma]]
| |
| − |
| |
| − | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]]-[[mastrycht]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − |
| |
| − | [[Ornithischia]]
| |
| − |
| |
| − | [[Ornithopoda]]
| |
| − |
| |
| − | [[Iguanodontia]]
| |
| − |
| |
| − | [[Hadrosauridae]]
| |
| − |
| |
| − | [[Saurolophinae]]
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Saurolophus.png|400px]]
| |
| − | <small>Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe ''S. osborni'' (A) i ''S. angustirostris'' (B), <br>w oparciu o badania anatomii tkanek okrywających tych zwierząt z 2012 roku.<br>
| |
| − | © L. Xing & Y. Liu, 2012 [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0031295].</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| |
| − | 51.8° N, 113.0° W|[[Red Deer River]], [[Edmonton]], [[Kanada]]|<small>''[[Saurolophus]] osborni'' - '''AMNH 5220''' ([[holotyp]]) i AMNH 5221 z 1911 r.<br>
| |
| − | </display_points>
| |
| − | <small>Mapa 1. Występowanie ''Saurolophus osborni''.</small><hr>
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| |
| − | 43.5° N, 101.3° E|formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - '''PIN 551-8''' - [[holotyp]] z 1948-1949 r.<br> ''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 12 okazów z 1964-1970 r.</small>
| |
| − | 43.6° N, 100.5° E|[[Altan Ula]] III-IV, formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 1 okaz z 1970-1971 r.</small>
| |
| − | 44° N, 120° E|Beilyie Kruchi, Heilungchiang|<small>''[[Saurolophus]] kryschtofovici ([[nomen dubium]])'' - fragment kości kulszowej.</small>
| |
| − | </display_points>
| |
| − | <small>Mapa 2. Występowanie ''Saurolophus angustirostris'' i ''S. kryschtofovici''.</small><hr>
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=1>
| |
| − | 43.9° N, 100.1° E|[[Gurlin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - ok. 300 tropów</small>
| |
| − | 43.8° N, 100.0° E|[[Bugin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - 1 okaz z 1993-1995 r.; 10 tropów</small>
| |
| − | 36.2° N, 107.9° W|[[San Juan]], formacja [[Kritland]]|<small>''? [[Saurolophus]]'' sp. - z 1916 r.</small>
| |
| − | 41.9° N, 109.1° W|[[Sweetwater]], formacja [[Almond]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - z 1937 r.</small>
| |
| − | 53.4° N, 113.5° W|formacja [[Horseshoe Canyon]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp.</small>
| |
| − | </display_points><small>Mapa 3. Występowanie ''Saurolophus'' [[sp.]]</small>
| |
| − | |}
| |
| − |
| |
| − | ==Wstęp==
| |
| − |
| |
| − | '''Zaurolof''' (''Saurolophus'') to [[rodzaj]] późnokredowego, szeroko rozpowszechnionego [[Hadrosauridae|hadrozauryda]], którego liczne szczątki znane są z [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] i [[Azja|Azji]]. Ten roślinożerny dinozaur wyróżniał się charakterystycznym wyrostkiem na czaszce, tworzonym przez przedłużenie kości nosowej, a sięgającym aż za krawędź czaszki.
| |
| − |
| |
| − | ==''Saurolophus osborni''==
| |
| − |
| |
| − | [[Plik:Saurolophus osborni in situ.jpg|300px|thumb|right| Ryc. 2. Szkielet holotypowy zaurolofa w trakcie wydobywania ze skał (rok 1911). Okaz leży na prawym boku, czaszka jest otoczona piaskowcem z [[ripplemarki|ripplemarkami]] (zmarszczkami), po lewej stronie znajduje się kręgosłup, zaś ogon rozciąga się aż do miejsca, w którym pracuje naukowiec. <br><br>
| |
| − | © Brown, 1913]]
| |
| − | [[Plik:Saurolophus osborni czaszka.jpg|300px|thumb|right| Ryc. 3. Czaszka ''S. osborni'' {{Kpt|Brown, 1912}} z ułamanym wyrostkiem naczaszkowym ("grzebieniem").
| |
| − | <br><br>
| |
| − | © Brown, 1912]]
| |
| − | [[Plik:Saurolophus osborni holotyp.jpg|300px|thumb|right| Ryc. 4. Holotyp ''S. osborni'' {{Kpt|Brown, 1912}} z ułamanym wyrostkiem naczaszkowym ("grzebieniem").
| |
| − | <br><br>
| |
| − | © Brown, 1912]]
| |
| − | ===Historia odkrycia===
| |
| − | W 1911 roku w trakcie wykopalisk prowadzonych na terenie formacji [[Horseshoe Canyon]] (wówczas nazywana formacją [[Edmonton]]) w stanie Alberta w Kanadzie (patrz: mapa 1) zespół naukowców z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej odkrył wspaniale zachowany, [[artykulacja|artykułowany]] szkielet zaurolofa, któremu nadany został numer katalogowy AMNH 5220 (ryc. 2, 4). Nieopodal tego samego miejsca odnaleziono również nieartykułowaną czaszkę (AMNH 5221), która została później ustanowiona [[paratyp]]em (ryc. 3)<ref name="Glut97"></ref>.
| |
| − |
| |
| − | W 1912 roku amerykański paleontolog [[Barnum Brown|Barnuma Browna]], współodkrywca szkieletu, opisał czaszkę zaurolofa <ref name="Brown1912"></ref>, zaś holotypowy szkielet został [[preparacja|wypreparowany]] i wystawiony w muzeum, by w 1913 roku doczekać się opisu w kolejnej publikacji<ref name="Brown1913"></ref>.
| |
| − |
| |
| − | ===Materiał kopalny===
| |
| − | Saurolophus osborni was named by Brown (1912). Its type specimen is AMNH 5220, a skeleton, and it is a 3D fossil preserving soft parts. Its type locality is Tolman Ferry, Red Deer River (AMNH), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in Canada.<ref name="pdb_so">The Paleobiology Database. ''Saurolophus osborni''. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53386</ref>
| |
| − |
| |
| − | Holotyp: AMNH 5220, niemal kompletny szkielet z odcisiem skóry.
| |
| − |
| |
| − | Paratyp: AMNH 5221 - nieartykułowana czaszka.
| |
| − |
| |
| − | Plezjotyp: AMNH 5225 - kompletna k. kulszowa.
| |
| − |
| |
| − | ===Diagnoza===
| |
| − | {{Szablon:Diagnoza}}
| |
| − |
| |
| − | S. osborni (Brown 1912b)
| |
| − | czaszka z długim, tylnim kostnym grzebieniem tworzonym przez wydlużenie kosci czołowej i nosowej;
| |
| − | k. lzowa bardzo długa, wyższy wyroste k. przedszczękowej wznosi się do tylnej granicy nozdrzy
| |
| − | promieniowa i barkowa podobnej długości
| |
| − | 8 kręgów krzyżowych
| |
| − | kulszowa kończy się wznosząca "stopa"
| |
| − | łonowa z któtkim wznoszącym się przednio ostrzem
| |
| − | biodrowa silnie łukowata, przedni wyrostek zakrzywiony w dół, cienki płat
| |
| − | czwarty krętarz k. udowej poniżej połowy trzony
| |
| − | palce II i IV krótie <ref name="Brown1912"></ref>
| |
| − |
| |
| − | Pierścień sklerotyczny z holotypowej czaszki wykazuje, że oko było znacznie mniejsze niż oczodół. Ruszeel 1940a wykazal, że płyty pierścienia sklerotycznego nie są szeregowe w jednym kierunku, ale raczej mają jeden lub więcej segmentów w których płytki nachodzą na siebie w odwrotnym kierunu niż w innym segmencie/segmentach<ref name="Russell40">Russell, L.S., 1940. "The sclerotic ring in the Hadrosauridae". Royal Ontario Museum, Toronto, Canada. 11 pp.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | ===Rekonstrukcja zwierzęcia===
| |
| − |
| |
| − | Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony <ref name="Glut97"></ref>
| |
| − |
| |
| − | Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.<ref name="Brown1912"></ref><ref name="Brown1913">Brown, B. 1913. The skeleton of ''Saurolophus'', a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''32'''(19):387-393.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej<ref name="Dodson75">Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. ''Systematic Zoology'' '''24''': 37-54.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | ===Pokrewieństwo===
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | w 1914 roku Brown utworzył podrodzinę Saurolophinae, zawierającą hadrozaurydy noszące szczątkowy grzebień<ref name="Brown14">Brown, B. 1914. ''Corythosaurus casuarius'', a new crested dinosaur from the Belly River Cretaceous, with provisional classification of the family Trachodontidae. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''33'''(35):559-564</ref>.
| |
| − |
| |
| − | Brett-Surman zauważył, że wszystkie hadrozaurydy mogą byc przyporządkowane do jednej z dwóch podrodzin - Hadrosaurinae lub Lambeosaurinae, gdzie Saurolophinae zawierajacym się w Hadrozaurynach<ref name="b-s79>Brett-Surman, M.K. 1979. Phylogeny and paleobiogeography of hadrosaurian dinosaurs. ''Nature'' '''277'''(5697): 560-562.</ref>.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ===Etymologia===
| |
| − |
| |
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Saurolophus'' oznacza "grzebieniasty jaszczur" (z greckiego ''sauros'' - jaszczur i ''lophus'' - grzebień)<ref name="Brown1912">Brown, B. 1912. A crested dinosaur from the Edmonton Cretaceous. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''31''' (14): 131–136.</ref>. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] - ''osborni'' - honoruje zasłużonego amerykańskiego paleontologa - [[Henry Fairfield Osborn|Henry'ego Fairfielda Osborna]].
| |
| − |
| |
| − | ==''S. angustirostris''==
| |
| − |
| |
| − | ===Historia odkryć===
| |
| − | W Ałtan Uła w części Efremov znaleziono siedem dużych szkieletów hadrozaurów, zachowanych w bliskim sąsiedztwie w twardym czerwonym piaskowcu. Miejsce zostało nazwane "Grobowcem Smoka" (''"Dragons' Tomb"''). Mongolski gatunek został nazwany Saurolophus angustirostris. Z tego miejsca znane są również odciski skóry tych zwierząt. Sfosylizowane płaty skóry były odlewami zrobionymi przez odwórocny obraz wciśniętej w podłoże przez ciężkie zwierzę. Oprócz tych szkieletów, rosyjscy naukowcy odnaleźli również trzy szkielety tarbozaura. [Dinosaurs of Falming Cliffs, p. 131-132].
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Duży okaz z Mongolii został wydobyty z formacji nemegt podczas Polsko-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych. Przez Ryszarda Gradińskiego, Józefa Kazmierczaka i Jerzego Lefelda. Mierzył 12 metrów długości. S. angus to najbardziej obfity azjatycki hadrozaur, znany zarówno z Ałtan Uła jak i Tsagan hushu, i wydaje się być dominującym roślinożercą w formacji Nemegt. (K-J, polowanie na dinozaury; rpzygody w skamienialym swiecie; PP).
| |
| − |
| |
| − | W 1948 roku w osadach górnej kredy na południu pustyni Nemegt rosyjscy badacze z Sowiecko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych odnaleźli kompletny szkielet hadrozaura, należącego do rodzaju ''Saurolophus''. Okaz, któremu nadano numer PIN 551/8. przechowywany był w Muzeum Akademii Nauk ZSRR. Było to ważne odkrycie, gdyż odstarczyło nowych informacji na temat historii mezozoicznych gadów z Azji.
| |
| − |
| |
| − | Ivan A. Efremov wraz z Anatole K. Rozhdestvensky dowodził wyprawą.
| |
| − |
| |
| − | ===Materiał kopalny===
| |
| − | Saurolophus angustirostris was named by Rozhdestvensky (1952). Its type specimen is PIN 551-8, a skeleton, and it is a 3D body fossil. Its type locality is Nemegtu Mountain (SMPE), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in the Nemegt Formation of Mongolia.<ref name="pdb_sa">The Paleobiology Database. ''Saurolophus angustirostris''. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=64295</ref>
| |
| − |
| |
| − | Największym osobnikiem jest okaz (PIN 551/357 - partial adult skull), zaś najmniejszym - ZPAL MgD−1/159 (juvenile skull and partial skeleton).
| |
| − |
| |
| − | In the Nemegt Formation, S. angustirostris comprises approxi− mately 20% of all vertebrate fossils (Currie 2009; Faunal distribution in the Nemegt Formation (Upper Cre−
| |
| − | taceous), Mongolia.) found.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ===Diagnoza===
| |
| − | {{Szablon:Diagnoza}}
| |
| − |
| |
| − | -węzsza czaszka i dłuższy grzebień (Rozhdestevensky 1957)
| |
| − | Maryańska & Osmólska 1981a:
| |
| − | -krósze nozdrza
| |
| − | -krótsza i głębsza k. łzowa
| |
| − | -przednia część żuchwy wydłużona w długi wyrostek, wchodzący klinem między k. szczękową i łzową <ref name="Roz52"></ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Bazując na badaniach czaszi młodego osobnik s.angu m&o 1979 stwierdziły, że jak u innych ptasiomiednicsznych - dwie kości ponadoczodołwe są inkorporowane w górną granicę oczodołu czaszki. M&o 1979 zasugerowały rówmnjież, że utrata ponadoczodołowych jest obecna zarówno u prymitywncyh lambeozaurynow jak i hadrozaurynów, podczas gdy u bardziej zaawansowanych lambezoaurynów ponadoczodołwe mogły być początkowo częścią obręczy oczodołowej, ulegając fuzji z przedczołową i zaoczodołową w czasie ontogenezy.
| |
| − | Wykazały również 1981, że wysotek k. nosowej jest prawdopodobnie wydrążony, a lity jedynie w szczytowym końcu. Zasugerowały, że grzebien służył do zwiększenia powierzchni oddechowej otworu nosowego, mając tym samym funkcję regulacji termicznej. Również do pewnego stopnia utrata u hadrozaurynów stawów pomiędzy częściami czaszki, zwłaszcza pomiędzy dolną gałęzią . przedszczękwoej i szczekową, służyła jako coś w rodzaju amortyzator wstrząsów, chroniacy delikatną struktruę nozdrzy przed uszkodzeniem w trakcie żucia.(Maryanska, Osmolska, 79, 81)
| |
| − |
| |
| − | Uzupelniono opi s czaszki dinozaura z rodziny Hadrosauridae Saurolophus angustirostris
| |
| − | (gorna kreda Mongolii) i zwrocono uwage na jej zmiany wzrostowe. Przedstawiono hipoteze ,
| |
| − | ze grzebien nosowy wystepujacy na czaszkach przedstawicieli rodzaju Saurolophus zwi..kszal dodatkowo
| |
| − | powierzchnie jamy nosowej i sluzyl procesom term oregulacyjnym. Uznan o, zc przyczyna
| |
| − | wystepowania wielu luznych polaczen miedz y ko scmi czaszki dinozau row z rodziny Hadrosauridae
| |
| − | byla koniecznosc zabezpieczenia ich delikatnych i skomplikowanych stru ktur nosowych przed
| |
| − | wstrzasami powstajacyrni podczas intensywnych ruch6w zujacych szczek. Dokonano krytycznego
| |
| − | przegladu wszystkich takson6w Hadrosauridae opi san ych dotychczas z Azji
| |
| − |
| |
| − | ANATOMIA SZKIELBTU POZACZASZKOWBGO SAUROLOPHUS ANGUSTIROSTRlS
| |
| − | Streszczenie. - Praca zawiera dalszo rezuItaty badati autorek nad dlnozaurami kaczodziobymi (Hadrosaurldae). Dokonano
| |
| − | uzupelniajacego opisu szkieletu pozaczaszkowego Saurolophus angustirostrls ROZHDESTVENSKY, 1952, opierajac
| |
| − | sic< na materialach pochodzacych z forrnacji Nemegt (g6rna kreda) w Altan Ule i Pn, Nemegcie (Kotlina Nemegt, Pustynia
| |
| − | Gobi, Mongolska Republika Ludowa).
| |
| − | 120 TERESA MARYANSKA & HALSZKA OSMOLSKA
| |
| − | Zwr6cono uwage, ze szkielet S. angustirostris, a taki:e szkielety innych kaczodziobych, charakteryzuja si~ silnym
| |
| − | wentralnym nachyleniem przedniego odcinka tulowiowej czesci kregoslupa i zwiazanym ztyrn obnizeniern pasa barkowego,
| |
| − | niespotykanymi u innych dinozaur6w. Cechy te rnoga wskazywac na wystepowanie u kaczodziobych duzego wola.
| |
| − | Ciezar wypelnionego pokarmem roslinnym wola powodowal, zapewne, koniecznosc skr6cenia odcinka ciala znajdujacego
| |
| − | sie przed punktemjego podparcia wpanewce biodrowej, aby przesunac ku tylowi srodek ciezkosci. Nachylenie ku dolowi
| |
| − | przedniego odcinka kregoslupa tulowiowego powodowalo takie skr6cenie tej czesci ciala. Mialo to duze znaczenie dla
| |
| − | utrzymania r6wnowagi ciala tych wzasadzie dwunoznych dinozaur6w. Stosunkowo ciezka glowa musiala bye trzymana
| |
| − | wczasie lokomocji wg6rze, na pionowo ustawionej szyi, i zgodnie z przemieszczajacyrn sir;; srodkiem ciezkosci przesuwana
| |
| − | odpowiednio do tylu lub do przodu (fig. 5).
| |
| − | Wykazano, ze polaczenie koscl krzyzowej z biodrowo-Ionowym regionem miednicy bylo dodatkowo wzmocnione
| |
| − | przez Zebra krzyzowe u S.angustirostris, a taki:e eo najrnniej jeszcze u kilku innych kaczodziobych dinozaur6w (fig. 4).
| |
| − |
| |
| − | ===Porównanie z ''S. osborni''===
| |
| − | [bell 2011]
| |
| − | Maryańska and Osmólska (1984) listed eight cranial characters that apparently distinguished Sauro−lophus angustirostris from other hadrosaurids; however, Nor−
| |
| − | man and Sues (2000) argued that the diagnostic characters listed by Maryańska and Osmólska (1984) for S. angusti−rostris may fall into the realm of individual variation. Horner (1992) later attempted to distinguish the two species by the presence of a “frontal buttress” (posterodorsal process sensu Bell 2011) in only S. angustirostris. This feature has since been identified as a synapomorphy of the genus (Bell 2011).
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Differs from S. osborni in having a skull that is at least 20% longer among the largest adults;
| |
| − | premaxilla with strongly reflected oral margin and upturned
| |
| − | premaxillary body in lateral aspect; broadly arcing anterior
| |
| − | margin of the prenarial fossa; an elongate, anteriorly directed
| |
| − | spur on the anterior process of the jugal that separates the lac−
| |
| − | rimal and maxilla, more so than in S. osborni; shallow
| |
| − | quadratojugal notch on the quadrate; and more strongly
| |
| − | bowed quadrate in lateral view. [bell 2011]
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | [bell 2012]
| |
| − | W 1947 roku rosyjscy paleontolodxzy odkryli Saurolophus angustirostris w Grobowcu Smoka. Niestety wskutek działalności "kłusowników", handlarzy skamieniałoścmi duża ilość okazów zaurolofa została stracna. Niemniej jednak odciski skóry zaurolofów z Dragon's Tomb znajdują się w archiwach muzeów na całym świecie.
| |
| − |
| |
| − | Podobnie, mniej bogate odciski skóry zostaly oddnalezione wraz z holotypem (AMNH 5220) i paratypem (AMNH 5221) S. osborni z górnej formacji Horseshoe Canyon. Okazy te zostały zebrane przez B. Brown and P. Kaisen w 1911. Odciski skóry z okolicy szczęk, miednicy, stopy i ogona nie zostały wspomniane w orygionalnych publikacjach. Znany jest również trzeci okaz zebrasny przez Browna, AMNH 5271, z zachowanymi odciskami wzdłuż ogona.
| |
| − |
| |
| − | Osteologicznie gatunki Saurolophus są podobne, z dużym wyrostkiem tworzonym przez kości nosowe, czołową i przedczołową. Ogólne podobieństwo wzbudzało wątpliwości niektórych naukowców co do ważności S. angustirostris.
| |
| − |
| |
| − | Zachowane odciski skóry umożliwiły więc wykazanie pewnych charakterystycznych cech w form...
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | Paleontolog Phill R. Bell z Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Alberta w Kanadzie skupił się na okazach reprezentujących odciski skóry dwóch gatunków Saurolophus - S. angustirostris z Mongolii (kilka okazów tego gatunku zostało udostępnionych przez Magdalenę Borsuk-Białynicką z Instytutu Paleobiologii PAN) i S. osborni z Kanady. Gatunki te zostały dosyć dobrze zbadane pod względem osteologicznym (na podstawie budowy kości), a teraz mogą być rozróżniane, bazując jedynie na anatomii tkanek miękkich – różnice są bowiem widoczne w kształcie i układzie łusek. To pierwszy raz w historii paleontologii kręgowców, kiedy delikatne struktury okrywające mogą zostać użyte do identyfikacji gatunkowej danego okazu.
| |
| − |
| |
| − | A różnic jest niemało – najbardziej spektakularne są odmienności w układzie łusek na ogonie – u mongoloskiego gatunku obecne są pionowe pasma wyraźnych łusek i płaskie, sporej wielkości guzki biegnące wzdłuż linii środkwoej grzbietu. Jak wynika z badań, architektura łusek jest zgodna w każdym stadium ontogenetycznym Saurolophus angustirostris, dzięki czemu potwierdza się wcześniejsza hipoteza, iż układ tych struktur jest charakterystyczny dla danego taksonu. Co więcej, układ łusek może w pewnym stopniu wpływać na ubarwienie zwierzęcia – być może S. osborni był cętkowany, a S. angustitrostris posiadał paski (ryc. 1).
| |
| − |
| |
| − | Autor pracy postuluje, by przyszłe opisy taksonomiczne zawierały ujednolicony opis odcisków skóry – w tym pozycję i orientację tych struktur na ciele zwierzęcia. Bell sam przedstawia terminologię łusek bazującą na ich wymiarach, kształcie i ornamentacji.
| |
| − |
| |
| − | ===Tropy===
| |
| − |
| |
| − | w 1999 Ishigaki doniósł o odryciu ponad 600 dużych (25-155 cm długości), trójpalczastych tropów z późnej kredy w Bugeen Tsav i Gurilin Tsav w zachodniej części postyni Gobi.
| |
| − | Zostały odryte w latach 1995-1998 przez Hayshsibara Museum of Natural Science-Mongolian Paleontological Center Joint Paleoncological Expedicion Team, zostały przypisane do zaurolofa, bazując na obfitości kościu należących do tego rodzaju na tym samym terenie w tym samym czasie.
| |
| − | Jak twierdzi Ishigakio, ponad 15 000 tropów dinozaurów z 11 różnych lokacji na Gobi zopstały znalezionych podczas tej ekspedycji - również ankylozaurydów i teropodów. <ref name>Ishigaki,S., 1999. Abundant Dinosaur Footprints from Upper Cretaceous of Gobi Desert, Mongolia. ''Journal of Vertebrate Paleontology'' '''19''', Supplement to Number 3, 54A.</ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ===Etymologia===
| |
| − |
| |
| − | Jak podaje [[Anatoly Konstantinovich Rozhdestvensky]] w oryginalnej, rosyjskiej publikacji z 1952 roku, ''S. angustirostris'' oznacza "зауролоф узкомордый", czyli "zaurolof o wąskim pysku"<ref name="Roz52">Рождественский, A.K. 1952. Новый представитель утконосых динозавров из Верхнемеловых отложений монголии. ''Доклады Академии Наук СССР'' '''86''': 405-408. <br>[Rozhdestvensky, A.K. 1952. A new representative of the duck-billed dinosaurs from the Upper Cretaceous deposits of Mongolia. ''Doklady Akademii Nauk S.S.S.R.'' '''86''': 405–408.]</ref>.
| |
| − |
| |
| − | ==''S. morrisi''==
| |
| − |
| |
| − | ===Historia odkrycia===
| |
| − | w latach 1939 i 1940 odnaleziono dwa niekompletne szkielety hadrozaurydów, zebrane przez Chestera Stocka z Instytutu Technologii w Kalifornii w skałach formacji Moreno (Kalifornia; USA).
| |
| − | Okaz LACM/CIT 2670 to słabo zachowane czaszka i kości kończyn, zaś LACM/CIT 2852) to nieco lepiej zachowana niemal kompeltna czaszka is zkielet. W 1973 roku Morris zaklasyfikwoał je jako cf. Saurolophus.
| |
| − | Analizy filogenetyczne, które wykonał Phil R. Bell i David C. Evans wykazały, że okazy te stanowią takson siostrzany do saurolophus lub Edmontosaurus, nie należą jednak do żadnego z tych rodzajów [Bell, Evans, 2010].
| |
| − |
| |
| − | Jednak w 2012 roku Prieto-Marquez i Wagner ustanowili dla tych okazów nowy gatunek - S. morrisi.
| |
| − |
| |
| − | ===Materiał kopalny===
| |
| − |
| |
| − | LACM/CIT 2852, a skeleton including fragment of left and most of right premaxilla,
| |
| − | both maxillae, right jugal, right quadratojugal, partial right quadrate, right postorbital,
| |
| − | paroccipital process of right exoccipital, predentary, right- and posterior fragment of left dentary,
| |
| − | partial surangular, angular, and splenial, various cervical, dorsal, and caudal vertebrae, partial
| |
| − | right scapula, both ulnae, metatarsal III, and various manual and pedal elements.
| |
| − | Referred material: LACM/CIT 2760, fragmentary skull and postcrania consisting of posterior
| |
| − | region of skull roof (including partial frontals, parietal, squamosals, prootics, supraoccipital, and
| |
| − | fragmentary exoccipitals), possible conjoined distal nasals, both maxillae, nearly complete right
| |
| − | quadrate, left- and posterior half of right dentary, partial surangular and angular, various isolated
| |
| − | dentary teeth, left coracoid, left scapula missing distal end, left humerus, distal end of right
| |
| − | humerus, proximal regions of both ulnae and radii, fragments of both femora, proximal end of
| |
| − | 7
| |
| − | the left tibia, left metatarsals III, and various fragmentary manual and pedal elements. These
| |
| − | remains appear to represent a single individual approximately 30 per cent smaller than the
| |
| − |
| |
| − | [p-m 2012]
| |
| − |
| |
| − | ===Diagnoza===
| |
| − | {{Szablon:Diagnoza}}
| |
| − |
| |
| − | In addition to the autapomorphy noted above, Saurolophus morrisi differs from S.
| |
| − | osborni and S. angustirostris in two more ambiguous characters. The external narial foramen of
| |
| − | Prosaurolophus and Saurolophus is elongate and slit-like, and forms a tightly constricted, almost
| |
| − | V-shaped rostroventral terminus. While there is clear evidence that the acute anterior end of the
| |
| − | foramen S. morrisi also possesses a V-shaped rostral margin of the narial foramen, it is not clear
| |
| − | that the aperture was in any way slit-like. Taken at face value, the premaxilla and maxilla of
| |
| − | LACM/CIT 2852 as preserved suggest a much deeper opening. This may be partly due to
| |
| − | diagenetic deformation of the specimen, but it is not clear how any deformation could
| |
| − | geometrically account for all of the apparent expansion of the boney naris. We concur with Bell
| |
| − | and Evans (2010) that this likely represents the original morphology to some extent. A broad
| |
| − | narial foramen is likely ancestral for hadrosaurids, but its absence in Prosaurolophus and lack of
| |
| − | information about Kerberosaurus renders interpretation of the polarity of this character in S.
| |
| − | morrisi equivocal, and therefore, we have omitted it from the formal diagnosis.
| |
| − | 8
| |
| − | Numerous characters in LACM/CIT 2760, discussed in more detail below, evidence its
| |
| − | saurolophine affinities. In addition, when considered all together, these attributes form a
| |
| − | combination of characters that support referral of this specimen to Saurolophus. Such character
| |
| − | combination includes frontal doming (at least in subadults), long and extensive ectocranial
| |
| − | surface of the frontal, substantial anteroventral downwarping of the parietal sagittal crest,
| |
| − | intersquamosal joint that excludes the parietal from the occiput, long exoccipital roof above the
| |
| − | foramen magnum, subrectangular and anteriorly oriented supratemporal fenestra, relatively high
| |
| − | and extensive posterior surface of the squamosal, anteroposteriorly broad anterodorsal region of
| |
| − | the maxilla, nearly straight posterior margin of the quadrate, quadratojugal notch of the quadrate
| |
| − | being extremely wide and positioned ventral to the mid-length of the quadrate, broad proximal
| |
| − | constriction of the scapula, relatively short and robust ulna, dentary with relatively low angle of
| |
| − | ventral deflection, and dentition with very reduced or lack of marginal denticles.
| |
| − |
| |
| − | ===Etymologia===
| |
| − | ''S. morrisi'' honoruje paleontologa [[William J. Morris|Williama J. Morrisa]], który wsławił się badaniami nad morfologią funkcjonalną i historią ewolucyjną hadrozaurydów z wybrzeża Pacyfiku i Środkowego Zachodu Ameryki Północnej<ref name="PM12">Prieto-Márquez, A., Wagner, J.R. 2012. ''Saurolophus morrisi'', a new species of hadrosaurid dinosaur from the Late Cretaceous of the Pacific coast of North America. ''[[Acta Palaeontologica Polonica]] (w druku)''</ref>.
| |
| − |
| |
| − | [[Plik:Saurolophus kryschtofovici.jpg|150px|thumb|right| Ryc. XX. Okaz holotypowy ''S. kryschtofovici'' {{Kpt|Riabinin, 1930}} - fragment kości kulszowej.
| |
| − | <br><br>
| |
| − | © Riabinin, 1930]]
| |
| − |
| |
| − | ==''S. kryschtofovici''==
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | W 1930 roku rosyjski paleontolog, [[Anatoly Nikolaevich Riabinin]] opisał fragment lewej kości kulszowej (dokładnie jej bliższy koniec; ryc. XX) jako nowy gatunek zaurolofa - ''S. kryschtofovici'' (najprawdopodobniej na cześć kogoś o nazwisku Kryschtofovic). Skamieniałość została znaleziona w Beilyie Kruchi, na północy Heilungchiang w [[Chiny|Chinach]]<ref name="Ria30">Riabinin, A.N. 1930. On the age and fauna of the dinosaur beds on the Amur River. ''Mémoir, Société Mineral Russia'' '''59''': 41–51.</ref>. Obecnie gatunek ten jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' i zazwyczaj jest łączony z ''S. angustitornis'', m.in. ze względu na bliskość ich występowania (patrz: Mapa 2)<ref name="Glut97">Glut, D.F. 1997. ''Saurolophus''. (w:) "Dinosaurs: The Encyclopedia". McFarland & Co. pp. 788–789.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | A partial “booted” ischium from the Amur region of far Eastern Russia was designated the type of Saurolophus kryschtovici by Riabinin (1930) based on comparison with
| |
| − | the equally dubious plesiotype (AMNH 5225) of S. osborni. The plesiotype, an isolated but complete ischium from the same area as the holotype, was provisionally re−identified by Russell and Chamney (1967) as Hypacrosaurus; and S. kryschtovici is unanimously regarded as a nomen dubium. [Bell 2011, czaszka]
| |
| − |
| |
| − | ==Paleobiogeografia==
| |
| − |
| |
| − | [bell 2011]
| |
| − | Znane są znaleziska hadrozaurynów z regionu Amur w Rosji, które zostały przypisane do blisko spokrewiononych z zaurolofem Kerberosaurus manakini. W analizie filogenetycznej kerberozaur jest prymitywniejszy niż Prosaurolophus i Saurolophus, chociaż geologicznie to Prosaurolophus jest najstarszy (kampan stanów Alberta i Montana). Saurolophus znany jest z mastrychtu formacji Horseshoe, zaś formacja Nemegt nie została dotąd dobrze orpacowana pod względem biostratygraficznym.
| |
| − |
| |
| − | most lądwy Beringa pomiędzy Ameryką Północną i Azją, który byl otwarrty w trakcie aptu-albu, zapewnił rozprzestrzenianie się kręgowców lądowych w obu lokacjach w trakcie późnej kredy. Głównym kierunkiem rozprzestrzeniania się był z zachodu na wschód -
| |
| − |
| |
| − | Ewolucja klady zawierającego kerberozaura prozaurolofa i zaurolofa zdradzas przynajmniej dwa zdarzenia rozptzestrzeniające pomiędzy azją a ameryką północną. Przodkowie Kerberosaurus musieli przekroczyć Azję na początku lub przed końcem kampanu. Drugie rozprzestrzenienie musiało mieć miejsce na początku mastrychtu - ze względu na kierunek pokrewieństwa pomiędzy prozaurolofem a Saurolophus osborni; prowadząc do ewolucji S. angustirostris.
| |
| − |
| |
| − | Możliwe, choć mniej parsymoniczne, jest, że ostatni wspólny przodek prozaurolofa i zaurolofa przemieścił się do Azji na początku lub pod koneic kampanu, a trzecia syspersja z zachodu na wschód miała miejsce jeszcze przed końcem kampanu.
| |
| − |
| |
| − | Nie jest jednak jasne który z tych dwóch gatunków jest bardziej prymitywny i w którym kierunku zachodziła dyspersja.
| |
| − |
| |
| − | [prieto 2012]
| |
| − | Sytuację dodatkowo komplikuje wydzielenie nowego gatunku S. morrisi, którego autorzy nie pokusili się o rekonstrukcję przebiegu rozprzestrzeniania się tych zwierząt w trakcie późnej kredy. Z analizy filogenetycznej wynika, że S. morrisi jest prymitywniejszy od S. osborni i S. angustirostris.
| |
| − |
| |
| − | ==Analiza filogenetyczna==
| |
| − | [bell 2011] Kerberosaurus taksonem siostrzanym do tworzonego przez Saurolophus i Prosaurolophus. Prosaurolophus siostrzany do obu gatunków Saurolophus. [prieto 2012] Saurolophus morrisi siostrzany do pozostalych gatunków zaurolofa.
| |
| − |
| |
| − | prieto-marquez 2012:
| |
| − | {{klad| style=font-size:90%;line-height:85%
| |
| − | |label1='''[[Saurolophinae]]'''
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Acristavus|Acristavus gagslarsoni]]''
| |
| − | |label2=
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Brachylophosaurus|Brachylophosaurus canadensis]]''
| |
| − | |2=''[[Maiasaura|Maiasaura peeblesorum]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Shantungosaurus|Shantungosaurus giganteus]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Edmontosaurus|Edmontosaurus annectens]]''
| |
| − | |2=''[[Edmontosaurus|Edmontosaurus regalis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Kerberosaurus|Kerberosaurus manakini]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=<small>nieopisany hadrozauryn z kampanu Meksyku (Kirkland ''et al.'' 2006)</small>
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Prosaurolophus|Prosaurolophus maximus]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Saurolophus|Saurolophus morrisi]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Saurolophus|Saurolophus osborni]]''
| |
| − | |2=''[[Saurolophus|Saurolophus angustirostris]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Wulagasaurus|Wulagasaurus dongi]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Kritosaurus|Kritosaurus navajovius]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=<small>nieopisany hadrozauryn z Big Bend (Teksas, USA)</small>
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Secernosaurus|Secernosaurus koerneri]]''
| |
| − | |2=''[[Willinakaqe|Willinakaqe salitralensis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Gryposaurus|Gryposaurus latidens]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Gryposaurus|Gryposaurus notabilis]]''
| |
| − | |2=''[[Gryposaurus|Gryposaurus monumentensis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| | | | |
| | ==Spis gatunków== | | ==Spis gatunków== |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | ! ''Saurolophus''
| |
| − | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]]
| |
| | |- | | |- |
| − | ! ''S. osborni''
| + | | {{V|''Centrosaurus''}} |
| − | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]] | + | | {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]]}}, [[1904]] |
| | + | |- |
| | + | | = ''Eucentrosaurus'' |
| | + | | {{Kpt|[[Dan Chure|Chure]] & [[John McIntosh|McIntosh]] [[1989]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! ''S. angustirostris''
| + | | {{V|''Centrosaurus apertus''}} |
| − | | {{Kpt|[[Rozhdestvensky]]}}, [[1952]]
| + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1904]]}} |
| − | |-
| |
| − | ! ''S. morrisi''
| |
| − | | {{Kpt|[[Prieto-Márquez]]}} i {{Kpt|[[Wagner]]}}, [[2012]]
| |
| − | |-
| |
| − | | ''S. kryschtofovici''
| |
| − | | {{Kpt|[[Riabinin]]}}, [[1930]]
| |
| − | | ''[[nomen dubium]]''
| |
| − | | ?= ''S. angustirostris''
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small><references/></small>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Dinosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithischia]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithopoda]]
| |
| − | [[Kategoria:Iguanodontia]]
| |
| − | [[Kategoria:Hadrosauridae]]
| |
| − | [[Kategoria:Azja]]
| |
| − | [[Kategoria:Mongolia]]
| |
| − | [[Kategoria:Chiny]]
| |
| − | [[Kategoria:Ameryka Północna]]
| |
| − | [[Kategoria:USA]]
| |
| − | [[Kategoria:Kanada]]
| |
| − | [[Kategoria:Mezozoik]]
| |
| − | [[Kategoria:Kreda]]
| |
| − | [[Kategoria:Kampan]]
| |
| − | [[Kategoria:Mastrycht]]
| |
| − | <includeonly>
| |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | </includeonly>
| |
| − | | |
| − | = Eskpedycje =
| |
| − | | |
| − | ==Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne==
| |
| − | <small>
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" width="350px" align="left"
| |
| − | ! width="100px" colspan=2 | Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
| |
| − | |-
| |
| − | ! width="100px" | '''Kierownictwo''':
| |
| − | | width="100px" | Zofia Kielan-Jaworowska
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Czas trwania''':
| |
| − | | 1963-1965, 1967-1971
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Miejsce''':
| |
| − | | Bayn Dzak, kotlina Nemegt, Tugrig, Chermin Caw
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Ważne odkrycia''':
| |
| − | |
| |
| − | * ''[[Saichania|Saichania chulsanensis]]''<br>
| |
| − | * ''[[Prenocephale|Prenocephale prenes]]''<br>
| |
| − | * ''[[Deinocheirus|Deinocheirus mirificus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Gallimimus|Gallimimus bullatus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Opisthocoelicaudia|Opisthocoelicaudia skarzynskii]]''<br>
| |
| − | * ''[[Nemegtosaurus|Nemegtosaurus mongoliensis]]<br>
| |
| − | * ''[[Conchoraptor|Conchoraptor gracilis]]<br>
| |
| − | * ''[[Archaeornithoides|Archaeornithoides deinosauriscus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Hulsanpes|Hulsanpes perlei]]''<br>
| |
| − | * ''[[Borogovia|Borogovia gracilicrus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Anserimimus|Anserimimus planinychus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Barsboldia|Barsboldia sicinskii]]''<br>
| |
| − | * ''[[Homalocephale|Homalocephale calathocercos]]''<br>
| |
| − | * ''[[Tylocephale|Tylocephale gilmorei]]''<br>
| |
| − | * ''[[Microceratops|Microceratops gobiensis]]''<br>
| |
| − | * ''[[Ingenia|Ingenia yanshini]]''<br>
| |
| − | * ''[[Bagaceratops|Bagaceratops rozhdestvenskyi]]''<br>
| |
| − | * ''[[Breviceratops|Breviceratops kozlowski]]''<br>
| |
| − | * ''[[Tarchia|Tarchia gigantea]]''
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................
| |
| − | | |
| − | =='''Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne'''==
| |
| − | <small>
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" width="350px" align="left"
| |
| − | ! width="100px" colspan=2 | Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
| |
| − | |-
| |
| − | ! width="100px" | '''Kierownictwo''':
| |
| − | | width="100px" | Iwan Jefriemow<br> Anatol Rozdhestvensky
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Czas trwania''':
| |
| − | | 1946, 1948, 1949
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Miejsce''':
| |
| − | | Bayn Dzak, kotlina Nemegt
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Ważne odkrycia''':
| |
| − | |
| |
| − | * ''[[Maleevus|Maleevus disparoserratus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Pinacosaurus|Pinacosaurus grangeri]]''<br>
| |
| − | * ''[[Saurolophus|Saurolophus angustirostris]]''<br>
| |
| − | * ''[[Talarurus|Talarurus plicatospineous]]''<br>
| |
| − | * ''[[Tarbosaurus|Tarbosaurus bataar]]''<br>
| |
| − | * ''[[Therizinosaurus|Therizinosaurus cheloniformis]]''
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | W 1892 roku rosyjski odkrywca i geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, zebranych w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин).
| |
| − | | |
| − | W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem sowieckim, przez co Amerykkańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne).
| |
| − | | |
| − | w 1941 Mongolska republika ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Sowieck-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Jednak, wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały zostać przesunięte w czasie. Rozmowy zostały wznowione po zakończeniu wojny i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Sowiecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Zespół był dowodzony przez Iwana Jefriemowa (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego, konsultantem był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć dodatkowych osób.
| |
| − | | |
| − | W przeciwieństwie do wcześniejszych ekspedycji, Sowieci podróżowali w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Dzięki temu nie musieli pokładać nadziei w wielbłądzich karawanach, które dostarczały niezbędnych ładunków załodze. W ciągu dwóch miesięcy zespół sowieckich naukowców skupił się głównie na dwóch lokacjach: Jedna w połduniowowschodniej części Gobi, gdzie duże skupiska dinozaurów zostały odkryte w kotlinie [[Nemegt]].
| |
| − | | |
| − | Większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, Jefriemowowi udało się zbadać głębiej położone tereny niż Amerykanom.
| |
| − | | |
| − | Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego ankylozauryda - Talarurus plicatospineous i fragmenatryczny materiał drugiego gatunku - Talarurus disparoserratus (obecnie zaliczanego do rodzaju ''Maleevus'', który jest ''nomen dubium'').
| |
| − | | |
| − | Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć w latach dwudziestych. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety ''Protoceratops'' i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda ''Syrmosaurus vimicaudus'' (obecnie uznawany za młodszy synonim ''Pinacosaurus grangeri'').
| |
| − | | |
| − | Gdy radziecki zespół przenioósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafili na szerokie zagłębienie otoczoną przez pustynię. Kotlina Nemegt rozszerzała się 180 km z zachodu na wschód i ponad 70 km z północy na południe. Niebawem okazało się, że kotlina stanowi prawdziwą kopalnię dinozaurów. Osady zawierały hadrozaury, karnozaury, zaurodpoy, ankylozaury i ornitomimidy. Wzdłuż niegościnnego wąwozu czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów ''Tarbosaurus bataar''.
| |
| − | | |
| − | W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzcczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku ''Saurolophus angustirostris''.
| |
| − | | |
| − | Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez swoiecko-mongolskie ekspedycje był ''Therizinosaurus cheloniformis'', którego pazury sięgające od 30 do 60 centymettrów długości początkowo zostały uznane za żebra żółwia.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | W 1949 kolejna ekspedycja podążała szlakami obranymi rok wcześniej, a również badała daleki zachód do granicy z Chinami. W Altan Teli odkryto szczątki pliocenskich ssaków. Połtorametrowej grubości warstwa zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które mogły utonąć w niej podczas niespodziewanej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.
| |
| − | | |
| − | Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki temu kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok Red Deer River w Albercie (Kanada) czy Hell Creek w Montanie (USA).
| |
| − | | |
| − | Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można odlądać w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.
| |
| − | | |
| − | == 2012 ==
| |
| − | | |
| − | =''Yueosaurus''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | |
| − | ! colspan=2 | ''Yueosaurus'' (jueozaur)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | 1 m
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | 3 t
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Chiny]]
| |
| − | <small>(formacja [[Liangtoutang]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 112-99,6 [[Ma]]
| |
| − | | |
| − | <small>wczesna/późna [[kreda]] ([[alb]]-[[cenoman]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Ornithischia]]
| |
| − | | |
| − | [[Ornithopoda]]
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Yueosaurus|400px]]
| |
| − | <small>Ryc. 1. Okaz holotypowy ''Yuoeosaurus'' i rekonstrukcja zwierzęcia.<br>
| |
| − | © Zheng et al., 2012 [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195667111001790].</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| |
| − | Tiantai, China|formacja [[Liangtoutang]], okręg Tiantai, [[Chiny]]|<small>''[[Yueosaurus]] tiantaiensis'' - '''ZMNH M8620''' ([[holotyp]]).<br>
| |
| − | </display_points>
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable" | |
| − | ! ''Yueosaurus''
| |
| − | | {{Kpt|[[Wenjie Zheng|Zheng]], [[Xingsheng Jin|Jin]], [[Masateru Shibata|Shibata]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Fangming Yu|Yu]]}}, [[2012]]
| |
| − | |-
| |
| − | ! ''Y. tiantaiensis''
| |
| − | | {{Kpt|[[Wenjie Zheng|Zheng]], [[Xingsheng Jin|Jin]], [[Masateru Shibata|Shibata]], [[Yoichi Azuma|Azuma]], [[Fangming Yu|Yu]]}}, [[2012]] | |
| − | |}
| |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − | | |
| − | | |
| − | =''Bonapartenykus''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Bonapartenykus'' (bonapartenyk)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | ok. 2,6 m<br><small>(osobnik holotypowy)</small>
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Masa''':
| + | | = ''Monoclonius apertus'' <br> = ''Eucentrosaurus apertus'' |
| − | | ok. 45 kg<br><small>(osobnik holotypowy)</small> | + | | {{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Kuhn]], [[1936]]}} <br> {{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| + | | = ''Monoclonius flexus'' <br> = ''Centrosaurus flexus'' <br> = ''Eucentrosaurus flexus'' |
| − | | [[Argentyna]]
| + | | {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]], [[1914]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1914]]) [[Lull]], [[1933]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1914]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | <small>(formacja [[Allen]])</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| + | | = ''Monoclonius cutleri'' <br> = ''Centrosaurus cutleri'' |
| − | | 112-99,6 [[Ma]] | + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Russell]], [[1930]]}} |
| − | | |
| − | <small>wczesna/późna [[kreda]] ([[alb]]-[[cenoman]])</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Systematyka'''
| + | | = ''Centrosaurus longirostris'' <br> = ''Monoclonius longirostris'' <br> = ''Eucentrosaurus longirostris'' |
| − | | [[Dinosauria]] | + | | {{Kpt|[[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]}} <br> {{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Kuhn]], [[1964]]}} <br> {{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | | |
| − | [[Saurischia]] | |
| − | | |
| − | [[Theropoda]] | |
| − | | |
| − | [[Coelurosauria]] | |
| − | | |
| − | [[Alvarezsauria]] | |
| − | | |
| − | [[Alvarezsauridae]] | |
| − | | |
| − | [[Patagonykinae]] | |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Bonapartenykus|400px]] | + | |?= ''Monoclonius dawsoni''<br>= ''Brachyceratops dawsoni''<br>= ''Centrosaurus dawsoni'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small> | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}}<br>{{Kpt|([[Lambe]], [[1902]]) [[Russell]], [[1930]]}}<br>{{Kpt|([[Lambe]], [[1902]]) [[Peter Dodson|Dodson]], [[1990]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | ''Centrosaurus nasicornus'' |
| | + | | {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Lull]], [[1933]]}} |
| | + | | = '''''[[Monoclonius|Monoclonius nasicornus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | ''Centrosaurus brinkmani'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| + | | {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]] & [[Anthony Russell|Russell]], [[2005]]}} |
| − | Luis Beltran, Argentina|formacja [[Allen]], prowincja Río Negro, [[Argentyna]]|<small>''[[Bonapartenykus]] ultimus'' - '''MPCA, 1290''' ([[holotyp]]); MGPIFD-GR 166 i MGPIFD-GR 184.<br>
| + | | = '''''[[Coronosaurus|Coronosaurus brinkmani]]''''' |
| − | </display_points>
| |
| | |} | | |} |
| | | | |
| | ==Spis gatunków== | | ==Spis gatunków== |
| − |
| |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | ! ''Bonapartenykus''
| + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | | {{Kpt|[[Federico Agnolin|Agnolin]], [[Jaime Powell|Powell]], [[Fernando Novas|Novas]], [[Martin Kundrát|Kundrát]]}}, [[2012]]
| + | | '''''Monoclonius''''' |
| − | |-
| + | | {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1876]] |
| − | ! ''B. ultimus''
| + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| − | | {{Kpt|[[Federico Agnolin|Agnolin]], [[Jaime Powell|Powell]], [[Fernando Novas|Novas]], [[Martin Kundrát|Kundrát]]}}, [[2012]] | + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | |} | + | | '''''Monoclonius crassus''''' |
| − | | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1876]]}} |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br> | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| − | =''Ichthyovenator''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Ichthyovenator'' (ichtiowenator)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | ? | |
| − | |- | |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Laos]]
| |
| − | <small>(formacja "[[Grès supérieurs]]")</small> | |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 125-112 [[Ma]]
| |
| − | | |
| − | <small>wczesna [[kreda]] ([[apt]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Saurischia]]
| |
| − | | |
| − | [[Theropoda]]
| |
| − | | |
| − | [[Tetanurae]]
| |
| − | | |
| − | [[Spinosauridae]]
| |
| − | | |
| − | [[Baryonychinae]]
| |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Ichthyovenator|400px]] | + | |?= ''Monoclonius sphenocerus'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small>
| + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| | + | |?= '''''[[Styracosaurus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | ''Monoclonius'' "fissus" |
| − | |-
| + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| − | | colspan=2 |
| + | |<small>(''[[nomen nudum]]'')</small> |
| − | <display_points type="terrain" zoom=4>
| + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | Savannakhet, Laos|formacja "[[Grès supérieurs]]", prowincja Savannakhet, [[Laos]]|<small>''[[Ichthyovenator]] laosensis'' - '''MDS BK10-01 - 15''' ([[holotyp]]).<br>
| + | |'''?''Monoclonius recurvicornis''''' |
| − | </display_points> | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| − | |} | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Ichthyovenator''
| |
| − | | {{Kpt|[[Ronan Allain|Allain]], [[Tiengkham Xaisanavong|Xaisanavong]], [[Philippe Richir|Richir]] i [[Bounsou Khentavong|Khentavong]]}}, [[2012]] | |
| | |- | | |- |
| − | ! ''I. laosensis''
| + | |= ''Ceratops recurvicornis'' <br> = ''Eucentrosaurus recurvicornis'' |
| − | | {{Kpt|[[Ronan Allain|Allain]], [[Tiengkham Xaisanavong|Xaisanavong]], [[Philippe Richir|Richir]] i [[Bounsou Khentavong|Khentavong]]}}, [[2012]] | + | |{{Kpt|([[Cope]], [[1889]]) [[Hatcher]]}} ''vide'' {{Kpt|[[Stanton]] & [[Hatcher]], [[1905]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1889]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | |}
| |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br> | |
| − | | |
| − | =''Philovenator''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | |
| − | ! colspan=2 | ''Philovenator'' (filowenator)
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Długość''':
| + | | ''Monoclonius belli'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]], [[1902]]}} |
| | + | | = '''''[[Chasmosaurus|Chasmosaurus belli]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Masa''':
| + | | ''Monoclonius canadensis'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}} |
| | + | | = ''[[Eoceratops|Eoceratops canadensis]]'' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| + | | ''Monoclonius dawsoni'' |
| − | | [[Chiny]]
| + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}} |
| − | <small>(formacja [[Wulansuhai]])</small>
| + | |?= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| + | | ''Monoclonius flexus'' |
| − | | 83,5-70,6 [[Ma]]
| + | | {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]], [[1914]]}} |
| − | | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| − | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small>
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Systematyka'''
| + | | ''Monoclonius cutleri'' |
| − | | [[Dinosauria]] | + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} |
| − | | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| − | [[Saurischia]] | + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | | + | | '''''Monoclonius nasicornus''''' |
| − | [[Theropoda]] | + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} |
| − | | + | |?= '''''[[Styracosaurus|Styracosaurus albertensis]]''''' |
| − | [[Coelurosauria]] | |
| − | | |
| − | [[Maniraptora]] | |
| − | | |
| − | [[Troodontidae]] | |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Philovenator|400px]] | + | | = ''Centrosaurus nasicornus''<br> = ''Eucentrosaurus nasicornus'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small> | + | | {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Lull]], [[1933]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | |''Monoclonius apertus'' |
| | + | |{{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Kuhn]], [[1936]]}} |
| | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | |''?Monoclonius lowei'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| + | | {{Kpt|[[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]}} |
| − | Wu La Te Hou Qi, China|formacja "[[Grès supérieurs]]", prowincja Savannakhet, [[Laos]]|<small>''[[Philovenator]] curriei'' - '''IVPP V 10597''' ([[holotyp]]).<br>
| + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| − | </display_points> | |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Philovenator''
| |
| − | | {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]], [[Zhao Qi|Zhao]], [[Corwin Sullivan|Sullivan]], [[Tan Qing-Wei|Tan]], [[Martin Sander|Sander]] i [[Ma Qing-Yu|Ma]]}}, [[2012]]
| |
| | |- | | |- |
| − | ! ''P. curriei''
| + | |''Monoclonius longirostris'' |
| − | | {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]], [[Zhao Qi|Zhao]], [[Corwin Sullivan|Sullivan]], [[Tan Qing-Wei|Tan]], [[Martin Sander|Sander]] i [[Ma Qing-Yu|Ma]]}}, [[2012]] | + | |{{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Kuhn]], [[1964]]}} |
| | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |} | | |} |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − |
| |
| − | =''Ostafrikasaurus''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Ostafrikasaurus'' (ostafrikazaur)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Tanzania]]
| |
| − | <small>(formacja [[Tendaguru]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 125-112 [[Ma]]
| |
| − |
| |
| − | <small>wczesna [[kreda]] ([[apt]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − |
| |
| − | [[Saurischia]]
| |
| − |
| |
| − | [[Theropoda]]
| |
| − |
| |
| − | [[Coelurosauria]]
| |
| | | | |
| − | [[Maniraptora]]
| + | == Spis gatunków == |
| | | | |
| − | [[Troodontidae]] | + | {| |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis''''' |
| | + | | {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1889]] |
| | + | | <small>''[[nomen conservandum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Bonapartenykus|400px]] | + | | = ''[[Rioarribasaurus]]'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small> | + | | {{Kpt|[[Adrian Hunt|Hunt]]}} & {{Kpt|[[Spencer Lucas|Lucas]]}}, [[1991]] |
| | + | | <small>''[[nomen rejectum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | = ''[[Longosaurus]]'' |
| | + | | {{Kpt|[[Welles]], [[1984]]}} |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | = ''"[[Syntarsus]]"'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=4>
| + | | {{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]] |
| − | Tendaguru, Tanzania|formacja [[Tendaguru]], [[Tanzania]]|<small>''[[Ostafrikasaurus]] crassiserratus'' - '''MB.R.1084''' ([[holotyp]]), MB.R.1091 (materiał powiązany).<br>
| + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small> |
| − | </display_points> | |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Ostafrikasaurus''
| |
| − | | {{Kpt|[[Eric Buffetaut|Buffetaut]]}}, [[2012]]
| |
| | |- | | |- |
| − | ! ''O. crassiserratus''
| + | | = ''[[Megapnosaurus]]'' |
| − | | {{Kpt|[[Eric Buffetaut|Buffetaut]]}}, [[2012]] | + | | {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| − | |}
| |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − | | |
| − | =''Elaltitan''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Elaltitan'' (elaltytan)
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Długość''':
| + | |?= ''[[Podokesaurus]]'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Mignon Talbot|Talbot]]}}, [[1911]] |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis bauri''''' |
| | + | | ({{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1887]]) {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1889]] |
| | + | |<small>''[[nomen conservandum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Masa''':
| + | | = ''[[Coelurus]] bauri'' <br> = ''[[Tanystrophaeus]] bauri'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1887]] <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1887]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| + | | = ''Coelurus longicolllis'' <br> = ''Tanystrophaeus longicollis''<br> = ''Coelophysis longicollis'' <br> = ''[[Longosaurus|Longosaurus longicollis]]'' |
| − | | [[Argentyna]] | + | | {{Kpt|([[Cope]], [[1887]])}} <br>{{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1887]]}}<br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1889]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Welles]], [[1984]]}} |
| − | <small>(formacja [[Bajo Barreal]])</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| + | | = ''Tanystrophaeus willistoni'' <br> = ''Coelophysis willistoni'' |
| − | | 96-89,3 [[Ma]] | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1887]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1889]]}} |
| − | | |
| − | <small>późna [[kreda]] (środkowy [[cenoman]]-[[turon]])</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Systematyka'''
| + | | = ''Rioarribasaurus colberti'' <br> = ''"Syntarsus" colberti'' |
| − | | [[Dinosauria]] | + | | {{Kpt|[[Hunt]]}} & {{Kpt|[[Lucas]]}}, [[1991]] <br> ({{Kpt|[[Hunt]]}} & {{Kpt|[[Lucas]]}}, [[1991]]) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[1993]] |
| − | | + | | <small>''[[nomen rejectum]]''</small> <br> <small>''[[nomen occupatum]]''</small> |
| − | [[Saurischia]] | |
| − | | |
| − | [[Sauropoda]] | |
| − | | |
| − | [[Neosauropoda]] | |
| − | | |
| − | [[Titanosauriformes]] | |
| − | | |
| − | [[Titanosauria]] | |
| − | | |
| − | [[Lithostrotia]] | |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Elaltitan|400px]] | + | | ''Coelophysis posthumus'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small>
| + | | ({{Kpt|[[Friedrich von Huene|Huene]]}}, [[1908]]) {{Kpt|[[Oskar Kuhn|Kuhn]]}}, [[1965]] |
| | + | | = ''[[Tanystrosuchus|Tanystrosuchus posthumus]]'' |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | ''Coelohysis holyokensis'' |
| | + | | ({{Kpt|[[Talbot]]}}, [[1911]]) {{Kpt|[[Rodney Steel|Steel]]}}, [[1970]] |
| | + | | = '''''[[Podokesaurus|Podokesaurus holyokensis]]''''' |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis rhodesiensis''''' |
| | + | | ({{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]]) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, 1988 |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | = ''"Syntarsus" rhodesiensis''<br> = ''[[Megapnosaurus]] rhodesiensis'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=4>
| + | | {{Kpt|[[Raath]], [[1969]]}} <br> ({{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]]) {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| − | Río Senguer, Chubut, Argentina|formacja [[Bajo Barreal]], prowincja Chubut, [[Argentyna]]|<small>''[[Elaltitan]] lilloi'' - '''PVL 4628''' i '''MACN-CH 217'''([[holotyp]]).<br>
| + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small><br>{{pad}} |
| − | </display_points> | + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | |}
| + | | '''?''Coelophysis kayentakatae''''' |
| − | | + | | {{Kpt|([[Timothy Rowe|Rowe]], [[1989]]) Bristowe & Raath, [[2004]]}} |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Elaltitan''
| |
| − | | {{Kpt|[[Philip Mannion|Mannion]] i [[Alejandro Otero|Otero]]}}, [[2012]] | |
| | |- | | |- |
| − | ! ''E. lilloi ''
| + | | = ''"Syntarsus" kayentakatae''<br>= ''?Megapnosaurus kayentakatae'' |
| − | | {{Kpt|[[Philip Mannion|Mannion]] i [[Alejandro Otero|Otero]]}}, [[2012]] | + | | {{Kpt|[[Rowe]], [[1989]]}} <br>({{Kpt|[[Rowe]]}}, [[1989]]) {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| | + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small> <br> {{pad}} |
| | |} | | |} |
| − |
| |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − |
| |
| − | =Lista ootaksonów dinozaurów=
| |
| − | #''[[Ageroolithus]]''
| |
| − | #''[[Apheloolithus]]''
| |
| − | #''[[Boletuoolithus]]''
| |
| − | #''[[Cairanoolithus]]''
| |
| − | #''[[Continuoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dendroolithus]]''
| |
| − | #''[[Dictyoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dispersituberoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dughioolithus]]''
| |
| − | #''[[Ellipsoolithus]]''
| |
| − | #''[[Elongatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Faveoolithus]]''
| |
| − | #''[[Heishanoolithus]]''
| |
| − | #''[[Laevisoolithus]]''
| |
| − | #''[[Macroolithus]]''
| |
| − | #''[[Macroelongatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Megaloolithus]]''
| |
| − | #''[[Nanshiungoolithus]]''
| |
| − | #''[[Oblongoolithus]]''
| |
| − | #''[[Ovaloolithus]]''
| |
| − | #''[[Paraspheroolithus]]''
| |
| − | #''[[Phaceloolithus]]''
| |
| − | #''[[Placoolithus]]''
| |
| − | #''[[Porituberoolithus]]''
| |
| − | #''[[Preprismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Prismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Protoceratopsidovum]]''
| |
| − | #''[[Pseudogeckoolithus]]''
| |
| − | #''[[Shixingoolithus]]''
| |
| − | #''[[Sphaerovum]]''
| |
| − | #''[[Spheroolithus]]''
| |
| − | #''[[Spheruprismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Spongioolithus]]''
| |
| − | #''[[Stromatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Subtiliolithus]]''
| |
| − | #''[[Tacumarembovum]]''
| |
| − | #''[[Trachoolithus]]''
| |
| − | #''[[Tristraguloolithus]]''
| |
| − | #''[[Youngoolithus]]''
| |
