Argentinosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Argentinosaurus (argentynozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 30 m |
| Masa: | ok. 55 ton (?) |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Neuquén
(formacja Huincul - grupa Río Limay) |
| Czas występowania | 97-93,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
??? Lithostrotia (??? Andesauroidea) ??? Saltasauridae |
Autor: Nobu Tamura [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów, a często w nienaukowych źródłach - i na stan dzisiejszej wiedzy błędnie - uważa się go za największego dinozaura.
Bywał łączony z m.in. Saltasauridae, lecz wg większości nowych analiz jest to bazalny tytanozaur. D'Emic wykazał, że należy do kladu Tastavinsaurus+Titanosauria, ale nie jest euhelopodydem ani litostrotem.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych- 5 środkowych kręgów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr I do V (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel) i środkowy fragment kości udowej.
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Wielkich rozmiarów tytanozaur z następującą kombinacją cech: opistoceliczne kręgi grzbietowe zaopatrzone w dobrze rozwinięte hyposphene-hypantria z dodatkowymi połączeniami między nimi. Przednie kręgi grzbietowe z poprzecznymi szerokimi i przedniotylno płaskimi wyrostkami neuralnymi zaopatrzonymi w solidne płytki znajdujące się przed wyrostkami kolczystymi. Środkowe i tylne kręgi grzbietowe z niskimi i szerokimi trzonami z brzusznym przodem prawie płaskim z pleurocelami zlokalizowanymi w przedniej połowie trzonu. Kręgi krzyżowe II do V bardzo zredukowane. Żebra cylindryczne, puste w środku. Kościste macrocells w kręgach krzyżowych i przedkrzyżowych. Obecnie diagnoza jest nie aktualna ze względu na ponowne "umiejscowienie" kręgów grzbietowych (Novas & Ezcurra 2006)
Kolejną cechą diagnostyczną była "kość piszczelowa z krótkim grzbietem goleniowym", lecz później uznano, że jest to kość strzałkowa.
Paleoekologia
Największych przedstawicieli zauropodów z Ameryki Południowej znamy z okresu kredowego (Argentinosaurus i późniejszy Puertasaurus). Często sądzi się, że argentynozaur mógł padać ofiarą ogromnego teropoda Giganotosaurus, lecz to błędne myślenie – szczątki giganotozaura są nieco starsze i pochodzą z formacji Candeleros. Jednak odnaleziono innego bardzo dużego teropoda w tych samych pokładach, co argentynozaura: Mapusaurus to bliski krewny Giganotosaurus, który być może z powodzeniem polował na tego ogromnego tytanozaura. Argentinosaurus koegzystował także m.in. z innym mięsożercą, Ilokelesia, rebbachizaurydem Cathartesaura i kilkoma ornitopodami.
Argentinosaurus jest największym znanym roślinożercą zamieszkującym te tereny w owym czasie, więc można przyjąć, że samodzielnie zajmował niszę ekologiczną – był w stanie sięgać po pokarm niedostępny dla innych dinozaurów. Inne zauropody dzielące z nim ekosystemy, jak Cathartesaura, były zbyt małe by mogły z nim konkurować o najwyżej rosnące gałęzie drzew.
Rozmiary
Argentinosaurus to jeden z największych odkrytych zauropodów. Jego fragmentaryczne skamieniałości zostały odnalezione w Argentynie w pokładach datowanych na "środkową" kredę.
Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm długości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u Aegyptosaurus to można uznać (o ile Argentinosaurus miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u Brachiosaurus (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych.
Mimo okazałych rozmiarów poszczególnych skamieniałości należących do tego tytanozaura, to szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Wydaje się nieco mniejszy od opisanego w 2005 r. Puertasaurus, innego kredowego tytanozaura znanego z fragmentarycznego materiału kopalnego (tylko 4 kręgi). Argentynozaur z kolei w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy Amphicoelias i Bruhathkayosaurus). Wczesne rekonstrukcje Paula (1994) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t wagi. W 2006 roku Carpenter posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie Saltasaurus oszacował jego długość na 30 metrów z czym zgadza się dziś większość paleontologów, a Mazzetta i in. (2004) ustalił ciężar na 60-88 t (wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t). Paul (2010) oszacował masę 30-metrowego argentynozaura na 55 ton. Podobne rezultaty uzyskał także Zach Armstrong (cytowany w Wedel, online 2010), który zakwestionował badanie Mazzetty jako wysoce niepewne, między innymi ze względu na zbyt dużą gęstość ciała użytą dla zauropodów, z czym zgodził się Wedel (online 2010) i zasugerował, że dane z 2004 roku są najprawdopodobniej przesadzone. Mniejsze szacunki podaje także Carrano (2005) ~50 ton. Co ciekawe, znajduje się on w grupie badaczy (Benson i in., 2014) którzy dają mu aż 90 ton. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów, co ciekawe szkielet wystawiony w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem ma aż 37 metrów długości.
Media i kultura
Argentynozaur jest przedstawiany w wielu książkach popularnonaukowych, jest także przedmiotem wielu rysunków i rekonstrukcji. Dinozaur wystąpił w kilku filmach, między innymi w wyprodukowanym przez BBC- "Planet Dinosaur" - gdzie pojawia się w 5 części serii, przedstawiono go tam np. w starciu z mapuzaurem- ogromnym drapieżnikiem. Argentynozaur pojawił się także we wcześniejszym filmie BBC- "Pazur Olbrzyma". W roku 2013 został stworzony komputerowy model 3D, który obrazuje domniemany sposób poruszania się olbrzymiego dinozaura (Sellers i in., 2013).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Argentinosaurus można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur" bądź "srebrny jaszczur" (łac. argentum, z którego wzięła się nazwa tego państwa, oznacza srebro). Epitet gatunkowy huinculensis wziął się z nazwy znalezienia szczątków - formacji Huincul.
Spis gatunków
| Argentinosaurus | Bonaparte i Coria, 1993 |
|---|---|
| A. huinculensis | Bonaparte i Coria, 1993 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12, ISSN:1545-7885 doi: 10.1371/journal.pbio.1001853
Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011): Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia. The Linnean Society of London, DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Matthew T. Carrano (2005) The Evolution of Sauropod Locomotion
Novas & Ezcurra (2006) Reinterpretation of the dorsal vertebrae of Argentinosaurus huinculensis (Sauropoda, Titanosauridae)
Paul G.S (1994) Big Sauropods-Really, Really Big Sauropods
Sellers, Margetts, Coria & Manning (2013) March of the Titans: The Locomotor Capabilities of Sauropod Dinosaurs
Inne:
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [2]
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Wedel, online 2010 http://svpow.com/2010/04/15/argentinosaurus-smaller-than-you-think/
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argentinosaurus_BW.jpg){kind=link}
