Jaklapallisaurus

Autor:	Szymon Dzięcioł, Mateusz Tałanda
Korekta:	Kamil Kamiński

---

Jaklapallisaurus
Długość	4,5 m
Wysokość	ok. 1,1 m (w biodrach)
Masa	ok. 240 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Indie - stan Andhra Pradesh (wyższa część formacji Maleri)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 225-215 Ma późny trias (późny – środkowy noryk)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Plateosauria Unaysauridae
Wybrane kości Jaklapallisaurus: kość udowa, kość piszczelowa, kości stopy, kość skokowa, kość biodrowa. Novas i in. (2011)
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EWy\u017csza Formacja Maleri, Stan Andhra Pradesh, \u003Ca href=\"/wiki/Indie\" class=\"mw-redirect\" title=\"Indie\"\u003EIndie\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EJaklapallisaurus asymmetrica\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Wy\u017csza Formacja Maleri, Stan Andhra Pradesh, Indie\n","link":"","lat":15.9240905000000001479065758758224546909332275390625,"lon":80.1863809000000031801391742192208766937255859375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Jaklapallisaurus to rodzaj zauropodomorfa (Sauropodomorpha), który żył na terenie dzisiejszych Indii ok. 210-203 milionów lat temu.

Taksonomia

Jaklapallisaurus został opisany przez Fernando Novasa, Martína Ezcurrę, Sankara Chatterjee i T.S. Kutty'ego w 2011 roku. Gatunkiem typowym jest Jaklapallisaurus asymmetrica. Nazwa rodzajowa pochodzi od miasta Jaklapalli, które znajduje się blisko lokacji w której odnaleziono holotyp. Nazwa gatunkowa została nadana z uwagi na wyraźnie asymetryczną kość skokową . Jest to jedyny znany gatunek z tego rodzaju (rodzaj monotypowy). Holotyp (ISI R274) składa się z następujących elementów: fragmentaryczny kręg grzbietowy, proksymalny kręg ogonowy, dystalny koniec prawej kości udowej, kompletna prawa kość piszczelowa i skokowa, kości śródstopia I-IV i dwa paliczki stopy. W tej samej pracy Fernando Novas i in. (2011) opisali też drugi gatunek prozauropoda - Nambalia roychowdhurii. W 2023 r. Ezcurra i in. zmienili epitet gatunkowy z asymetrica na asymetricus, a więc z formy żeńskiej na męską, jako że nazwa rodzajowa jest rodzaju męskiego.

Budowa anatomiczna

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Trzon zachowanego kręgu ogonowego jest około 1,5 razy dłuższy niż szerszy i delikatnie zwężony poprzecznie na środku. Dystalny koniec kości udowej w swych proporcjach przypomina typowe "prozauropody" jak Plateosaurus, Riojasaurus czy Lessemsaurus, odmiennie do pierwotniejszych zauropodomorfów i dinozauriformów.

Brak jest przedniego rowka międzykłykciowego, odmiennie niż u Nambalia lub Plateosaurus engelhardti. Dół podkolanowy jest szeroko otwarty poprzecznie z perspektywy dystalnej, co jest cechą niespotykaną u innych bazalnych gadziomiednicznych.

Grzebień goleniowy na kości piszczelowej jest dobrze rozwinięty i delikatnie zakrzywiony bocznie. Tylne kłykcie proksymalnej główki kości piszczelowej są rozszerzone tylnie. Tylny koniec piszczeli ma wyraźne wcięcie oddzielające przednią powierzchnię stawową która łączy się z wyrostkiem wznoszącym od wyrostka tylnobocznego. Wyrostek wznoszący kości skokowej jest niski, a na jego powierzchni przedniej jest obecne okrągłe wgłębienie podobnie jak u Nambalia. Krawędź brzuszna kości skokowej jest prosta z perspektywy tylnej, co odróżnia Jaklapallisaurus od innych bazalnych zauropodomorfów.

Filogeneza

Analizy kladystyczne przeprowadzone przez Fernando Novasa, Martína Ezcurrę, Sankara Chatterjee i T.S. Kutty'ego wskazują, że Jaklapallisaurus należy do linii Plateosauria, a w jej obrębie do bazalnej linii Plateosauridae wraz z rodzajami Plateosaurus i Unaysaurus. Cechą, która miała to wspierać, jest podobny kształt górnej główki piszczeli, ale zdaniem Bittencourta i in. (2012) to podobieństwo jest niejednoznaczne. Badania Müllera i innych (2018) wskazują, że Jaklapallisaurus należy do grupy wczesnych zauropodomorfów, zwanych unajzaurydami. Podobny wynik dała analiza Ezcurry i in. (2023), a jego najbliższym krewnym okazał się Macrocollum.

Paleobiologia

Jaklapallisaurus był relatywnie niewielkim zauropodomorfem (dł. kości piszczelowej - ok. 33 cm), zdecydowanie mniejszym od Plateosaurus, zapewne podobnej postury co również niewielki Unaysaurus. Molina-Pérez i Larramendi (2020) oszacowali go na 4,5 m długości przy masie 240 kg.

Prawdopodobnie Jaklapallisaurus był roślinożerny, choć nie można wykluczyć okresowej wszystkożerności.

Spis gatunków

Jaklapallisaurus	Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011
J. asymmetricus	(Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011) Novas, Ezcurra, Chatterjee}} i Kutty, 2023
= J. asymmetrica	Novas, Ezcurra, Chatterjee i Kutty, 2011

Bibliografia

Bittencourt, J.S., Leal, L.A., Langer, M.C., Azevedo, S.A.K. (2012). An additional basal sauropodomorph specimen from the Upper Triassic Caturrita Formation, southern Brazil, with comments on the biogeography of plateosaurids. Alcheringa, t. 36, nr 2, str. 269-278. [[1]]

Ezcurra, M.D., Müller, R.T, Novas, F.E., Chatterjee, S. (2023). Osteology of the sauropodomorph dinosaur Jaklapallisaurus asymmetricus from the Late Triassic of central India. The Anatomical Record. [[2]].

Müller, R.T., Langer, M.C., & Dias-da-Silva, S. (2018). An exceptionally preserved association of complete dinosaur skeletons reveals the oldest long-necked sauropodomorphs. Biology Letters 14: 20180633. [[3]]

Novas, F.E., Ezcurra, M.D., Chatterjee, S., Kutty, T.S. (2011). New dinosaur species from the Upper Triassic Upper Maleri and Lower Dharmaram formations of Central India. Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh, t. 101, str. 333-349. [[4]]