Argentinosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Argentinosaurus (argentynozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 30-35 m |
| Masa: | 50-90 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Neuquén
(formacja Huincul - grupa Río Limay) |
| Czas występowania | 97-93,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
??? Lithostrotia (??? Andesauroidea) ??? Colossosauria (??? Saltasauridae) ??? Lognkosauria (??? Opisthocoelicaudiinae) |
Autor: Nobu Tamura [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów a prawdopodobnie największym znanym z solidnej ewidencji.
Bywał łączony z m.in. Saltasauridae, lecz wg większości nowych analiz jest to bazalny tytanozaur. D'Emic wykazał, że należy do kladu Tastavinsaurus+Titanosauria, ale nie jest euhelopodydem ani litostrotem.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych (być może jest ich więcej, ale opisano tylko 6)- 5 środkowych kręgów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr I do V (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel) Materiał przypisany to: MLP-DP 46-VIII-21-3 to Fragment kości udowej (175 cm i 118 cm obwód wału) o szacunkowej długości 270 cm (Molina-Pérez & Larramendi 2020) lub 255,7 cm (Mazzetta 2004 i inni.) i 257,5 cm (Paul 2019) MCF-PVPH #? to udowa o długości 250 cm (Bonaparte 1996),(Sassani & Bivens 2017)- jest to największa znana kompletna kość udowa dinozaura. Niewiadomo czy kości udowe należą do tego gatunku (Paul 2019), większa i niekompletna pochodzi z nieco późniejszych warstw niż holotyp (Molina-Pérez & Larramendi 2020).
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Wielkich rozmiarów tytanozaur z następującą kombinacją cech: opistoceliczne kręgi grzbietowe zaopatrzone w dobrze rozwinięte hyposphene-hypantria z dodatkowymi połączeniami między nimi. Przednie kręgi grzbietowe z poprzecznymi szerokimi i przedniotylno płaskimi wyrostkami neuralnymi zaopatrzonymi w solidne płytki znajdujące się przed wyrostkami kolczystymi. Środkowe i tylne kręgi grzbietowe z niskimi i szerokimi trzonami z brzusznym przodem prawie płaskim z pleurocelami zlokalizowanymi w przedniej połowie trzonu. Kręgi krzyżowe II do V bardzo zredukowane. Żebra cylindryczne, puste w środku. Kościste macrocells w kręgach krzyżowych i przedkrzyżowych. Obecnie diagnoza jest nie aktualna ze względu na ponowne "umiejscowienie" kręgów grzbietowych (Novas & Ezcurra 2006)
Kolejną cechą diagnostyczną była "kość piszczelowa z krótkim grzbietem goleniowym", lecz później uznano, że jest to kość strzałkowa.
Paleoekologia
Największych przedstawicieli zauropodów z Ameryki Południowej znamy z okresu kredowego (Argentinosaurus i późniejszy Puertasaurus). Często sądzi się, że argentynozaur mógł padać ofiarą ogromnego teropoda Giganotosaurus, lecz to błędne myślenie – szczątki giganotozaura są nieco starsze i pochodzą z formacji Candeleros. Jednak odnaleziono innego bardzo dużego teropoda w tych samych pokładach, co argentynozaura: Mapusaurus to bliski krewny Giganotosaurus, który być może z powodzeniem polował na tego ogromnego tytanozaura. Argentinosaurus koegzystował także m.in. z innym mięsożercą, Ilokelesia, rebbachizaurydem Cathartesaura i kilkoma ornitopodami.
Argentinosaurus jest największym znanym roślinożercą zamieszkującym te tereny w owym czasie, więc można przyjąć, że samodzielnie zajmował niszę ekologiczną – był w stanie sięgać po pokarm niedostępny dla innych dinozaurów. Inne zauropody dzielące z nim ekosystemy, jak Cathartesaura, były zbyt małe by mogły z nim konkurować o najwyżej rosnące gałęzie drzew.
Rozmiary
Argentinosaurus to jeden z największych odkrytych zauropodów. Jego fragmentaryczne skamieniałości zostały odnalezione w Argentynie w pokładach datowanych na "środkową" kredę.
Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm wysokości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u Aegyptosaurus to można uznać (o ile Argentinosaurus miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u Brachiosaurus (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych.
Mimo okazałych rozmiarów poszczególnych skamieniałości należących do tego tytanozaura, to szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Argentynozaur z kolei w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy Amphicoelias i Bruhathkayosaurus). Wczesne rekonstrukcje Paula (1994) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t wagi. W 2006 roku Carpenter posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie Saltasaurus oszacował jego długość na 30 metrów z czym zgadza się dziś większość paleontologów, a Mazzetta i in. (2004) ustalił ciężar na 60-88 t (wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t). Paul (2010) oszacował masę 30-metrowego argentynozaura na 55 ton. Podobne rezultaty uzyskał także Zach Armstrong (cytowany w Wedel, online 2010), który zakwestionował badanie Mazzetty jako wysoce niepewne, między innymi ze względu na zbyt dużą gęstość ciała użytą dla zauropodów, z czym zgodził się Wedel (online 2010) i zasugerował, że dane z 2004 roku są najprawdopodobniej przesadzone. Mniejsze szacunki podaje także Carrano (2005) ~50 ton. Benson i in., (2014) używając alometrii kończyn oszacowali masę na aż 90 ton. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów, co ciekawe szkielet wystawiony w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem ma aż 37 metrów długości. W roku 2019 Paul oszacował rozmiary na 35 i 65-75 t. Podobne rezultaty uzyskali Molina-Pérez i Larramendi - 35 m i 75 ton (dla holotypu).
Media i kultura
Argentynozaur jest przedstawiany w wielu książkach popularnonaukowych, jest także przedmiotem wielu rysunków i rekonstrukcji. Dinozaur wystąpił w kilku filmach, między innymi w wyprodukowanym przez BBC- "Planet Dinosaur" - gdzie pojawia się w 5 części serii, przedstawiono go tam np. w starciu z mapuzaurem- ogromnym drapieżnikiem. Argentynozaur pojawił się także we wcześniejszym filmie BBC- "Pazur Olbrzyma". W roku 2013 został stworzony komputerowy model 3D, który obrazuje domniemany sposób poruszania się olbrzymiego dinozaura (Sellers i in., 2013).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Argentinosaurus można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur" bądź "srebrny jaszczur" (łac. argentum, z którego wzięła się nazwa tego państwa, oznacza srebro). Epitet gatunkowy huinculensis wziął się z nazwy znalezienia szczątków - formacji Huincul.
Spis gatunków
| Argentinosaurus | Bonaparte i Coria, 1993 |
|---|---|
| A. huinculensis | Bonaparte i Coria, 1993 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12, ISSN:1545-7885 doi: 10.1371/journal.pbio.1001853
Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011): Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia. The Linnean Society of London. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13.
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
Carrano, M.T. (2005) The Evolution of Sauropod Locomotion.
Novas & Ezcurra (2006) Reinterpretation of the dorsal vertebrae of Argentinosaurus huinculensis (Sauropoda, Titanosauridae).
Paul, G.S (1994) Big Sauropods-Really, Really Big Sauropods.
Sellers, Margetts, Coria & Manning (2013) March of the Titans: The Locomotor Capabilities of Sauropod Dinosaurs.
Bonaparte, J.F. (1996). "Cretaceous tetrapods of Argentina".
Nima Sassani, Gunnar T Bivens (2017). The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution.
Paul, G.S. (2019). "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals"
González Riga, Bernardo J.; Lamanna, Matthew C.; Otero, Alejandro; Ortiz David, Leonardo D.; Kellner, Alexander W. A.; Ibiricu, Lucio M. (2019). "An overview of the appendicular skeletal anatomy of South American titanosaurian sauropods, with definition of a newly recognized clade".
Inne:
Rubén Molina-Pérez & Asier Larramendi (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [2]
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
Wedel, online 2010 http://svpow.com/2010/04/15/argentinosaurus-smaller-than-you-think/
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argentinosaurus_BW.jpg){kind=link}
