Huincul: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
m (→‎Dinozaury)
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Formacja
 
{{Formacja
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
−
  |Korekta                =  
+
  |Korekta                = [[Michał Siedlecki]]
 
  |nazwa                  = Formacja Huincul  
 
  |nazwa                  = Formacja Huincul  
 
  |wiek                  = {{Występowanie|97|93}}
 
  |wiek                  = {{Występowanie|97|93}}
Linia 32: Linia 32:
 
==Paleofauna==
 
==Paleofauna==
 
[[Plik:Huincul Formation Dinosauria Scale.svg|thumb|Porównanie wymiarów wybranych dinozaurów z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Huincul_Formation_Dinosauria_Scale.svg]]]
 
[[Plik:Huincul Formation Dinosauria Scale.svg|thumb|Porównanie wymiarów wybranych dinozaurów z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Huincul_Formation_Dinosauria_Scale.svg]]]
−
Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się dużą niezwykle dużą różnorodność dinozaurów. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku [[późna kreda|późnej kredy]]: [[Carcharodontosauridae|karcharodontozaurydy]], [[Abelisauridae|abelizaurydy]], [[Noasauridae|noazaurydy]], [[Megaraptora|megaraptory]], [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]], [[Titanosauria|tytanozaury]], oraz [[Ornithischia|dinozaury ptasiomiedniczne]]. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]]. Zapewne szczytowym drapieżnikiem w środowisku był ''[[Mapusaurus]]'', jednakże niewykluczone, że musiał on konkurować ze swoim mniejszym kuzynem ''[[Meraxes]]''. [[Abelizauryd]]y prawdopodobnie musiały ustępować większym [[karcharodontozauryd]]om i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki ''[[Argentinosaurus]]''. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).
+
Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się niezwykle dużą różnorodnością dinozaurów. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku [[późna kreda|późnej kredy]]: [[Carcharodontosauridae|karcharodontozaurydy]], [[Abelisauridae|abelizaurydy]], [[Noasauridae|noazaurydy]], [[Megaraptora|megaraptory]], [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]], [[Titanosauria|tytanozaury]], oraz [[Ornithischia|dinozaury ptasiomiedniczne]]. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]]. Zapewne szczytowym drapieżnikiem w środowisku był ''[[Mapusaurus]]'', jednakże niewykluczone, że musiał on konkurować ze swoimi kuzynami ''[[Meraxes]]'' oraz ''[[Taurovenator]]''. [[Abelizauryd]]y prawdopodobnie musiały ustępować większym [[karcharodontozauryd]]om i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki ''[[Argentinosaurus]]''. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).
  
 
===Dinozaury===
 
===Dinozaury===
Linia 45: Linia 45:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Aoniraptor|Aoniraptor libertatem]]''
+
''[[Aoniraptor|Aoniraptor libertatem]]'' <ref name="Motta2016"></ref><ref>Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. [[doi: 10.1038/s41598-022-09272-z]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 804/1-25 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy młodego osobnika obejmujący niekompletny ostatni kręg krzyżowy, sześć przednich kręgów ogonowych, cztery środkowe kręgi ogonowe oraz pięć łuków neutralnych kręgów ogonowych
+
MPCA-Pv 804/1-25 - kręgi
 
|
 
|
 
Prymitywny przedstawiciel [[Megaraptora]] uważany wcześniej za prawdopodobny synonim ''[[Gualicho]]''.
 
Prymitywny przedstawiciel [[Megaraptora]] uważany wcześniej za prawdopodobny synonim ''[[Gualicho]]''.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Argentinosaurus|Argentinosaurus huinculensis]]''
+
''[[Argentinosaurus|Argentinosaurus huinculensis]]'' <ref>Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282</ref>
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-1 - 7 kręgów grzbietowych (o siódmym doniósł Paul 2019), odcinek krzyżowy zawierający kręgi 1-5, z większością żeber (4) odcinka krzyżowego z lewej strony; duża część żebra z odcinka piersiowego, kość strzałkowa
+
MCF-PVPH-1 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
  
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Argentinosaurus'' mogą należeć również następujące okazy:
+
? MLP-DP 46-VIII-21-3 i MCF-PVPH# – fragmenty trzonu kości udowej <ref>Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13</ref><ref>Carballido, J.L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I.A., Salgado, L., Garrido, A.C., Ramezani, J., Cúneo, N.R. & Krause, J.M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. [[doi:10.1098/rspb.2017.1219]]</ref><ref>Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.</ref>
−
 
 
−
MLP-DP 46-VIII-21-3 – fragment trzonu kości udowej
 
−
 
 
−
(nieznany nr okazu z MCF-PVPH - Museo Municipal „Carmen Funes”) - fragmentaryczny trzon kości udowej
 
 
|
 
|
 
Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.
 
Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.
Linia 67: Linia 63:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Bustingorrytitan|Bustingorrytitan shiva]]''
+
''[[Bustingorrytitan|Bustingorrytitan shiva]]'' <ref>Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) [[doi:10.4202/app.01086.2023]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCH-Pv 59/1–40 - fragmentaryczny szkielet obejmujący prawą kość zębową, fragment zęba, szósty lub siódmy kręg grzbietowy, 2 przednie, środkowy i środkowo-tylny kręgi ogonowe, 2 łuki hemalne, obie łopatki, k. krucze i płyty mostka, lewą k. biodrową, lewy i prawy wyrostek biodrowy na k. biodrowej, prawą k. kulszową, obie k. ramieniowe i łokciowe, lewą k. promieniową, 5 prawych k. śródręcza (I-V), prawe k. udową i k. piszczelową, obie k. strzałkowe, lewą k. skokowa, 3 k. śródstopia (I, ?IV i V) oraz 3 prawe pazury stopy (I - III).
+
Jest znany z czterech okazów (MMCH-Pv 59/1–40, MMCH-Pv 60/1–6, MMCH-Pv 61 i MMCH-Pv 62)
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Bustingorrytitan'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MMCH-Pv 60/1–6 - środkowo-tylny kręg szyjny, tylny kręg ogonowy, prawa k. łokciowa, k. śródręcza III, prawa k. udowa i lewa k. piszczelowa
 
−
 
 
−
MMCH-Pv 61 - lewa k. udowa, najmniejszy z okazów
 
−
 
 
−
MMCH-Pv 62 - prawa k. udowa i lewe k. piszczelowa i skokowa, największy z okazów
 
 
|
 
|
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą [[Saltasauroidea]].
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą [[Saltasauroidea]].
Linia 84: Linia 72:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Cathartesaura|Cathartesaura anaerobica]]''
+
''[[Cathartesaura|Cathartesaura anaerobica]]'' <ref name=Gallina2005>Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "''Cathartesaura anaerobica'' gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.</ref>
 
|
 
|
−
MPCA-232 to następujące skamieniałości pochodzące od pojedynczego osobnika: tylny kręg szyjny, kręg grzbietowy, 2 kręgi ogonowe (przedni i środkowy), lewa kość łopatkowa, lewa kość biodrowa(?) i prawa kość udowa. Do holotypu zaliczono również kolejny kręg grzbietowy i pojedynczą kość ramienną i śródstopia, ale są one kiepsko zachowane.
+
MPCA-232 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
[[Rebbachisauridae|Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Limaysaurus]]''.
 
[[Rebbachisauridae|Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Limaysaurus]]''.
Linia 93: Linia 81:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Chakisaurus|Chakisaurus nekul]]''
+
''[[Chakisaurus|Chakisaurus nekul]]'' <ref>Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 [[doi:10.1016/j.cretres.2024.105874]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA Pv 816 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy obejmujący tylne części łuków kręgowych 12. i 13. kręgu grzbietowego, prawy wyrostek boczny z tylnej części kręgu grzbietowego (znajdującego się przed 12.), izolowany trzon kręgu grzbietowego, częściową kość krzyżową (obejmującą niekompletny trzon 5., niekompletne powierzchnie brzuszne kręgów 4. i 5. oraz prawie kompletny 6. kręg krzyżowy), 3 przednie (prawdopodobnie od 4. do 6.) kręgi ogonowe, 4 przednie kręgi ogonowe (znajdujące się po 6.), 5 tylnych kręgów ogonowych, bliższą część szewronu, krętarz główny lewej k. udowej, niekompletny tylny koniec prawej k. piszczelowej, przedni i tylny koniec lewej k. strzałkowej,, prawą k. piętową, i 2 paliczki (nie będące paliczkami pazurów) palca stopy IV
+
Jest znany z pięciu okazów (MPCA Pv 816, MPCA Pv 882, MPCA Pv 823, MPCA Pv 814 i MPCN Pv 846).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Chakisaurus'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MPCA Pv 882 - 5 trzonów przednich kręgów grzbietowych, kompletna lewa k. ramieniowa i oba tylne końce k. udowych
 
−
 
 
−
MPCA Pv 823 - bliższa część prawej k. łokciowej
 
−
 
 
−
MPCA Pv 814 - 8 trzonów kręgów grzbietowych, 2 bliższe końce żeber, 2 bliższe końce szewronów, dalsza część prawej k. promieniowej, paliczek palca stopy IV-3 lub IV-4 oraz paliczek pazura stopy IV lub II
 
−
 
 
−
MPCN Pv 846 - prawdopodobnie czwarty kręg szyjny
 
 
|
 
|
 
Pierwszy znany [[Ornithischia|dinozaur ptasiomiedniczny]] z formacji Huincul.
 
Pierwszy znany [[Ornithischia|dinozaur ptasiomiedniczny]] z formacji Huincul.
Linia 112: Linia 90:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Choconsaurus|Choconsaurus bayleywilisi]]''
+
''[[Choconsaurus|Choconsaurus bayleywilisi]]'' <ref>Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. [[doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCh-PV 44 - prawie kompletny zestaw kręgów grzbietowych (bez piątego), prawa połowa obręczy barkowej i prawego śródręcza
+
Jest znany z wielu fragmentarycznych okazów (MMCh-PV 44 i MMCh-PV 80-112).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Choconsaurus'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
lewa kość przedszczękowa, prawa zębowa, zęby (okazy MMCh-PV 80-92 i 111-112), kręgi szyjne, kręgi ogonowe, fragment żebra i łuk hemalny.
 
 
|
 
|
 
Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.
 
Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.
Linia 125: Linia 99:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Chucarosaurus|Chucarosaurus diripienda]]''
+
''[[Chucarosaurus|Chucarosaurus diripienda]]'' <ref>Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105487]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA PV 820 - kompletna lewa kość ramienna, częściowa lewa kość promieniowa, kompletna lewa kość śródręcza II, lewa kość kulszowa, częściowa lewa kość udowa i strzałkowa, częściowa prawa kość piszczelowa i częściowa nieokreślona kość śródręcza
+
Jest znany głównie z kości szkieletu obwodowego (MPCA PV 820 i MPCA PV 821).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Chucharosaurus'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MPCA PV 821 - lewa kość udowa i piszczelowa
 
 
|
 
|
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z ''[[Notocolossus]]'' oraz grupą Lognkosauria.
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z ''[[Notocolossus]]'' oraz grupą Lognkosauria.
Linia 138: Linia 108:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Gualicho|Gualicho shinyae]]''
+
''[[Gualicho|Gualicho shinyae]]'' <ref>Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. [[doi:10.1371/journal.pone.0157793]]</ref>
 
|
 
|
 
MPCN PV 0001 - kręgi grzbietowe oraz ogonowe, kości kończyn przednich oraz tylnych, żebra
 
MPCN PV 0001 - kręgi grzbietowe oraz ogonowe, kości kończyn przednich oraz tylnych, żebra
Linia 147: Linia 117:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Huinculsaurus|Huinculsaurus montesi]]
+
''[[Huinculsaurus|Huinculsaurus montesi]]'' <ref>Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104408]]</ref>
 
|
 
|
 
MCF-PVPH-36 - trzy ostatnie kręgi grzbietowe oraz pierwszy i drugi kręg krzyżowy
 
MCF-PVPH-36 - trzy ostatnie kręgi grzbietowe oraz pierwszy i drugi kręg krzyżowy
Linia 156: Linia 126:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Ilokelesia|Ilokelesia aguadagrandensis]]''
+
''[[Ilokelesia|Ilokelesia aguadagrandensis]]'' <ref>Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102</ref>
 
|
 
|
−
PVPH-35 - prawa kość zaoczodołowa i kwadratowa, kłykieć potyliczny, dwa kręgi szyjne, tylny kręg grzbietowy, pięć środkowych kręgów ogonowych, trzy fragmentaryczne żebra szyjne, osiem łuków naczyniowych, osiem paliczków i dwa pazury tylnych kończyn
+
PVPH-35 - fragmentaryczna czaszka oraz szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Średniej wielkości przedstawiciel [[Abelisauridae]].
 
Średniej wielkości przedstawiciel [[Abelisauridae]].
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Limaysaurus|Limaysaurus tessonei]]''
+
''[[Limaysaurus|Limaysaurus tessonei]]'' <ref>Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "''Rebbachisaurus tessonei'' sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.</ref><ref>Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912</ref>
 
|
 
|
−
MUCPv-153 - częściowy, artykułowany szkielet złożony z 2-óch kręgów krzyżowych, 6-ściu ogonowych, kości łonowej i kulszowej
+
MUCPv-153 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Jego skamieniałości odnaleziono również w formacji [[Candeleros]] (okazy MUCPv-205 i MUCPv-206)
 
Jego skamieniałości odnaleziono również w formacji [[Candeleros]] (okazy MUCPv-205 i MUCPv-206)
Linia 172: Linia 142:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Mapusaurus|Mapusaurus roseae]]''
+
''[[Mapusaurus|Mapusaurus roseae]]'' <ref>Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118</ref>
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-108.1 - prawa kość nosowa
+
Do ''Mapusaurus'' przypisuje się szczątki należące do najmniej 9 osobników.
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Mapusaurus'' przypisuje się również szczątki co najmniej 9 osobników (w tym [[holotyp]] ''Taurovenator violantei''.
 
 
|
 
|
 
Gigantyczny [[karcharodontozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Giganotosaurus]]''.
 
Gigantyczny [[karcharodontozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Giganotosaurus]]''.
Linia 183: Linia 151:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Meraxes|Meraxes gigas]]''
+
''[[Meraxes|Meraxes gigas]]'' <ref>Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCh-PV 65 - prawie kompletna czaszka pozbawiona żuchwy, częściowe kończyny przednie, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, gastralia, kompletna miednica i całe kończyny tylne, fragmenty kręgów szyjnych i grzbietowych, kompletna kość krzyżowa oraz kilkanaście kręgów ogonowych
+
MMCh-PV 65 - niemalże kompletna czaszka oraz dość dobrze zachowany szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
−
Prymitywny przedstawiciel [[Giganotosaurini]]. W momencie śmierci ''[[Meraxes]]'' mógł mieć 39-53 lata, gdy dojrzałość szkieletową osiągnął mając 35-49 lata. Oszacowany wiek czyni go jednym z najstarszych znanych dużych dinozaurów drapieżnych.
+
Najbardziej prymitywny przedstawiciel [[Giganotosaurini]].
 
|
 
|
 
[[Plik:Life reconstruction of Meraxes gigas.png|200px]]
 
[[Plik:Life reconstruction of Meraxes gigas.png|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Overoraptor|Overoraptor chimentoi]]''
+
''[[Overoraptor|Overoraptor chimentoi]]'' <ref>Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. [[doi:10.1007/s00114-020-01682-1.]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 805 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kilka kręgów ogonowych, łopatkę, fragmenty miednicy oraz kilka kości przednich i tylnych kończyn
+
Jest znany z dwóch niekompletnych szkieletów pozaczaszkowych (MPCA-Pv 805 i MPCA-Pv 818).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Overoraptor'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MPCA-Pv 818 - dwa paliczki dłoni, fragmenty miednicy i kilka kości kończyny tylnej
 
 
|
 
|
 
Niewielki przedstawiciel [[Paraves]] blisko spokrewniony z ''[[Rahonavis]]''.
 
Niewielki przedstawiciel [[Paraves]] blisko spokrewniony z ''[[Rahonavis]]''.
Linia 205: Linia 169:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Sidersaura|Sidersaura marae]]''
+
''[[Sidersaura|Sidersaura marae]]'' <ref> Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 [[doi:10.1080/08912963.2023.2297914]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCh-PV 70 - mózgoczaszka ze zrośniętym dachem czaszki i boczną ścianą mózgoczaszki, środkowa i tylna część grzbietowego wyrostka kolczystego i jego fragment, 14 kręgów ogonowych, 5 łuków hemalnych, część lewej łopatki, szypułka k. łonowej, obie k. piszczelowe, oba tylne końce k. strzałkowych, obie k. śródstopia I, przednie części lewych k. śródstopia II i III, tylne części prawych k. śródstopia II, III i IV, tylna część lewej k. śródstopia V, ba paliczki I-1, I-2, prawy paliczek I-3 oraz lewe paliczki pazurów 1 i 3
+
Jest znana z czterech okazów (MMCh-PV 70, MMCh-PV 236, MMCh-PV 307 i MMCh-PV 309).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Sidersaura'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MMCh-PV 236 - kręgi krzyżowe lub ogonowe, środkowa i tylna część żebra grzbietowego, k. śródręcza IV i V, fragment obszaru panewki k. biodrowej, obie k. kulszowe, lewa k. kulszowa i część prawej, lewa k. udowa oraz lewa k. strzałkowa. Ponadto okaz ten obejmuje elementy jeszcze niewypreparowane: 3 łuki nerwowe kręgów krzyżowych, 8 kręgów ogonowych, prawa k. udowa, lewa k. piszczelowa, prawa k. strzałkowa i prawa k. śródstopia IV?
 
−
 
 
−
MMCh-PV 307- fragmentaryczna lewa k. strzałkowa
 
−
 
 
−
MMCh-PV 309 - trzon kręgu grzbietowego
 
 
|
 
|
 
Jeden z większych przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
 
Jeden z większych przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
Linia 222: Linia 178:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Skorpiovenator|Skorpiovenator bustingorryi]]''
+
''[[Skorpiovenator|Skorpiovenator bustingorryi]]'' <ref>Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414</ref><ref>Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of ''Skorpiovenator bustingorryi'' (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. [[doi:10.1080/14772019.2022.2093661]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCH-PV 48 - niemalże kompletny szkielet
+
Jest znany z niemalże całego szkieletu oraz niekompletnej kości piszczelowej (MMCH-PV 48 i MMCh-PV 255).
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Skorpiovenator'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MMCh-PV 255 to proksymalny koniec prawej kości piszczelowej
 
 
|
 
|
 
Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli [[Abelisauridae]].
 
Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli [[Abelisauridae]].
Linia 235: Linia 187:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Tralkasaurus|Tralkasaurus cuyi]]''
+
''[[Taurovenator|Taurovenator violantei]]'' <ref name="Motta2016">Motta, M. J., Aranciaga Rolando, A. M., Rozadilla, S., Agnolín, F. E., Chimento, N. R., Egli, F. B., & Novas, F.E. (2016). "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 71: 231–253.[https://www.researchgate.net/publication/304013683_NEW_THEROPOD_FAUNA_FROM_THE_UPPER_CRETACEOUS_HUINCUL_FORMATION_OF_NORTHWESTERN_PATAGONIA_ARGENTINA]</ref><ref>Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104319]]</ref><ref>Rolando, Alexis M. Aranciaga; Motta, Matías J.; Agnolín, Federico L.; Tsuihiji, Takanobu; Miner, Santiago; Brissón-Egli, Federico; Novas, Fernando E. (2024). "A new carcharodontosaurid specimen sheds light on the anatomy of South American giant predatory dinosaurs". The Science of Nature. 111 (6): 56. doi:10.1007/s00114-024-01942-4</ref>
 +
|
 +
elementy czaszki oraz szkieletu pozaczaszkowego (MPCA PV 802 i MPCA PV 803)
 +
|
 +
[[Karcharodontozauryd]] uważany wcześniej za synonim ''[[Mapusaurus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Restauración en vida de Taurovenator violantei.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Tralkasaurus|Tralkasaurus cuyi]]'' <ref>Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina". Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2019.102445]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 815 - niekompletny szkielet, obejmujący kość szczękową, niekompletne kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, żebra szyjne oraz kość łonową
+
MPCA-Pv 815 - fragmentaryczna czaszka oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Trzeci ważny rodzaj [[Abelisauridae|abelizauryda]] z formacji Huincul.
 
Trzeci ważny rodzaj [[Abelisauridae|abelizauryda]] z formacji Huincul.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Abelisauroidea|abelizauroidy]] <ref name="Motta2016"></ref>
 
|
 
|
−
MAU-Pv-EO-629 - niemalże kompletne obydwie kończyny tylne, niekompletna miednica, 17 kręgów ogonowych i 8 szewronów
+
MPCA-Pv 800 - dalszy koniec lewej kości kwadratowej (takson pierwszy)
 +
<hr>
 +
MPCA-Pv 801 - prawie kompletna prawa czwarta kość śródstopia bez grzbietowego marginesu dalszego końca).
 
|
 
|
−
Odkrycie okazu umożliwili dokładnie poznanie lokomocji u przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
+
Taksony niediagnostyczne.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Coelurosauria|celurozaur]] <ref name="Motta2016"></ref>
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy
+
MPCA-Pv 806/1-806/11 - stowarzyszone ze sobą trzy niekompletne trzony kręgów ogonowych (1-3), niekompletny przedni kręg ogonowy (4), niekompletny dalszy kręg ogonowy (5), niekompletna dalsza część kość śródstopia oraz niekompletne bliższe końce paliczków pazurów kończyny przedniej (7-8)
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Takson niediagnostyczny, nie należący do [[Paraves]].
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]] <ref> Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2023). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. [[doi:10.1080/08912963.2023.2268638]]</ref>
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy
+
MAU-Pv-EO-629 - niemalże kompletne obydwie kończyny tylne, niekompletna miednica, 17 kręgów ogonowych i 8 szewronów
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Jeden z najmłodszych przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowane [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]]
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy
+
MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy <ref name=Bellardini2022>Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. [[doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4]]</ref>
 +
<hr>
 +
MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy <ref name=Bellardini2022></ref>
 +
<hr>
 +
MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy <ref name=Bellardini2022></ref>
 +
<hr>
 +
MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny <ref name=Gallina2005></ref>
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]] <ref>Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. [[doi:10.1080/02724634.2012.620674]]</ref>
 
|
 
|
 
MMCH-Pv-49 - 7 [[artykułowany]]ch kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna  
 
MMCH-Pv-49 - 7 [[artykułowany]]ch kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna  
Linia 276: Linia 245:
 
[[Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Cathartesaura]]''.
 
[[Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Cathartesaura]]''.
 
|-
 
|-
−
|
 
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
 
−
|
 
−
MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny
 
−
|
 
−
Niediagnostyczny takson.
 
 
|}
 
|}
  
Linia 294: Linia 257:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''Patagosphenos watuku''
+
''Patagosphenos watuku'' <ref>Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016]]</ref>
 
|
 
|
 
MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
 
MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
−
|
+
|  
 
Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.
 
Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.
 
|}
 
|}
Linia 303: Linia 266:
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 [[doi:10.1016/j.cretres.2024.105874]]
 
−
 
−
Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105487]]
 
−
 
−
Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. [[doi:10.1371/journal.pone.0157793]]
 
−
 
−
Aranciaga Rolando, A. M., Garcia Marsà J., Novas F. (2020). "Histology and pneumaticity of ''Aoniraptor libertatem'' (Dinosauria, Theropoda), an enigmatic mid‐sized megaraptoran from Patagonia." Journal of Anatomy. [[doi:10.1111/joa.13225.]]
 
−
 
−
Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. [[doi: 10.1038/s41598-022-09272-z]]
 
−
 
−
Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104408]]
 
−
 
−
Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. [[doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4]]
 
−
 
−
Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2023). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. [[doi:10.1080/08912963.2023.2268638]]
 
−
 
−
Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282
 
−
 
−
Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "''Rebbachisaurus tessonei'' sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.
 
−
 
−
Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]]
 
−
 
 
Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina
 
Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina
−
 
−
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414
 
−
 
−
Carballido, J.L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I.A., Salgado, L., Garrido, A.C., Ramezani, J., Cúneo, N.R., Krause, J.M. 2017. "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. [[doi:10.1098/rspb.2017.1219]]
 
−
 
−
Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of ''Skorpiovenator bustingorryi'' (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. [[doi:10.1080/14772019.2022.2093661]]
 
−
 
−
Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). „A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina.” Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2019.102445]]
 
−
 
−
Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118
 
−
 
−
Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104319]]
 
−
 
−
Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102
 
−
 
−
Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "''Cathartesaura anaerobica'' gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.
 
  
 
Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177
 
Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177
−
 
−
Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016]]
 
−
 
−
Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. [[doi:10.1080/02724634.2012.620674]]
 
−
 
−
Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 [[doi:10.1080/08912963.2023.2297914]]
 
  
 
Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. [[doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549]]
 
Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. [[doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549]]
−
 
+
<references/></small>
−
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13
 
−
 
 
−
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
 
−
 
 
−
Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. [[doi:10.1007/s00114-020-01682-1.]]
 
−
 
 
−
Motta, M.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Agnolín, F.E., Chimento, N.R., Brissón Egli, F. & Novas, F.E. (2016) "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina" [w:] Khosla, A. & Lucas, S.G. (red.) "Cretaceous Period: Biotic Diversity and Biogeography" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 71, 231-253
 
−
 
 
−
Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912
 
−
 
 
−
Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) [[doi:10.4202/app.01086.2023]]
 
−
 
 
−
Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. [[doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051]]
 
−
</small>
 
  
 
[[Kategoria: Formacje]]
 
[[Kategoria: Formacje]]

Aktualna wersja na dzień 10:32, 21 paź 2024

Autor: Paweł Konarzewski
Korekta: Michał Siedlecki

Formacja Huincul
Wiek
252 201 145
66

ok. 97-93 Ma
późna kreda (cenoman-turon)

Miejsce Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro
Leży pod formacja Cerro Lisandro
Leży nad formacja Candeleros
Miąższość do 250 m
Klimat suchy i półsuchy z sezonowymi opadami
Litologia piaskowce, mułowce, zlepieńce i iłowce
Huincul Formation Fauna.jpg
Dinozaury z formacji Huincul. Grupa Mapusaurus znajduje się między osobnikami Argentinosaurus. W lewym dolnym rogu jest widoczna para Ilokelesia przyglądająca się samicy Skorpiovenator z młodymi. Autor: ABelov2014 [3]

Wstęp

Formacja Huincul to późnokredowa jednostka geologiczna położona na terenie Argentyny. Jej osady datuje się na cenoman oraz turon.

Etymologia

Nazwa formacji pochodzi od miasta Plaza Huincul znajdującego się w prowincji Neuquén.

Litologia

Formację Huincul tworzą głównie piaskowce o żółtym kolorze. Takie zabarwienie jest spowodowane obecnością tlenku żelaza. Maksymalna miąższość osadów wynosi 250 m. Najniższe warstwy stykają się z formacją Candeleros, zaś najwyższe - Cerro Lisandro. Oprócz piaskowców w omawianej formacji są również obecne mułowce, zlepieńce i iłowce (Garrido, 2010).

Paleośrodowisko

W dawnych szerokościach geograficznych (między 10 a 45º południowym) gdzie znajdowała się północna Patagonia w cenomannie panował jałowy i gorący klimat. Poniżej 60º szerokości geograficznej obszar południowej Patagonii miał subtropikalny klimat wraz z sezonowymi opadami. W tym miejscu średnia temperatura roczna mieściła się w przedziale ok. 10,9 do 11,2 ± 2,1 °C, a opady ok. 911,8 do 976 ± 182 mm/rok. Osady znajdujące się w formacji Huincul sugerują występowanie środowisk rzecznych. Na tych terenach przeważały rośliny okrytozalążkowe, Cupressaceae i Araucariaceae. Ogólny klimat w formacji Huincul był bardziej wilgotny niż z Candeleros (Lizzoli i in., 2021).

Paleofauna

Porównanie wymiarów wybranych dinozaurów z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [2]

Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się niezwykle dużą różnorodnością dinozaurów. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku późnej kredy: karcharodontozaurydy, abelizaurydy, noazaurydy, megaraptory, rebbachizaurydy, tytanozaury, oraz dinozaury ptasiomiedniczne. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były rebbachizaurydy. Zapewne szczytowym drapieżnikiem w środowisku był Mapusaurus, jednakże niewykluczone, że musiał on konkurować ze swoimi kuzynami Meraxes oraz Taurovenator. Abelizaurydy prawdopodobnie musiały ustępować większym karcharodontozaurydom i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki Argentinosaurus. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).

Dinozaury

Dinozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz Grafika

Aoniraptor libertatem [1][2]

MPCA-Pv 804/1-25 - kręgi

Prymitywny przedstawiciel Megaraptora uważany wcześniej za prawdopodobny synonim Gualicho.

Argentinosaurus huinculensis [3]

MCF-PVPH-1 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

? MLP-DP 46-VIII-21-3 i MCF-PVPH# – fragmenty trzonu kości udowej [4][5][6]

Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.

Argentinosaurus BW.jpg

Bustingorrytitan shiva [7]

Jest znany z czterech okazów (MMCH-Pv 59/1–40, MMCH-Pv 60/1–6, MMCH-Pv 61 i MMCH-Pv 62)

Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą Saltasauroidea.

Bustingorrytitan UDL.png

Cathartesaura anaerobica [8]

MPCA-232 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

Rebbachizauryd prawdopodobnie blisko spokrewniony z Limaysaurus.

Cathartesaura posterior cervical.png

Chakisaurus nekul [9]

Jest znany z pięciu okazów (MPCA Pv 816, MPCA Pv 882, MPCA Pv 823, MPCA Pv 814 i MPCN Pv 846).

Pierwszy znany dinozaur ptasiomiedniczny z formacji Huincul.

Chakisaurus UDL.png

Choconsaurus bayleywilisi [10]

Jest znany z wielu fragmentarycznych okazów (MMCh-PV 44 i MMCh-PV 80-112).

Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.

Choconsaurus bayleywilisi Skeletal.png

Chucarosaurus diripienda [11]

Jest znany głównie z kości szkieletu obwodowego (MPCA PV 820 i MPCA PV 821).

Duży tytanozaur blisko spokrewniony z Notocolossus oraz grupą Lognkosauria.

Chucarosaurus UDL.png

Gualicho shinyae [12]

MPCN PV 0001 - kręgi grzbietowe oraz ogonowe, kości kończyn przednich oraz tylnych, żebra

Enigmatyczny teropod o niepewnej pozycji systematycznej.

Gualicho shinyae restoration.jpg

Huinculsaurus montesi [13]

MCF-PVPH-36 - trzy ostatnie kręgi grzbietowe oraz pierwszy i drugi kręg krzyżowy

Jeden z najmłodszych znanych przedstawicieli Elaphrosaurinae.

Huinculsaurus LM.png

Ilokelesia aguadagrandensis [14]

PVPH-35 - fragmentaryczna czaszka oraz szkielet pozaczaszkowy

Średniej wielkości przedstawiciel Abelisauridae.

Limaysaurus tessonei [15][16]

MUCPv-153 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Jego skamieniałości odnaleziono również w formacji Candeleros (okazy MUCPv-205 i MUCPv-206)

Limaysaurus mount.jpg

Mapusaurus roseae [17]

Do Mapusaurus przypisuje się szczątki należące do najmniej 9 osobników.

Gigantyczny karcharodontozauryd blisko spokrewniony z Giganotosaurus.

Mapusaurus Edyta Felcyn.jpg

Meraxes gigas [18]

MMCh-PV 65 - niemalże kompletna czaszka oraz dość dobrze zachowany szkielet pozaczaszkowy

Najbardziej prymitywny przedstawiciel Giganotosaurini.

Life reconstruction of Meraxes gigas.png

Overoraptor chimentoi [19]

Jest znany z dwóch niekompletnych szkieletów pozaczaszkowych (MPCA-Pv 805 i MPCA-Pv 818).

Niewielki przedstawiciel Paraves blisko spokrewniony z Rahonavis.

Overoraptor chimentoi.png

Sidersaura marae [20]

Jest znana z czterech okazów (MMCh-PV 70, MMCh-PV 236, MMCh-PV 307 i MMCh-PV 309).

Jeden z większych przedstawicieli Rebbachisauridae.

Sidersaura UDL.png

Skorpiovenator bustingorryi [21][22]

Jest znany z niemalże całego szkieletu oraz niekompletnej kości piszczelowej (MMCH-PV 48 i MMCh-PV 255).

Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli Abelisauridae.

Skorpiovenator bustingorryi.jpg

Taurovenator violantei [1][23][24]

elementy czaszki oraz szkieletu pozaczaszkowego (MPCA PV 802 i MPCA PV 803)

Karcharodontozauryd uważany wcześniej za synonim Mapusaurus.

Restauración en vida de Taurovenator violantei.png

Tralkasaurus cuyi [25]

MPCA-Pv 815 - fragmentaryczna czaszka oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Trzeci ważny rodzaj abelizauryda z formacji Huincul.

Niezidentyfikowany abelizauroidy [1]

MPCA-Pv 800 - dalszy koniec lewej kości kwadratowej (takson pierwszy)

MPCA-Pv 801 - prawie kompletna prawa czwarta kość śródstopia bez grzbietowego marginesu dalszego końca).

Taksony niediagnostyczne.

Niezidentyfikowany celurozaur [1]

MPCA-Pv 806/1-806/11 - stowarzyszone ze sobą trzy niekompletne trzony kręgów ogonowych (1-3), niekompletny przedni kręg ogonowy (4), niekompletny dalszy kręg ogonowy (5), niekompletna dalsza część kość śródstopia oraz niekompletne bliższe końce paliczków pazurów kończyny przedniej (7-8)

Takson niediagnostyczny, nie należący do Paraves.

Niezidentyfikowany rebbachizauryd [26]

MAU-Pv-EO-629 - niemalże kompletne obydwie kończyny tylne, niekompletna miednica, 17 kręgów ogonowych i 8 szewronów

Jeden z najmłodszych przedstawicieli Rebbachisauridae.

Niezidentyfikowane rebbachizaurydy

MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy [27]

MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy [27]

MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy [27]

MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny [8]

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany rebbachizauryd [28]

MMCH-Pv-49 - 7 artykułowanych kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna

Rebbachizauryd prawdopodobnie blisko spokrewniony z Cathartesaura.

Lepidozaury

Lepidozaury
Takson Materiał kopalny Komentarz

Patagosphenos watuku [29]

MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.

Bibliografia

Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177

Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Motta, M. J., Aranciaga Rolando, A. M., Rozadilla, S., Agnolín, F. E., Chimento, N. R., Egli, F. B., & Novas, F.E. (2016). "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 71: 231–253.[1]
  2. ↑ Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. doi: 10.1038/s41598-022-09272-z
  3. ↑ Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282
  4. ↑ Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13
  5. ↑ Carballido, J.L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I.A., Salgado, L., Garrido, A.C., Ramezani, J., Cúneo, N.R. & Krause, J.M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. doi:10.1098/rspb.2017.1219
  6. ↑ Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  7. ↑ Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) doi:10.4202/app.01086.2023
  8. ↑ 8,0 8,1 Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "Cathartesaura anaerobica gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.
  9. ↑ Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 doi:10.1016/j.cretres.2024.105874
  10. ↑ Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051
  11. ↑ Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, doi:10.1016/j.cretres.2023.105487
  12. ↑ Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. doi:10.1371/journal.pone.0157793
  13. ↑ Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. doi:10.1016/j.cretres.2020.104408
  14. ↑ Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102
  15. ↑ Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "Rebbachisaurus tessonei sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.
  16. ↑ Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912
  17. ↑ Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118
  18. ↑ Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology doi:10.1016/j.cub.2022.05.057
  19. ↑ Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. doi:10.1007/s00114-020-01682-1.
  20. ↑ Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 doi:10.1080/08912963.2023.2297914
  21. ↑ Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414
  22. ↑ Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of Skorpiovenator bustingorryi (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. doi:10.1080/14772019.2022.2093661
  23. ↑ Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. doi:10.1016/j.cretres.2019.104319
  24. ↑ Rolando, Alexis M. Aranciaga; Motta, Matías J.; Agnolín, Federico L.; Tsuihiji, Takanobu; Miner, Santiago; Brissón-Egli, Federico; Novas, Fernando E. (2024). "A new carcharodontosaurid specimen sheds light on the anatomy of South American giant predatory dinosaurs". The Science of Nature. 111 (6): 56. doi:10.1007/s00114-024-01942-4
  25. ↑ Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina". Journal of South American Earth Sciences. doi:10.1016/j.jsames.2019.102445
  26. ↑ Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2023). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. doi:10.1080/08912963.2023.2268638
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4
  28. ↑ Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. doi:10.1080/02724634.2012.620674
  29. ↑ Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Huincul&oldid=34686”