Judith River: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Nowy artykuł - hasło w trakcie rozbudowy)
 
Linia 35: Linia 35:
 
[[Plik:Judith River Fauna.jpg|thumb|Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz z dinozaurami z formacji Judith River. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Medusaceratops-779040809]]]
 
[[Plik:Judith River Fauna.jpg|thumb|Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz z dinozaurami z formacji Judith River. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Medusaceratops-779040809]]]
 
Fauna z formacji Judith River była typowa dla Ameryki Północnej w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Głównymi grupami roślinożernych dinozaurów były [[Ceratopsidae|ceratopsydy]], [[Hadrosauridae|hadrozauryd]]y, [[Pachycephalosauria|pachycefalozaury]] i [[Ankylosauria|ankylozaury]]. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały [[tyranozauryd]]y, zaś w ich cieniu żyły mniejsze [[dromeozauryd]]y oraz [[troodon]]tydy. W osadach formacji Judith River odnaleziono również skamieniałości należące do ryb, płazów, krokodylomorfów, jaszczurek, żółwi przedstawicieli Choristoderes oraz ssaków. Ówczesny klimat był ciepły i wilgotny, zaś tereny przypominały dzisiejsze mokradła (Sanhi, 1972).
 
Fauna z formacji Judith River była typowa dla Ameryki Północnej w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Głównymi grupami roślinożernych dinozaurów były [[Ceratopsidae|ceratopsydy]], [[Hadrosauridae|hadrozauryd]]y, [[Pachycephalosauria|pachycefalozaury]] i [[Ankylosauria|ankylozaury]]. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały [[tyranozauryd]]y, zaś w ich cieniu żyły mniejsze [[dromeozauryd]]y oraz [[troodon]]tydy. W osadach formacji Judith River odnaleziono również skamieniałości należące do ryb, płazów, krokodylomorfów, jaszczurek, żółwi przedstawicieli Choristoderes oraz ssaków. Ówczesny klimat był ciepły i wilgotny, zaś tereny przypominały dzisiejsze mokradła (Sanhi, 1972).
 +
 +
===Dinozaury===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="5" align="center" |'''Dinozaury
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''[[Aublysodon|Aublysodon lateralis]]'' <ref>Mortimer, M (online) [https://theropoddatabase.github.io/Tyrannosauroidea.html#Aublysodonlateralis]</ref>
 +
<hr>
 +
''[[Aublysodon|Aublysodon lateralis]]'' <ref>Mortimer, M (online) [https://theropoddatabase.github.io/Tyrannosauroidea.html#Aublysodonmirandus]</ref>
 +
|
 +
nie podano
 +
|
 +
zęby
 +
|
 +
Obecnie uważa się obydwa [[takson]]y za wątpliwe (''[[nomen dubium]]'').
 +
|
 +
[[Plik:Aublysodon.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Avaceratops|Avaceratops lammersi]]'' <ref>Dodson, P. (1986) ''"Avaceratops lammersi'': a new ceratopsid from the Judith River Formation of Montana". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 138 (2): 305–317 [https://www.jstor.org/stable/4064910]</ref><ref name="Penkalski1999">Penkalski, P. & Dodson, P. (1999) "The morphology and systematics of ''Avaceratops'', a primitive horned dinosaur from the Judith River Formation (Late Campanian) of Montana, with the description of a second skull". Journal of Vertebrate Paleontology 19 (4): 692–711. [[doi:10.1080/02724634.1999.10011182]]</ref><ref name="Ryan2017">Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. [[doi:10.1139/cjes-2016-0110]]</ref><ref name="Ishikawa2023>Ishikawa, H., Tsuihiji, T & Manabe, M. (2023). "Furcatoceratops elucidans, a new centrosaurine (Ornithischia: Ceratopsidae) from the upper Campanian Judith River Formation, Montana, USA". Cretaceous Research. 105660. [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105660]]</ref>
 +
<hr>
 +
??? ''[[Avaceratops|Avaceratops lammersi]]'' <ref name="Penkalski1999"></ref><ref name="Ryan2017"></ref><ref name="Loewen2024">Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]]</ref>
 +
|
 +
McClelland Ferry
 +
<hr>
 +
Coal Ridge
 +
|
 +
niekompletny szkielet oraz dwie kości łuskowe
 +
<hr>
 +
MOR 692 - niekompletna czaszka
 +
|
 +
[[Centrozauryn]] blisko spokrewniony z ''[[Nasutoceratops]]'' niewykazujący żadnych [[diagnoza|cech diagnostycznych]]. Obecnie uważa się go za takson wątpliwy (''[[nomen dubium]]'').
 +
<hr>
 +
Przynależność okazu MOR 692 do [[rodzaj]]u ''[[Avaceratops]]'' jest wątpliwa.
 +
|
 +
[[Plik:Avaceratops Laelaps nipponensis.JPG|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Brachylophosaurus|Brachylophosaurus canadensis]]'' <ref>Prieto-Marquez, A. (2007). "Postcranial osteology of the hadrosaurid dinosaur ''Brachylophosaurus canadensis'' from the Late Cretaceous of Montana". [w]: Carpenter, K. (ed.). "Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs". Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 91-115.</ref>
 +
|
 +
McClelland Ferry
 +
|
 +
złoże kostne
 +
|
 +
Gatunek ten występował również w [[formacja|formacji]] [[Oldman]].
 +
|
 +
[[Plik:Brachylophosaurus canadensis.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Ceratops (rodzaj)|Ceratops montanus]]'' <ref name="Longrich2013>Longrich, N. R. (2013). "''Judiceratops tigris'', a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. [[doi:10.3374/014.054.0103]]</ref><ref name="Mallon2016">Mallon, J. C., Ott, C. J., Larson, P. L., Iuliano, E. M., & Evans, D. C. (2016) "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA". PLoS ONE 11(5): e0154218. [[doi:10.1371/journal.pone.0154218.]]</ref>
 +
|
 +
prawdopodobnie Coal Ridge
 +
|
 +
USNM 2411 - fragmenty czaszki
 +
|
 +
[[Ceratopsidae|Ceratopsyd]] mogący być [[Centrosaurinae|centrozaurynem]]. Obecnie uważa się go za takson wątpliwy (''[[nomen dubium]]'').
 +
|
 +
[[Plik:Ceratops.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Colepiocephale|Colepiocephale lambei]]'' <ref>Schott, R. K., Evans, D. C., Williamson, T. E., Carr, T. D., & Goodwin, M. B. (2009). "The anatomy and systematics of ''Colepiocephale lambei'' (Dinosauria: Pachycephalosauridae)". Journal of Vertebrate Paleontology, 29(3), 771–786. [[doi:10.1671/039.029.0329]]</ref>
 +
|
 +
McClelland Ferry
 +
|
 +
UCMP 130048 – kopuła czołowo-ciemieniowa
 +
|
 +
Występował również w [[formacja|formacji]] [[Foremost]].
 +
|
 +
[[Plik:Colepiocephale lambei.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Corythosaurus]]'' [[sp.]] <ref>Takasaki, R., Chiba, K., Fiorillo, A. R., Brink, K. S., Evans, D. C., Fanti, F., Saneyoshi, M., Maltese, A., & Ishigaki, S. (2023). "Description of the first definitive ''Corythosaurus'' (Dinosauria, Hadrosauridae) specimens from the Judith River Formation in Montana, USA and their paleobiogeographical significance. The Anatomical Record". [[doi:10.1002/ar.25097]]</ref>
 +
|
 +
Coal Ridge
 +
|
 +
dwa osobniki (OUSM-FV-001 i ROM 77978)
 +
|
 +
Nieokreślony gatunek z rodzaju ''[[Corythosaurus]]'' odnaleziony po raz pierwszy poza Kanadą.
 +
|
 +
[[Plik:Life reconstruction of Corythosaurus casuarius.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Lokiceratops|Lokiceratops rangiformis]]'' <ref name="Loewen2024"></ref>
 +
|
 +
McClleland Ferry
 +
|
 +
EMK 0012 - niekompletny szkielet
 +
|
 +
[[Centrozauryn]] blisko spokrewniony z ''[[Albertaceratops]]'' i ''[[Medusaceratops]]''. Charakteryzuje się brakiem ozdoby nosowej oraz przerośniętą drugą parą [[epiparietales|różków ciemieniowych]].
 +
|
 +
[[Plik:Lokiceratops rangiformis.png|200px]]
 +
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==

Wersja z 12:01, 21 lis 2024

Hasło w trakcie aktualizacji

Autor: Paweł Konarzewski

Formacja Judith River
Wiek
252 201,4 143,1
66

ok. 79-75,2 Ma
późna kreda (kampan)

Miejsce USA - Montana
Podjednostki ogniwa Parkman Sandstone, McClelland Ferry, Coal Ridge oraz Woodhawk
Leży pod formacja Bearpaw
Leży nad formacja Claggett
Miąższość ok. 180 m
Klimat ciepły i wilgotny
Litologia mułowce, piaskowce, bentonity
Judith River Formation exposure-1.jpg
Odsłonięcia skał formacji Judith River w Missouri Breaks National Monument. Fot. Kenneth Carpenter [6]

Wstęp

Formacja Judith River to późnokredowa jednostka litostratygraficzna położona w północnej części USA (stan Montana) należąca do grupy Belly River. Liczne badania wykazały, że jej pokłady pochodzą z piętrowa zwanego kampan.

Etymolgia

Nazwa formacji wywodzi się od rzeki Judith, która zbiega z rzeką Missouri na terenie stanu Montana.

Wiek

Liczne badania skał formacji Judith River wskazują na kampański wiek (np. Rogers i in., 2016; Fowler, 2017; Ramezani i in., 2022). Ramezani i współpracownicy (2022) ustalili, że wiek ogniwa McClelland Ferry wynosi 78,6-76,3 Ma, zaś Coal Ridge - 76,3-75,2 Ma.

Litologia

Odsłonięcia skał formacji Judith River widoczne ze strony rzeki Missouri. Fot. Kenneth Carpenter [4].

Rogers i współpracownicy (2016) wyróżnili cztery ogniwa w formacji Judith River: Parkman Sandstone, McClelland Ferry, Coal Ridge oraz Woodhawk. Skały ogniwa Parkman Sandstone stykają się z formacją Claggett. Podjednostkę McClelland Ferry tworzą głównie piaskowce. Wiekiem odpowiada ona formacji Oldman z Kanady. Kolejną częścią omawianej jednostki geologicznej jest ogniwo Coal Ridge zawierającą mułowce. Człon ten korelatywny z formacją Dinosaur Park. Obydwa ogniwa są oddzielone od siebie nieciągłością, która uformowała się około 76,3 miliona lat temu, co zbiegało się z początkiem transgresji Morza Bearpaw w środkowej Montanie. Około 75,2 mln lat temu Morze Bearpaw przesunęło się na zachód poza obszar typowy formacji Judith River. Z biegiem czasu tempo akumulacji osadów zwiększało się z 3,8 cm/1000 lat (ogniwo McClelland Fery) do 9,0 cm/1000 lat (ogniwo Coal Ridge). Podjednostka Woodhawk swoim wiekiem odpowiada ogniwu Coal Ridge. Człon ten składa się z morskich piaskowców. Ogniwo Woodhawk oraz Coal Ridge stykają się z formacją Bearpaw.

Paleoekologia

Rekonstrukcja paleośrodowiska wraz z dinozaurami z formacji Judith River. Autor: ABelov2014 [5]

Fauna z formacji Judith River była typowa dla Ameryki Północnej w późnej kredzie. Głównymi grupami roślinożernych dinozaurów były ceratopsydy, hadrozaurydy, pachycefalozaury i ankylozaury. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały tyranozaurydy, zaś w ich cieniu żyły mniejsze dromeozaurydy oraz troodontydy. W osadach formacji Judith River odnaleziono również skamieniałości należące do ryb, płazów, krokodylomorfów, jaszczurek, żółwi przedstawicieli Choristoderes oraz ssaków. Ówczesny klimat był ciepły i wilgotny, zaś tereny przypominały dzisiejsze mokradła (Sanhi, 1972).

Dinozaury

Dinozaury
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Aublysodon lateralis [1]

Aublysodon lateralis [2]

nie podano

zęby

Obecnie uważa się obydwa taksony za wątpliwe (nomen dubium).

Aublysodon.jpg

Avaceratops lammersi [3][4][5][6]

??? Avaceratops lammersi [4][5][7]

McClelland Ferry

Coal Ridge

niekompletny szkielet oraz dwie kości łuskowe

MOR 692 - niekompletna czaszka

Centrozauryn blisko spokrewniony z Nasutoceratops niewykazujący żadnych cech diagnostycznych. Obecnie uważa się go za takson wątpliwy (nomen dubium).

Przynależność okazu MOR 692 do rodzaju Avaceratops jest wątpliwa.

Avaceratops Laelaps nipponensis.JPG

Brachylophosaurus canadensis [8]

McClelland Ferry

złoże kostne

Gatunek ten występował również w formacji Oldman.

Brachylophosaurus canadensis.png

Ceratops montanus [9][10]

prawdopodobnie Coal Ridge

USNM 2411 - fragmenty czaszki

Ceratopsyd mogący być centrozaurynem. Obecnie uważa się go za takson wątpliwy (nomen dubium).

Ceratops.jpg

Colepiocephale lambei [11]

McClelland Ferry

UCMP 130048 – kopuła czołowo-ciemieniowa

Występował również w formacji Foremost.

Colepiocephale lambei.png

Corythosaurus sp. [12]

Coal Ridge

dwa osobniki (OUSM-FV-001 i ROM 77978)

Nieokreślony gatunek z rodzaju Corythosaurus odnaleziony po raz pierwszy poza Kanadą.

Life reconstruction of Corythosaurus casuarius.png

Lokiceratops rangiformis [7]

McClleland Ferry

EMK 0012 - niekompletny szkielet

Centrozauryn blisko spokrewniony z Albertaceratops i Medusaceratops. Charakteryzuje się brakiem ozdoby nosowej oraz przerośniętą drugą parą różków ciemieniowych.

Lokiceratops rangiformis.png

Bibliografia

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Ramezani, J., Beveridge, T. L., Rogers, R. R., Eberth, D. A., & Roberts, E. M. (2022). "Calibrating the zenith of dinosaur diversity in the Campanian of the Western Interior Basin by CA-ID-TIMS U–Pb geochronology". Scientific Reports, 12(1), 16026. doi:10.1038/s41598-022-19896-w

Rogers, R. R., Kidwell, S. M., Deino, A. L., Mitchell, J. P., Nelson, K., & Thole, J. T. (2016). "Age, correlation, and lithostratigraphic revision of the Upper Cretaceous (Campanian) Judith River Formation in its type area (north-central Montana), with a comparison of low-and high-accommodation alluvial records". The Journal of Geology, 124(1), 99-135. doi:10.1086/684289

Sahni, A. (1972). "The vertebrate fauna of the Judith River Formation, Montana." Bulletin of the AMNH, v. 147 article 6: 321-415

  1. ↑ Mortimer, M (online) [1]
  2. ↑ Mortimer, M (online) [2]
  3. ↑ Dodson, P. (1986) "Avaceratops lammersi: a new ceratopsid from the Judith River Formation of Montana". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 138 (2): 305–317 [3]
  4. ↑ 4,0 4,1 Penkalski, P. & Dodson, P. (1999) "The morphology and systematics of Avaceratops, a primitive horned dinosaur from the Judith River Formation (Late Campanian) of Montana, with the description of a second skull". Journal of Vertebrate Paleontology 19 (4): 692–711. doi:10.1080/02724634.1999.10011182
  5. ↑ 5,0 5,1 Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. doi:10.1139/cjes-2016-0110
  6. ↑ Ishikawa, H., Tsuihiji, T & Manabe, M. (2023). "Furcatoceratops elucidans, a new centrosaurine (Ornithischia: Ceratopsidae) from the upper Campanian Judith River Formation, Montana, USA". Cretaceous Research. 105660. doi:10.1016/j.cretres.2023.105660
  7. ↑ 7,0 7,1 Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224
  8. ↑ Prieto-Marquez, A. (2007). "Postcranial osteology of the hadrosaurid dinosaur Brachylophosaurus canadensis from the Late Cretaceous of Montana". [w]: Carpenter, K. (ed.). "Horns and Beaks: Ceratopsian and Ornithopod Dinosaurs". Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 91-115.
  9. ↑ Longrich, N. R. (2013). "Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. doi:10.3374/014.054.0103
  10. ↑ Mallon, J. C., Ott, C. J., Larson, P. L., Iuliano, E. M., & Evans, D. C. (2016) "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA". PLoS ONE 11(5): e0154218. doi:10.1371/journal.pone.0154218.
  11. ↑ Schott, R. K., Evans, D. C., Williamson, T. E., Carr, T. D., & Goodwin, M. B. (2009). "The anatomy and systematics of Colepiocephale lambei (Dinosauria: Pachycephalosauridae)". Journal of Vertebrate Paleontology, 29(3), 771–786. doi:10.1671/039.029.0329
  12. ↑ Takasaki, R., Chiba, K., Fiorillo, A. R., Brink, K. S., Evans, D. C., Fanti, F., Saneyoshi, M., Maltese, A., & Ishigaki, S. (2023). "Description of the first definitive Corythosaurus (Dinosauria, Hadrosauridae) specimens from the Judith River Formation in Montana, USA and their paleobiogeographical significance. The Anatomical Record". doi:10.1002/ar.25097
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Judith_River&oldid=34933”