Alamosaurus

Do poprawy: paleoeko. (samo Ojo Alamo), czas [1], cyt., materiał kop. - pewny i niepewny ([2], lit. z [3], [4], [5])

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Łukasz Czepiński	Maciej Ziegler

---

Alamosaurus (alamozaur)
Długość:	30-35 (37?) m ??
Masa:	50-88 t ??
Miejsce występowania:	USA – Nowy Meksyk (formacja Kirtland, formacja Ojo Alamo) Utah (formacja North Horn) i Teksas (formacja Javelina, formacja El Picacho, formacja Black Peaks)
Czas występowania	70,6-65,5 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria Lithostrotia Saltasauridae ? Opisthocoelicaudiinae
Rekonstrukcja przyżyciowa alamozaura. [6]

Wstęp

Alamosaurus to największy znany kredowy dinozaur z Ameryki Północnej, jak i jeden z największych dinozaurów w dziejach naszej planety. Żył w mastrychcie – ostatnim piętrze górnej kredy, a więc pod koniec ery dinozaurów, był więc zarazem jednym z ostatnich zauropodów. Mimo, że znany nauce już od 1922 roku, dopiero od niedawna – na podstawie nowych szczątków – stawiany jest w gronie największych dinozaurów, takich jak Argentinosaurus czy Puertasaurus.

Wybrany materiał kopalny

Holotyp:

USNM 10486 to prawie kompletna lewa kość łopatkowa.

Paratyp:

USNM 10487 to prawie kompletna prawa kość kulszowa.

Wybrany materiał przypisany (Fowler i Sullivan, 2011):

SMP VP-1625 to dystalna część lewej kości udowej (kompletna w ok. 30%, odkopana w 2003),

SMP VP-1850 to tylny kręg szyjny (odkopany w 2004),

SMP VP-2104 to przedni kręg ogonowy (odkopany w 2006).

Wcześniej do alamozaura przypisano liczne kości – przede wszystkim kręgi i kości kończyn, a także ich fragmentaryczne pozostałości. Istnieją także niepewne pozostałości czaszki.

Palebiogeografia

W kredzie tytanozaury występowały licznie w Gondwanie (np. dzisiejsza Ameryka Południowa). Laurazję (np. obecna Ameryka Północna) zamieszkiwały w większości liczne ptasiomiedniczne: dinozaury pancerne (Ankylosauria), rogate (Ceratopsia) czy kaczodziobe (Hadrosauridae). Gadziomiedniczne (Saurischia) reprezentowane były przede wszystkim przez teropody, od bardzo małych do ogromnych (słynny Tyrannosaurus rex i jego kuzyni pokroju czy Daspletosaurus).

Dawniej żyło w Ameryce Północnej wiele zauropodów, m.in. należących do Diplodocoidae, jak słynne Apatosaurus i Diplodocus. Masywniej zbudowane zauropody (Macronaria) reprezentowane były m.in. przez Brachiosaurus. Było to jednak jakieś 80 mln lat przed alamozaurem, ok. 155-145 Ma (kimeryd – tyton). W kredzie na terenach Ameryki Północnej zauropody przestały być najbardziej zróżnicowaną grupą roślinożernych dinozaurów. Z kolei na innych kontynentach zauropody (zwłaszcza tytanozaury) radziły sobie znakomicie.

Paleoekologia

W kredzie, a zwłaszcza pod jej koniec (mastrycht) na terenie obecnej Ameryki Północnej nie żyło znane nauce zwierzę, które dorównywałby alamozaurowi. Dzięki swej długiej szyi mógł żywić się wysoko rosnącą roślinnością, do której inne roślinożerne dinozaury nie były w stanie sięgnąć – ceratopsy (Ojoceratops i niezidentyfikowany przedstawiciel Ceratopsidae), ankylozaury (Glyptodontopelta i niezifentyfikowany okaz należący do Ankylosauria) i hadrozaury (niezidentyfikowane osobniki należące do Hadrosauridae, w tym do Lambeosaurinae) zajmowały zupełnie inne nisze ekologiczne niż Alamosaurus, przez co ten nie musiał konkurować z innymi gatunkami o pożywienie.

Inne znane dinozaury z pokładów formacji Ojo Alamo to teropody Ojoraptorsaurus, Richardoestesia oraz ich niezidentyfikowani przedstawiciele (Tyrannosauridae, Ornithomimidae, Caenagnathidae, Troodontidae, Dromaeosauridae i inne Theropoda incertae sedis). Być może niektóre z nich doczekają się nazwania. Faunę formacji Ojo Alamo uzupełniają m.in. inne gady (np. przedstawiciele Crocodylia), płazy i ssaki (np. Essodon, Alphadon).

Rozmiary

Alamosaurus był gigantyczny. Mógł być porównywalnych rozmiarów, co Argentinosaurus i Puertasaurus. Mazzetta i in. (2004) stwierdzają, że argentynozaur mógł ważyć 60-88 t (najbardziej prawdopodobne 73 t), natomiast Paul (2010) na >50 t. Z kolei kręgi puertazaura sugerują, że ten mógł być jeszcze cięższy (chociaż autorzy jego opisu tego wyraźnie nie sugerują). Długość argentynozaura szacuje się na 30-35 metrów (30 m daje np. Paul, 2010). Co ciekawe, jego zrekonstruowany szkielet wystawiony w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem ma aż 37 metrów. Na właśnie 37 metrów długości szacuje się czasem nieoficjalnie puertozaura, choć częściej można spotkać się z przedziałem 30-35 m.

Co ciekawe, z początku był uważany za średniej wielkości tytanozaura (maksymalnie 33 tony), chociaż i dziś nie brakuje niskich szacunków – Paul (2010) szacuje go na zaledwie 20 metrów i 16 ton. Dane te wydają się być błędne, gdyż Fowler i Sullivan (2011) opisali nowe skamieniałości alamozaura (niekompletną kość udową i 2 ogromne kręgi przypisane przez nich do Alamosaurus) odkopane w latach 2003-2006 w pokładach formacji Ojo Alamo w Nowym Meksyku (USA). Kość udową obliczono ostrożnie na 185 cm. To mniej od innych gigantów: Giraffatitan brancai (214 cm), Brachiosaurus altithorax (203 cm), Antarctosaurus giganteus (235 cm), Antarctosaurus wichmannianus (186 cm), Argentinosaurus huinculensis (również zrekonstruowana - 256 cm). Na podstawie proporcji argentynozaura właściciela tej kości udowej (SMP VP-1625) można obliczyć na ok. 22-25 (27?) metrów długości, a ciężar na 24-35 ton.

Jednocześnie Fowler i Sullivan (2011) sugerują, że kość udowa należała do mniejszego osobnika od właściciela olbrzymich kręgów, który nie osiągnął jeszcze swych maksymalnych rozmiarów. Tylny kręg szyjny (SMP VP-1850) jest podobnych, a może nawet nieco większych rozmiarów od kręgu szyjnego Puertasaurus i Futalognkosaurus, co sugeruje zbliżone, olbrzymie rozmiary tych dinozaurów. Nie zaryzykowali jednak oszacowania masy alamozaura, ale można założyć, że alamozaur miał 30-35 (37?) metrów długości i ok. 50-88 ton.

Dzięki nowym skamieniałościom alamozaura możemy uznać go za największego kredowego dinozaura Ameryki Północnej. Inne wielkie tytanozary, jak z Ameryki Południowej (Argentinosaurus, Futalongkosaurus, Puertasaurus) czy Azji (Bruhathkayosaurus, Ruyangosaurus) były porównywalnych rozmiarów. Jednak prawdopodobnie żaden z nich nie był największym dinozaurem w dziejach Ziemi, gdyż istniał jeszcze późnojurajski Amphicoelias fragillimus.

Etymologia

Alamosaurus znaczy "jaszczur z Alamo" od nazwy gór Ojo Alamo w Nowym Meksyku, gdzie zostały odnalezione jego pierwsze szczątki.

Spis gatunków

Alamosaurus	Gilmore, 1922
A. sanjuanensis	Gilmore, 1922

Bibliografia

Fowler, D.W., Sullivan, R.M. (2011) "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America. Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2010.0105

Jasinski, S.E., R.M. Sullivan, S.G. Lucas, J.A. Spielmann. (2011) "Taxonomic composition of the Alamo Wash local fauna from the Upper Cretaceous Ojo Alamo Formation (Naashoibito Member) San Juan Basin, New Mexico" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 53, Fossil Record 3

Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.

Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford