Argentinosaurus

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Krzysztof Stuchlik	Maciej Ziegler Daniel Madzia Karol Sabath Tomasz Sokołowski

---

Argentinosaurus (argentynozaur)
Długość:	30-35 m
Masa:	50-90 t
Miejsce występowania:	Argentyna - Neuquén (formacja Huincul)
Czas występowania	97-93 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Somphospondyli Titanosauria ??? Lithostrotia (??? Andesauroidea) ??? Colossosauria (??? Saltasauridae) ??? Lognkosauria (??? Opisthocoelicaudiinae)
Autor: Nobu Tamura, Stephen O'Connor [1]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów i prawdopodobnie największym znanym z niefragmentarycznego i weryfikowalnego materiału.

Bywał łączony z m.in. Saltasauridae, lecz wg większości nowych analiz jest to bazalny tytanozaur. D'Emic (2012) wykazał, że należy do kladu Tastavinsaurus+Titanosauria, ale nie jest euhelopodydem ani litostrotem.

Materiał kopalny

Holotyp o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych (być może jest ich więcej, ale opisano tylko 6) - 5 środkowych kręgów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr 1 do 5 (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel).

Materiał przypisany to:

1. MLP-DP 46-VIII-21-3 to fragment kości udowej (175 cm i 118 cm obwód) o szacunkowej długości 270 cm (Molina-Pérez & Larramendi 2020), 255,7 cm (Mazzetta 2004 i in.) i 257,5 cm (Paul 2019).
2. MCF-PVPH #? to kość udowa o długości 250 cm (Bonaparte 1996) - jest to największa znana kompletna kość udowa dinozaura.

Nie wiadomo, czy kości udowe należą do tego gatunku (Paul 2019), większa i niekompletna pochodzi z nieco późniejszych warstw niż holotyp (Molina-Pérez & Larramendi 2020).

Diagnoza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Wielkich rozmiarów tytanozaur z następującą kombinacją cech: opistoceliczne kręgi grzbietowe zaopatrzone w dobrze rozwinięte hyposphene-hypantrum z dodatkowymi połączeniami między nimi. Przednie kręgi grzbietowe z poprzecznymi szerokimi i przedniotylno płaskimi wyrostkami neuralnymi zaopatrzonymi w solidne płytki znajdujące się przed wyrostkami kolczystymi. Środkowe i tylne kręgi grzbietowe z niskimi i szerokimi trzonami z brzusznym przodem prawie płaskim z pleurocelami zlokalizowanymi w przedniej połowie trzonu. Kręgi krzyżowe II do V bardzo zredukowane. Żebra cylindryczne, puste w środku. Kościste macrocells w kręgach krzyżowych i przedkrzyżowych. Obecnie diagnoza jest nie aktualna ze względu na ponowne "umiejscowienie" kręgów grzbietowych (Novas & Ezcurra 2006)

Kolejną cechą diagnostyczną była "kość piszczelowa z krótkim grzbietem goleniowym", lecz później uznano, że jest to kość strzałkowa.

Paleoekologia

Często sądzi się, że argentynozaur mógł padać ofiarą ogromnego teropoda Giganotosaurus, lecz to błędny pogląd – szczątki giganotozaura są nieco starsze i pochodzą z formacji Candeleros. Jednak odnaleziono innego bardzo dużego teropoda w tych samych pokładach, co argentynozaura: Mapusaurus to bliski krewny Giganotosaurus, który być może z powodzeniem polował na tego ogromnego tytanozaura. Argentinosaurus koegzystował prawdopodobnie także m.in. z innymi zauropodami Choconsaurus, Limaysaurus i Cathartesaura (Simón i in. 2017) teropodami Huinculsaurus, Ilokelesia, Skorpiovenator, Tralkasaurus, Taurovenator, Gualicho, Aoniraptor i Overoraptor (Motta i in. 2020) oraz ornitopodami.

Argentinosaurus jest największym znanym roślinożercą zamieszkującym te tereny w owym czasie, więc można przyjąć, że samodzielnie zajmował niszę ekologiczną – był w stanie sięgać po pokarm niedostępny dla innych dinozaurów. Inne zauropody dzielące z nim ekosystemy, jak Cathartesaura, były zbyt małe by mogły z nim konkurować o najwyżej rosnące gałęzie drzew.

Rozmiary

Rekonstrukcja szkieletu argentynozaura w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem. Źródło: Sellers i in. 2013.

Argentinosaurus to jeden z największych odkrytych zauropodów. Jego fragmentaryczne skamieniałości zostały odnalezione w Argentynie w pokładach datowanych na "środkową" kredę.

Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm wysokości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u Aegyptosaurus to można uznać (o ile Argentinosaurus miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u Brachiosaurus (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych.

Szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Argentynozaur w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy Amphicoelias i Bruhathkayosaurus). Wczesne rekonstrukcje Paula (1994) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t masy. W 2006 roku Carpenter posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie Saltasaurus oszacował jego długość na 30 metrów. Mazzetta i in. (2004) ustalili masę na 60-88 t (wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t). Paul (2010) oszacował masę 30-metrowego argentynozaura na 55 ton. Podobne rezultaty uzyskał także Zach Armstrong (cytowany w Wedel, online 2010), który zakwestionował badanie Mazzetty jako wysoce niepewne, między innymi ze względu na zbyt dużą gęstość ciała użytą dla zauropodów, z czym zgodził się Wedel (online 2010) i zasugerował, że dane z 2004 roku są najprawdopodobniej przesadzone. Mniejsze szacunki podaje także Carrano (2005) ~50 ton. Benson i in. (2014) używając obwodu kończyn oszacowali masę na aż 90 ton. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma, naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów. Szkielet wystawiony w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem ma aż 37 metrów długości. W roku 2019 Paul oszacował rozmiary na 35 i 65-75 t. Podobne rezultaty uzyskali Molina-Pérez i Larramendi - 35 m i 75 ton (dla holotypu).

Media i kultura

Argentynozaur jest przedstawiany w wielu książkach popularnonaukowych, jest także przedmiotem wielu rysunków i rekonstrukcji. Dinozaur wystąpił w kilku filmach, między innymi w wyprodukowanym przez BBC "Planet Dinosaur" - gdzie pojawia się w 5 części serii, przedstawiono go tam np. w starciu z mapuzaurem - ogromnym drapieżnikiem. Argentynozaur pojawił się także we wcześniejszym filmie BBC "Pazur Olbrzyma". W roku 2013 został stworzony komputerowy model 3D, który obrazuje domniemany sposób poruszania się olbrzymiego dinozaura (Sellers i in. 2013).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Argentinosaurus można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur" bądź "srebrny jaszczur" (łac. argentum, z którego wzięła się nazwa tego państwa, oznacza srebro). Epitet gatunkowy huinculensis wziął się z nazwy znalezienia szczątków - formacji Huincul.

Spis gatunków

Argentinosaurus	Bonaparte i Coria, 1993
A. huinculensis	Bonaparte i Coria, 1993

Bibliografia

Źródła naukowe:

Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12 doi: 10.1371/journal.pbio.1001853

Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011): Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia. The Linnean Society of London. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x

D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13.

Motta, M. J., Agnolín, F. L., Egli, F. B., & Novas, F. E. (2020). New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana. The Science of Nature, 107(3), 1-8.

Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.

Carrano, M. T. (2005). The evolution of sauropod locomotion: morphological diversity of a secondarily quadrupedal radiation. The sauropods: evolution and paleobiology.

Paul, G. S. (1994). Big sauropods–really, really big sauropods. The Dinosaur Report, 12-13.

Sellers, W. I., Margetts, L., Coria, R. A., & Manning, P. L. (2013). March of the titans: the locomotor capabilities of sauropod dinosaurs. PloS one, 8(10).

Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2017). A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina. Ameghiniana, 55(1), 1-29.

Bonaparte, J. F. (1996). Cretaceous tetrapods of Argentina.

Paul, G.S. (2019). "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358.

González Riga, B. J., Lamanna, M. C., Otero, A., David, L. D. O., Kellner, A. W., & Ibiricu, L. M. (2019). An overview of the appendicular skeletal anatomy of South American titanosaurian sauropods, with definition of a newly recognized clade. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 91.

Inne:

Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. Princeton University Press.

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [2]

Novas, F. E., & Ezcurra, M. (2006). Reinterpretation of the dorsal vertebrae of Argentinosaurus huinculensis (Sauropoda, Titanosauridae). Ameghiniana, 43(4).

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Wedel, online 2010 http://svpow.com/2010/04/15/argentinosaurus-smaller-than-you-think/

http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1