Cetiosauriscus

Do sprawdzenia.

Autorzy:

Marcin Szermański, Maciej Ziegler

---

Cetiosauriscus (cetiozaurisk)
Długość:	15 m
Masa:	4-8 t
Miejsce występowania:	Wielka Brytania – hrabstwo Cambridge, Peterborough (formacja Oxford Clay)
Czas występowania	środkowa jura (kelowej)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda ? Mamenchisauridae / ? Diplodocoidea
Holotyp Cetiosauriscus stewarti. Po lewej Alfred Nicholson Leeds. Źródło: [1]

Wstęp

Cetiosauriscus to dość tajemniczy zauropod z Wysp Brytyjskich. Występował tu pod koniec środkowej jury (piętro kelowej). Być może jego śmiertelnym wrogiem był mięsożerny Eustreptospondylus.

Mimo, iż w literaturze można spotkać się z kilkoma gatunkami cetiozauriska, to tylko jeden z nich (C. stewarti) należy do tego rodzaju. Pozostałe są z kolei synonimami innych zauropodów.

Cetiosauriscus wg szacunków (Paul, 2010; Holtz, 2012) osiągał za życia osiągać 15 metrów długości i 4-8 ton. Jego nazwa rodzajowa znaczy "udający cetiozaura (wielorybiego jaszczura)".

Materiał kopalny

Okaz typowy o numerze katalogowym NHMUK R.3078 to 4 częściowe kręgi grzbietowe, kilka wyrostków neuralnych kręgów krzyżowych, 4 przednie kręgi ogonowe, seria 27 środkowych kręgów ogonowych, wiele szewronów, prawa kość łopatkowo-krucza, kończyna przednia (bez dłoni), części obu kości biodrowych i lewa tylna kończyna (Woodward, 1905). Jest to jeden z najbardziej kompletnych szkieletów zauropodów z Wielkiej Brytanii.

Dystalna część ogona okazała się nie należeć do tego taksonu (Naish i Martill, 2007) - prawdopodobnie chodzi o NHMUK 1967, o którym pisze Whitlock (2011).

Historia taksonu

Gatunek typowy – Cetiosauriscus stewarti został odnaleziony w 1898 roku we wschodniej Anglii (Peterborough) przez Alfreda Leedsa i został uznany za drugiego osobnika należącego do gatunku Cetiosaurus leedsii przez Woodwarda (1905), który tym samym przeniósł ten gatunek z rodzaju Ornithopsis do Cetiosaurus. Po nieco dwu dekadach został on uznany za nowy, odrębny rodzaj o nazwie Cetiosauriscus przez von Huenego (który nie podał nazwy gatunkowej). Mimo to błędnie był uważany przez niego za osobnika typowego gatunku ?O. leedsii. Wiele lat później, w 1980 roku, Charig ukuł epitet gatunkowy stewarti, wyraźnie odseparowując tym samym oba zauropody. 13 lat później zaproponował rozwiązanie problemu, jakim było ustanowienie gatunku C. stewarti gatunkiem typowym cetiozauriska. ICZN przychylił się do jego petycji - 1. grudnia 1994 roku wynikiem 22-1 (6 nie głosowało, z czego 3 nie było obecnych na głosowaniu). Formalnie C. stewarti został gatunkiem typowym swojego rodzaju w 1995 roku.

Na przestrzeni lat do cetiozauriska niektórzy paleontolodzy przypisywali inne gatunki, w tym samego ?O. leedsii, który być może nie jest de facto ornitopsem a nowym, odrębnym rodzajem (Blows, 1995). Pozostałe przypisane gatunki również okazały się nie być cetiozauriskiem, więc przywrócono im pierwotną nazwę.

Klasyfikacja

Tradycyjnie uważa się C. stewarti za przedstawiciela Diplodocoidea (np. Charig, 1980; Upchurch i in., 2004), a nawet za zauropoda należącego do podrodziny Diplodocinae (sensu McIntosh, 1990 = dzisiejsze Diplodocidae). Diplodocinae zawiera wg McIntosha także Apatosaurus, zaś Diplodocidae składa się także z Dicraeosaurinae (z Rebbachisaurus i Nemegtosaurus) oraz tymczasowo Mamenchisaurinae. McIntosh wskazał na podobieństwo Cetiosauriscus do Diplodocinae i do Mamenchisaurinae, ale tymczasowo przypisał go do tej pierwszej podrodziny Diplodocidae. Jak sugeruje Upchurch (1995), może to być bazalny przedstawiciel Dicraeosauridae lub Diplodocidae, albo nawet Diplodocoidea, lecz ostrożnie uważa go za Diplodocoidea incertae sedis.

Heathcote i Upchurch (2003) uważają go za takson siostrzany względem Tehuelchesaurus. Oba te zauropody mają tworzyć klad wraz z Omeisaurus, Mamenchisaurus i Euhelopus.

Z kolei wg analizy filogenetycznej Rauhuta i in. (2005) Cetiosauriscus to takson siostrzany względem Omeisaurus w obrębie Mamenchisauridae (do którego wg nich ma należeć także europejski Losillasaurus).

Spis gatunków

Cetiosauriscus	von Huene, 1927
C. stewarti	Charig, 1980
C. leedsii	(Hulke, 1887) von Huene, 1927	= ?Ornithopsis leedsii
= Cetiosaurus leedsii	(Hulke, 1887) Woodward, 1905
C. greppini	(von Huene, 1922)	= Amanzia greppini
C. glymptonensis	(Phillips, 1871) McIntosh, 1990	= "Cetiosaurus" glymptonensis
C. longus	(Owen, 1842) McIntosh, 1990	= "Cetiosaurus" longus

Bibliografia

Źródła naukowe:

Blows, W.T. (1995) The Early Cretaceous sauropod dinosaurs Ornithopsis and Eucamerotus from the Isle of Wight, England. „Palaeontology”. 38, 187–197.

McIntosh, J.S. (1990) "Sauropoda" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press.

Naish, D. & Martill, D.M. (2007) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia. Journal of the Geological Society, London, Vol. 164, 493–510. [2]

Rauhut, O.W.M., Remes, K., Fechner, R., Cladera, G. & Puerta, P. (2005) Discovery of a short-necked sauropod dinosaur from the Late Jurassic period of Patagonia. Nature, 435, 670–672.

Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. doi:10.7717/peerj.857

Upchurch, P. (1995) The evolutionary history of sauropod dinosaurs. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 349: 365-390. doi: 10.1098/rstb.1995.0125

Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.

Whitlock, J.A. (2011) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)". Zoological Journal of the Linnean Society 161 (4): 872–915. doi:10.1111/j.1096-3642.2010.00665.x

Woodward, A.S. (1905) On parts of the skeleton of Cetiosaurus leedsi, a sauropodous dinosaur from the Oxford Clay of Peterborough. Proceedings of the Zoological Society of London, 1905, 232–243. [3]

Inne:

OPINION 1801 Cetiosauriscus Huene, 1927 (Reptilia, Sauropodomorpha): Cetiosauriscus stewarti Charig, 1980 designated as the type species, Bulletin of Zoological Nomenclature 52: 113-113 (1995) [4]

Charig, A.J. (1993) Case 1876. Cetiosauriscus von Huene, 1927 (Reptilia, Sauropodomorpha): proposed designation of C. stewarti Charig, as the type species. Bulletin of Zoological Nomenclature, 50, 282–283 [5]

Heathcote, J. & Upchurch, P. (2003) The relationships of Cetiosauriscus stewarti (Dinosauria: Sauropoda): implications for sauropod phylogeny. Journal of Vertebrate Paleontology 23: 60A [abstract]

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [6]

Paul, G.S. (2010) – "The Princeton Field Guide To Dinosaurs" - Princeton i Oxford